Η Ολλανδία έχει τους ψηλότερους άνδρες στον κόσμο και η Λετονία τις ψηλότερες γυναίκες, σύμφωνα με μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό eLife και εξέτασε το ύψος των ανθρώπων σε 187 χώρες. Από την άλλη μεριά οι πιο κοντοί άνδρες βρίσκονται στο Ανατολικό Τιμόρ και οι πιο κοντές γυναίκες στη Γουατεμάλα.
Οι ερευνητές, θέλησαν να δουν πως άλλαξε το ύψος στη διάρκεια μιας εκατονταετίας (1896-1996) σε 187 χώρες του κόσμου για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία.
Όπως διαπίστωσαν, οι πιο ψηλοί άνδρες στον κόσμο είναι την τελευταία 25ετία οι Ολλανδοί το μέσο ύψος των οποίων ανέρχεται σε 1,83 μέτρα. Αντίστοιχα, οι πιο ψηλές γυναίκες είναι οι Λετονές, με μέσο ύψος 1,70 μέτρα. Στην Ολλανδία έχει διατηρηθεί ένα καλό στρατολογικό αρχείο το οποίο δείχνει ότι το ύψος των ανδρών το 1863 ήταν μόλις 1,65 μέτρα. Σταδιακά το ύψος ανέβηκε φτάνοντας σήμερα τα 1.83 – 1,84 μέτρα.
Στη διάρκεια αυτών των 100 ετών, οι άνδρες από το Ιράν και οι γυναίκες από τη Νότιο Κορέα ψήλωσαν περισσότερο από τους άλλους λαούς, κερδίζοντας κατά μέσον όρο 16 εκατοστά και 20 εκατοστά αντιστοίχως. Άλλες μεγάλες αυξήσεις σημειώθηκαν στη Νότιο Κορέα και την Ιαπωνία, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Αντιθέτως, οι άνδρες από το Ανατολικό Τιμόρ έχουν καθηλωθεί στο 1,60 μέτρα και είναι οι πιο κοντοί του κόσμου, ενώ οι πιο κοντές γυναίκες ζουν στη Γουατεμάλα όπου το μέσο ύψος είναι κάτω από τα 1,50 μέτρα. Οι γυναίκες της χώρας κατέχουν αυτή τη θέση από το 1914, όταν το μέσο ύψος σε ηλικία 18 ετών ήταν ακόμα πιο χαμηλό (1,40 μέτρα).
Στην Ελλάδα, ο μέσος άνδρας είχε ύψος 162,5 εκατοστά και βρισκόταν στην 88η θέση της κατάταξης ενώ σήμερα έχει ύψος 177,3 εκατοστά και βρίσκεται στην 35η θέση. Ακόμα πιο θεαματική ήταν η βελτίωση για τις Ελληνίδες. Πριν από έναν αιώνα, η μέση γυναίκα στην Ελλάδα είχε ύψος 150,6 εκατοστά και βρισκόταν στην 118η θέση. Σήμερα, έχει ψηλώσει στα 164,9 εκατοστά και απολαμβάνει βρίσκεται στην 27η θέση της παγκόσμιας κατάταξης.
Οι δέκα χώρες με τους ψηλότερους άνδρες και γυναίκες είναι σήμερα οι εξής (σε παρένθεση η θέση που είχαν το 1914):
| Άνδρες | Γυναίκες | |
| 1 | Ολλανδία (12) | Λετονία (28) |
| 2 | Βέλγιο (33) | Ολλανδία (38) |
| 3 | Εσθονία (4) | Εσθονία (16) |
| 4 | Λετονία (13) | Τσεχία (69) |
| 5 | Δανία (9) | Σερβία (93) |
| 6 | Βοσνία και Ερζεγοβίνη (19) | Σλοβακία (26) |
| 7 | Κροατία (22) | Δανία (11) |
| 8 | Σερβία (30) | Λιθουανία (41) |
| 9 | Ισλανδία (6) | Λευκορωσία (42) |
| 10 | Τσεχία (24) | Ουκρανία (43) |
Η ανάλυση παρουσιάσθηκε στο φόρουμ της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ερευνητών (EuroScience) που έγινε στο Μάντσεστερ, και έδειξε ότι τον τελευταίο αιώνα ελάχιστα έχει αλλάξει το ύψος σε ορισμένες φτωχές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και της Νότιας Ασίας. Μάλιστα σε μερικές, όπως η Ουγκάντα και η Σιέρα Λεόνε, το μέσος ύψος έχει μειωθεί κατά λίγα εκατοστά, προφανώς εξαιτίας του υποσιτισμού.
Πριν από έναν αιώνα, η διαφορά ύψους μεταξύ των πιο ψηλών και των πιο κοντών πληθυσμών ήταν περίπου 19-20 εκατοστά και παραμένει η ίδια στις γυναίκες, αλλά έχει αυξηθεί στους άνδρες. Πάντως, η αύξηση του ύψους έχει σε γενικές γραμμές σταθεροποιηθεί τα τελευταία 25 της υπο εξέταση περιόδου.
Γονίδια και διατροφή
Η μελέτη δεν εξέτασε του λόγους για τους οποίους το ύψος ανδρών και γυναικών αυξήθηκε αλλά ένας λόγος είναι οι αλλαγές στην διατροφή η οποία σήμερα είναι αρκετά βελτιωμένη σε σχέση με το 1896, μια εποχή που ακόμα δεν ήταν γνωστό ότι υπάρχουν βιταμίνες.
Συνήθως θεωρείται ότι βασικό ρόλο παίζουν οι πρωτεΐνες αλλά τα σάκχαρα επίσης βοηθούν διότι προκαλούν μεγαλύτερη έκκριση ινσουλίνης η οποία βάζει τα αμινοξέα μέσα στα κύτταρα. Αυτό φάνηκε από την περίπτωση των Εσκιμώων οι οποίοι όταν μείωσαν τη πρόσληψη πρωτεϊνών αλλά αύξησαν την πρόσληψη σακχάρων παρατηρήθηκε μια σημαντική αύξηση στο ανάστημά τους.
Η θεωρία είναι ότι η διατροφή αλλάζει την έκφραση των γονιδίων που καθορίζουν το ύψος. Υπάρχουν τουλάχιστον 180 γονίδια που καθορίζουν το ανάστημα. Καθένα από αυτά έχει μικρή επίδραση, σε συνδυασμό όμως εξηγούν έως και το 80% το ύψος ενός ατόμου ή ενός πληθυσμού.
Ένας άλλος λόγος που αυξάνεται το ανάστημα είναι η φυσική επιλογή ή πιο σωστά η σεξουαλική επιλογή, δηλαδή το γεγονός ότι οι ψηλότεροι άνδρες και γυναίκες ενδεχομένως να αποκτούν περισσότερα παιδιά. Η σεξουαλική επιλογή μπορεί να εξηγήσει και τη διαφορετική εξέλιξη στο ύψος ανδρών και γυναικών. Για παράδειγμα, μια μελέτη βρήκε ότι οι ψηλότεροι Ολλανδοί είχαν κατά μέσο όρο 0,24 επιπλέον παιδιά σε σχέση με τους πολύ πιο κοντούς άνδρες της χώρας. Στις γυναίκες, όμως, η τάση ήταν διαφορετική, ίσως γιατί οι πολύ ψηλές δυσκολεύονται να βρουν σύντροφο.
Δεν έχει αλλάξει μόνο το ύψος των ανθρώπων τον τελευταίο αιώνα, έχει αλλάξει και το βάρος τους που είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο. Οι μελέτες καταγράφουν ότι τα μωρά που γεννιούνται σήμερα δεν είναι μόνο ψηλότερα αλλά και πιο παχύσαρκα σε σχέση με το παρελθόν. Το μέσο φυσιολογικό βάρος για ένα νεογέννητο αγοράκι είναι 3,4 κιλά και για ένα νεογέννητο κοριτσάκι 3,2 κιλά. Πάνω από 4,5 κιλά το μωρό θεωρείται παχύσαρκο. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα ποσοστά παχυσαρκίας των νεογέννητων μωρών είναι αυξανόμενα, ενδεχομένως λόγω της διατροφής της μητέρας που περιέχει περισσότερα σάκχαρα αλλά και της δικής της παχυσαρκίας.
To μέσο ύψος των ανδρών το 1896 στις διάφορες χώρες
To μέσο ύψος των ανδρών το 1996 στις διάφορες χώρες
Πηγή: A century of trends in adult human height.
