Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science δείχνει ότι το πρώτο εγκεκριμένο εμβόλιο για τον δάγκειο πυρετό στον κόσμο μπορεί να κάνει ζημιά, αν διατεθεί σε λάθος ανθρώπους. Το εμβόλιο για τον δάγκειο (Dengvaxia) χορηγείται σε τρεις δόσεις και έχει δοκιμασθεί σε περίπου 30.000 ανθρώπους σε 10 χώρες.
Ερευνητές του Imperial College του Λονδίνου και της Σχολής Δημόσιας Υγείας Μπλούμπεργκ του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης, πιστεύουν ότι το εμβόλιο κατά του δάγκειου πυρετού, το οποίο είναι αποτέλεσμα 20ετούς έρευνας της γαλλικής φαρμακευτικής εταιρείας Sanofi Pasteur και έχει λάβει σήμερα άδεια σε έξι χώρες, δρα ως μια σιωπηλή φυσική μόλυνση στα άτομα που ποτέ πριν δεν είχαν μολυνθεί με ιό. Αυτό έχει την παρενέργεια να χειροτερεύει τα πράγματα όταν τα εμβολιασμένα άτομα προσβληθούν από τον ιό αργότερα.
Ο δάγκειος ιός (dengue virus) έχει μια ιδιαιτερότητα έναντι των άλλων ιών. Αντίθετα με τις περισσότερες λοιμώδεις νόσους, στον δάγκειο πυρετό, η δεύτερη φορά στην οποία μολύνεται κάποιος, είναι πολύ χειρότερη από την πρώτη.
Κατά κανόνα, όταν κάποιος μολύνεται από έναν ιό, το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί αντισώματα εναντίον του κι έτσι, όταν μολύνεται ξανά, ο ιός καταστρέφεται από τα αντισώματα πριν εμφανιστούν συμπτώματα της ασθένειας. Όμως στον δάγκειο πυρετό, όταν κάποιος μολύνεται για δεύτερη φορά από τον ιό, η λοίμωξη είναι πιο σοβαρή και επικίνδυνη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η δεύτερη μόλυνση είναι περίπου έξι φορές πιο σοβαρή από την πρώτη.
Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί συμβαίνει αυτό. Υπάρχουν τέσσερα σημαντικά στελέχη του ιού. Ενώ ο δάγκειος πυρετός συνήθως δεν δίνει σοβαρά συμπτώματα την πρώτη φορά, ο κίνδυνος στη συνέχεια να εμφανιστεί εσωτερική αιμορραγία και σοκ αυξάνεται όταν το ίδιο άτομο προσβληθεί από ένα διαφορετικό στέλεχος.
Οφέλη και παρενέργειες
Οι ερευνητές ανέλυσαν τα διαθέσιμα στοιχεία των κλινικών μελετών για το εμβόλιο και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στους ανθρώπους που ποτέ πριν δεν είχαν εκτεθεί στον δάγκειο, το εμβόλιο δρα ως μια πρώτη φυσική λοίμωξη, και στη συνέχεια, αν μολυνθούν από τον ιό, η λοίμωξη είναι πιο σοβαρή σε σύγκριση με το αν δεν είχαν κάνει το εμβόλιο.
Αντίθετα, στους ανθρώπους που στο παρελθόν μολύνθηκαν από τον ιό, το εμβόλιο μειώνει τη σοβαρότητα μιας μελλοντικής λοίμωξης.
“Η αρχική έκθεση στον ιό λόγω του εμβολίου καθοδηγεί το ανοσοποιητικό σύστημα έτσι ώστε, αν υπάρξει νέα μόλυνση, τα συμπτώματα να είναι σοβαρότερα», ανέφερε Ferguson. Και πρόσθεσε: “Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί πού και πώς χρησιμοποιούμε αυτό το εμβόλιο, καθώς υπάρχει ακόμη αβεβαιότητα για τις παρενέργειες. Δεν συνιστάται η χρήση του σε παιδιά κάτω των 9 ετών”.
Οι ερευνητές υπογράμμισαν ότι το εμβόλιο παρέχει οφέλη, μειώνοντας σε ποσοστό 20-30% τα περιστατικά της νόσου, αλλά μόνο αν χρησιμοποιείται σε περιοχές όπου υπάρχουν πολλές λοιμώξεις από δάγκειο και όχι σε χώρες με ελάχιστα περιστατικά. Οι επιστήμονες συνιστούν να γίνεται έλεγχος πριν τη χορήγηση του εμβολίου, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο κάποιος έχει ήδη εκτεθεί στον ιό του δάγκειου. Αν όχι, υπάρχει ο κίνδυνος να αρρωστήσει πιο σοβαρά εξαιτίας του εμβολίου.
Οι ερευνητές δεν θέλουν να “δαιμονοποιήσουν” το Dengvaxia αλλά υπογραμμίζουν τη διαφοροποιημένη πραγματικότητα της σύγχρονης ιατρικής: ότι δεν υπάρχει τέλειο φάρμακο.
“Το εμβόλιο είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για τον έλεγχο του δάγκειου πυρετού,” ανέφερε ο Rodriguez-Barraquer, εκ των ερευνητών της μελέτης. “Ωστόσο, το εμβόλιο αυτό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει πόσο σημαντικό είναι να σταθμίζονται τα οφέλη και οι παρενέργειες”.
Ο Δάγκειος πυρετός
Οι ιοί του δάγκειου πυρετού ενδημούν σε περισσότερες από 100 τροπικές και υποτροπικές χώρες, στην Ασία (κυρίως νοτιοανατολική Ασία), στην Αφρική, στην Κεντρική και Νότια Αμερική, στην ανατολική Μεσόγειο και στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Η νόσος εκδηλώνεται ως μία συνήθης ίωση με πυρετό, κεφαλαλγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, ναυτία, εμετούς και εξάνθημα, ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει θρομβοπενία και αιμορραγίες. Είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενη νόσος, αλλά περίπου το 5% όσων μολύνονται νοσεί βαριά και η θνητότητα είναι 1%. Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν τα ηλικιωμένα άτομα, οι έγκυες γυναίκες και άτομα με χρόνια νοσήματα. Ο δάγκειος προκαλεί σχεδόν 400 εκατομμύρια περιστατικά λοιμώξεων σε πάνω από 120 χώρες.
Ο ιός δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μεταδίδεται από τα θηλυκά κουνούπια του είδους Aedes και ιδιαιτέρως το κουνούπι Aedes aegypti. Δυνητικός διαβιβαστής του δάγκειου πυρετού στην Ελλάδα θεωρείται το Aedes albopictus (κουνούπι τίγρης), το οποίο ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 2005 και στην Περιφέρεια Αττικής το 2008, και έκτοτε έχει καταγραφεί η παρουσία του σε πολλές περιοχές της χώρας.
Ο δάγκειος πυρετός αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία νοσηλείας, μετά την ελονοσία σε ταξιδιώτες που επιστρέφουν στην Ευρώπη. Η πιθανότητα επανεισαγωγής του δάγκειου στην Ευρώπη είναι υπαρκτή, λόγω της αύξησης των ταξιδιών παγκοσμίως και της εξάπλωσης του Aedes σε διάφορες χώρες. Το 50% των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Τα βασικά μέτρα πρόληψης έναντι της νόσου αφορούν μέτρα κατά των κουνουπιών.
Πηγή: Neil M. Ferguson, Isabel Rodríguez-Barraquer, Ilaria Dorigatti, Luis Mier-y-Teran-Romero, Daniel J. Laydon, Derek A. T. Cummings. Benefits and risks of the Sanofi-Pasteur dengue vaccine: Modeling optimal deployment. Science 02 Sep 2016: Vol. 353, Issue 6303, pp. 1033-1036.
