Είναι γνωστό ότι υπάρχει μια τάση αύξησης της παχυσαρκίας κατά τη διάρκεια της εφηβείας η οποία συνδέεται με τον διαβήτη τύπου 2.
Η επιτάχυνση της παχυσαρκίας μεταξύ των εφήβων θα μπορούσε να εξηγηθεί από ένα απρόσμενο αποτέλεσμα μιας 12άχρονης βρετανικής μελέτης, η οποία βρήκε ότι ο βασικός μεταβολισμός μειώνεται ξαφνικά στην εφηβεία, τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια.
Ο βασικός μεταβολισμός είναι ο αριθμός των θερμίδων που καίει ο οργανισμός κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης, δηλαδή απλώς για να υπάρχει εν ζωή (π.χ. για να διατηρεί τη θερμοκρασία του, να αναπνέει, να κυκλοφορεί το αίμα κλπ).
Μετά την ηλικία των 5 ετών ο βασικός μεταβολισμός σταδιακά αυξάνεται, αλλά η νέα μελέτη βρήκε ότι μετά τα 10 έτη επιβραδύνεται με συνέπεια να εμφανίζεται μια τάση παχυσαρκίας στους εφήβους. Από την ηλικία των 16 ετών και μετά, ο βασικός μεταβολισμός αυξάνεται και πάλι. Οι διακυμάνσεις αυτές ήταν ανεξάρτητες από τη σύνθεση του σώματος ενός παιδιού ή εφήβου.
Είναι η πρώτη φορά που δημοσιεύεται κάτι τέτοιο στην επιστημονική βιβλιογραφία. Η μελέτη έγινε από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Exeter με επικεφαλής τον καθηγητή Terence Wilkin και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό International Journal of Obesity.
Οικονομία θερμίδων και μειωμένη άσκηση
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα μεταξύ των ετών 2000 και 2012, από 347 παιδιά και για τα αποτελέσματά της βασίστηκε τελικά σε 247 παιδιά.
Τα παιδιά αξιολογούνταν κάθε έξι μήνες μεταξύ των ηλικιών 5 και 16 και ο μεταβολισμός μετρήθηκε από την κατανάλωση οξυγόνου. Τα παιδιά αναπαύονταν σε σφραγισμένο κουβούκλιο και μετρήθηκε η κατανάλωση οξυγόνου κάτι που δείχνει (με μια σημαντική προσέγγιση) τον βασικό μεταβολισμό του σώματος.
Η μελέτη κατέγραψε ότι οι έφηβοι 15 ετών ξοδεύουν 400-500 λιγότερες θερμίδες την ημέρα σε κατάσταση ηρεμίας σε σχέση με τα παιδιά 10 ετών, μια πτώση του βασικού μεταβολισμού κατά 25%. Μετά τα 16, η δαπάνη των θερμίδων αρχίζει να αναρριχάται και πάλι.
Το εύρημα ήταν αναπάντεχο διότι όταν φτάνουν στην εφηβεία, τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια, λόγω της εκρηκτικής ανάπτυξης, το αναμενόμενο ήταν να αυξάνεται ο βασικός μεταβολισμός και όχι να πέφτει. Ωστόσο μπορεί η πτώση του βασικού μεταβολισμού να αποτελεί ένα εξελικτικό γνώρισμα προκειμένου να γίνεται οικονομία θερμίδων ώστε να ωφελείται η ανάπτυξη σ’ αυτό το στάδιο της ζωής. Το ανθρώπινο είδος (αλλά και άλλα θηλαστικά) μπορεί να εξελίχθηκε έτσι ώστε να μειώνει την απώλεια θερμίδων για να εξασφαλιστεί ότι η προσλαμβανόμενη ενέργεια μέσω της τροφής θα μπορέσει να υποστηρίξει τις αλλαγές που διέρχεται το σώμα κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Στις μέρες μας όμως, καθώς λαμβάνουμε επαρκείς θερμίδες κάθε μέρα, η πτώση του βασικού μεταβολισμού σημαίνει αύξηση του βάρους.
Η μελέτη βρήκε και κάτι άλλο εξίσου ενδιαφέρον. Διαπίστωσε ότι οι έφηβοι ασκούνται λιγότερο κατά τη διάρκεια της εφηβείας, κάτι που επίσης ενισχύει την παχυσαρκία. Η πτώση αυτή στην άσκηση είναι ιδιαίτερα έντονη στα κορίτσια, των οποίων το επίπεδο δραστηριότητας μειώνεται κατά περίπου 30% μεταξύ των ηλικιών 7 και 16. Είναι άγνωστο αν η μείωση του μεταβολισμού στην εφηβεία συνδέεται με την τάση για λιγότερη άσκηση αλλά είναι πολύ πιθανόν. Ο άνθρωπος μπορεί κατά την διάρκεια της εφηβείας να έχει μικρότερη τάση για άσκηση προκειμένου να υποστηρίξει την ανάπτυξή του. Στις γυναίκες αυτό μπορεί να είναι πολύ πιο έντονο λόγω του γεγονότος ότι αποκτούν παιδιά (πριν από χιλιάδες χρόνια, τα έφηβα κορίτσια ήταν πολύ πιο πιθανό να γίνουν μητέρες σε σχέση με σήμερα).
Ο καθηγητής Terence Wilkin δήλωσε: «Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται με τον διαβήτη τύπου 2 και είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την υγεία στην εποχή μας. Τα ευρήματά μας μπορεί να εξηγούν γιατί οι έφηβοι αποκτούν υπερβολικό βάρος, κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει στο να βρεθούν νέες στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης”.
Πηγή: M Mostazir, A Jeffery, J Hosking, B Metcalf, L Voss, T Wilkin. Evidence for energy conservation during pubertal growth – A 10-year longitudinal study (EarlyBird 71). International Journal of Obesity, 2016.
