Πάνω από 1.800 Έλληνες χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από καρκίνο του προστάτη, σύμφωνα με την Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία.
Ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά αν όλοι οι άνδρες υποβάλλονταν μετά τα 50 έτη στον ενδεδειγμένο για την ηλικία τους περιοδικό προληπτικό έλεγχο ο οποίος συνίσταται σε μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) και τη δακτυλική εξέταση. Έτσι, ενώ στο αρχικό στάδιο (τοπικός καρκίνος) το ποσοστό ίασης είναι 100% όταν έχει κάνει μετάσταση είναι περίπου 30%.
Ο προστάτης είναι ένας αδένας που περιβάλλει την ουρήθρα και παράγει μέρος του υγρού που αποβάλλει ο άνδρας με την εκσπερμάτωση. Αν και στους ενήλικες άνδρες αρχικά έχει μέγεθος καρυδιού, μετά την ηλικία των 40 ετών το μέγεθός του συνήθως αρχίζει να αυξάνεται. Καθώς περνούν οι δεκαετίες, πολλοί άνδρες εκδηλώνουν δυσκολίες στην ούρηση, εξαιτίας της πίεσης που ασκεί στην ουρήθρα, εμποδίζοντας τη διέλευση των ούρων. Ένας στους 7 άνδρες θα διαγνωστεί τελικά με καρκίνο του προστάτη.
Οι θεραπευτικές επιλογές
Συνήθως, οι άνδρες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη έχουν τις εξής επιλογές: Να κάνουν χειρουργική επέμβαση για να αφαιρέσουν το σύνολο του αδένα (προστατεκτομή), να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία για να μειώσουν τους όγκους, να λάβουν ορμονοθεραπεία καταστολής των ανδρικών ορμονών που τρέφουν τον όγκο ή να μην κάνουν τίποτα και να παρακολουθούνται (κάτι που μπορεί να περιλαμβάνει βιοψίες) καθώς ο καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί αργά και να μην παρουσιάσει ιατρικό πρόβλημα.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο New England Journal of Medicine, διαπίστωσε ότι οι άνδρες που έλαβαν θεραπεία – είτε χειρουργική επέμβαση είτε ακτινοθεραπεία – ήταν σε καλύτερη θέση για να περιορίσουν την εξάπλωση του καρκίνου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι η άμεση θεραπεία οδήγησε σε καλύτερη συνολική έκβαση. Μεταξύ των ανδρών που ακολούθησαν την προσέγγιση “παρακολούθησε και περίμενε”, σχεδόν οι μισοί δεν χρειαζόταν θεραπεία. Ως αποτέλεσμα, απέφυγαν τις αρνητικές παρενέργειες που έρχονται με τη χειρουργική επέμβαση και την ακτινοβολία (ακράτεια ούρων, σεξουαλική δυσλειτουργία και τα καρδιαγγειακά προβλήματα απειλητικά για τη ζωή).
Η μελέτη που ονομάζεται The Prostate Testing for Cancer and Treatment (ProtecT) trial έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο και περιέλαβε άνδρες ηλικίας 50-69. Από τους 2.664 άνδρες που έλαβαν διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, οι 1.643 επιμερίστηκαν σε τρεις ομάδες με τυχαίο τρόπο: Σ’ αυτούς που έλαβαν ενεργητική παρακολούθηση (545 άνδρες), σ’ αυτούς που έκαναν ριζική προστατεκτομή (553 άνδρες), δηλαδή ολική αφαίρεση του προστάτη, και σ’ αυτούς που έκαναν ακτινοθεραπεία (545 άνδρες).
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπήρχε διαφορά στα ποσοστά θανάτου λόγω της νόσου κατά τη διάρκεια της μελέτης, η οποία κράτησε 10 χρόνια. Υπήρχαν συνολικά 17 θάνατοι από καρκίνο του προστάτη: 8 στην ομάδα της ενεργούς παρακολούθησης, 5 στην ομάδα της χειρουργικής επέμβασης και 4 στην ομάδα της ακτινοθεραπείας. Όμως δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ των θανάτων από οποιαδήποτε αιτία στη διάρκεια της δεκαετίας.
Από τους άνδρες που ανήκαν στην ομάδα παρακολούθησης, οι 112 παρουσίασαν εξέλιξη της νόσου, συμπεριλαμβανομένης της μετάστασης του καρκίνου, η οποία ήταν υψηλότερη από ότι στις ομάδες της χειρουργικής επέμβασης και της ακτινοβολίας (46 και 46, αντίστοιχα). Από αυτό φαίνεται πως υπάρχει πλεονέκτημα από την άμεση αντιμετώπιση μετά τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη ώστε να αποφευχθεί η εξέλιξη του καρκίνου. Ωστόσο, επειδή στη δεκαετία δεν υπήρξε διαφορά στους συνολικούς θανάτους από κάθε αιτία, οι ερευνητές έγραψαν ότι είναι απαραίτητο να διαπιστωθεί αν τα αποτελέσματα αυτά είναι σημαντικά μακροπρόθεσμα.
Να σημειωθεί ότι η κατάταξη των ανδρών στις τρεις ομάδες ήταν τυχαία. Το ερώτημα ωστόσο είναι με ποια κριτήρια θα πρέπει ο γιατρός να επιλέγει τις διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις ανάλογα με το προφίλ του ασθενή. Να σημειωθεί επίσης ότι στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη, η απόφαση του ασθενούς παίζει πολύ σημαντικό ρόλο μετά την ενημέρωση που δέχεται από το γιατρό. Σήμερα στις ΗΠΑ, το 40-50% των ανδρών επιλέγουν την ενεργό παρακολούθηση μετά τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη.
Πηγή: 10-Year Outcomes after Monitoring, Surgery, or Radiotherapy for Localized Prostate Cancer. New England Journal of Medicine, 2016;
Τεστ για τον επιθετικό καρκίνο του προστάτη
Σήμερα, οι ασθενείς με χαμηλής διαβάθμισης καρκίνο του προστάτη δε λαμβάνουν θεραπεία και απλώς τίθενται υπό ιατρική παρακολούθηση. Όμως, βάσει μιας νέας μελέτης αυτό ενδεχομένως για κάποιους να μην είναι αρκετό.
Αμερικανοί ειδικοί του Τμήματος Χειρουργικής του Cedars-Sinai Medical Center ανέπτυξαν μια νέα μέθοδο που εντοπίζει τους ασθενείς που η νόσος μπορεί να λάβει επιθετική μορφή, ακόμα και όταν στην αρχή οι όγκοι φαίνεται να είναι χαμηλού κινδύνου. Η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cancer Research.
Τα νέα δεδομένα αυξάνουν την πιθανότητα βάσει του γονιδιακού προφίλ του όγκου του ασθενή, οι γιατροί να εντοπίζουν επιθετικούς καρκίνους εγκαίρως και να χορηγούν γρήγορα την κατάλληλη θεραπεία.
Οι ερευνητές χώρισαν τους καρκινικούς όγκους του προστάτη σε τρεις ομάδες ανάλογα με τη γονιδιακή δράση κάθε όγκου. Όταν η κατηγοριοποίηση αυτή συσχετίστηκε με τα κλινικά αποτελέσματα δειγμάτων από 4.600 ασθενείς, διαπιστώθηκε ότι οι ομάδες αυτές σχετίζονταν με διαφορετικά επίπεδα προόδου της νόσου.
Περίπου το 60% των ασθενών με καρκίνο προστάτη, δεν έχουν νόσο που να εξελίσσεται σε επιθετική. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετά διαγνωστικά εργαλεία για να γνωρίζουν οι γιατροί ποιος ασθενής ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα νέα στοιχεία θα μπορέσουν να παρέχουν στους ασθενείς καλύτερα θεραπευτικά σχήματα.
