Η αναλγητική και αντιβηχική ουσία κωδεΐνη (codeine) δεν πρέπει να χορηγείται για τον πόνο και το βήχα στα παιδιά, αναφέρουν Αμερικανοί επιστήμονες σε έκθεση που εξέδωσε η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) με τίτλο “Codeine: Time to say Νo” και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Pediatrics.
Η κωδεΐνη είναι ένα οπιοειδές αναλγητικό, το οποίο ασκεί επίδραση σε υποδοχείς οπιοειδών στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και σε άλλους ιστούς. Συνταγογραφείται εδώ και 50 χρόνια για τον πόνο και το βήχα, αλλά ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι δεν είναι πάντα αποτελεσματική και μερικές φορές προκαλεί παρενέργειες που μπορεί να είναι σοβαρές και να επιφέρουν ακόμα και το θάνατο σε παιδιά.
«Πιστεύουμε ακράδαντα ότι δεν υπάρχει ποτέ λόγος να χορηγείται η κωδεΐνη στα παιδιά», ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτης Joseph D. Tobias, αναισθησιολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο και στο Εθνικό Νοσοκομείο Παίδων στο Κολόμπους.
Η κωδεΐνη έχει σχετισθεί εδώ και μια δεκαετία με απειλητικά για τη ζωή ή θανατηφόρα αναπνευστικά προβλήματα στα παιδιά. Το πρόβλημα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο με τον οποίο επεξεργάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός την κωδεΐνη, η οποία μετατρέπεται στο συκώτι σε μορφίνη για να καταπραΰνει τον πόνο. Η ίδια η κωδεΐνη δεν έχει αναλγητική δράση, παρά μόνο η μετατροπή της σε μορφίνη. Για τη μετατροπή αυτή, υπεύθυνο είναι ένα ηπατικό ένζυμο που ονομάζεται CYP2D6. Οι γενετικές διαφορές που υπάρχουν από άτομο σε άτομο, σχετικά με το ένζυμο CYP2D6, μπορεί να ωθήσουν το συκώτι να δημιουργήσει πολλή ή λίγη μορφίνη. Αν είναι λίγη, δεν θα είναι αποτελεσματική ενώ αν είναι πολλή μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνη επιβράδυνση της αναπνοής (αναπνευστική καταστολή) και να επέλθει έτσι ο θάνατος.
Τα προβλήματα αυτά είναι πιο συχνά στα μικρά παιδιά που λαμβάνουν συνδυασμό παρακεταμόλης με κωδεΐνη έπειτα από χειρουργικές επεμβάσεις για τις αμυγδαλές (αμυγδαλεκτομή) και τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις ή “κρεατάκια”(αδενοτομή). Τα προβλήματα κυρίως εμφανίζονται όταν οι εγχειρήσεις γίνονται για αντιμετώπιση της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας. Ο λόγος είναι ότι ορισμένα τα παιδιά και άτομα με αποφρακτική άπνοια ύπνου μεταβολίζουν πολύ γρήγορα την ουσία και εμφανίζουν σοβαρή επιβράδυνση αναπνοής με κίνδυνο να πεθάνουν, έστω κι αν η δόση της κωδεΐνης είναι κανονική.
Οι συστάσεις
Οι κορυφαίοι ιατρικοί οργανισμοί του κόσμου έχουν εκδώσει τα τελευταία χρόνια προειδοποιήσεις για την ασφάλεια της κωδεΐνης. Ειδικότερα:
- Το 2011, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την αφαίρεσε από την λίστα με τα βασικά φάρμακα για παιδιά, επειδή η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά της κωδεΐνης είναι αμφισβητούμενες σε απρόβλεπτο ποσοστό του παιδιατρικού πληθυσμού.
- Το 2012, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA) εξέδωσε προειδοποίηση ασφαλείας για τη χορήγησή της κωδεΐνης έπειτα από αμυγδαλεκτομή ή αδενοτομή.
- Το 2013, η FDA πρόσθεσε στο φύλλο οδηγιών χρήσεως των σκευασμάτων με κωδεΐνη ειδική προειδοποίηση με την οποία συνιστά στους γιατρούς να χορηγούν άλλο αναλγητικό στα χειρουργημένα παιδιά αντί για την κωδεΐνη.
- Το 2015, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ολοκλήρωσε μια ανασκόπηση της χρήσης της κωδεΐνης για το βήχα και το κρυολόγημα και συνέστησε να μη γίνεται χρήση απο παιδιά ηλικίας των 12 ετών, καθώς και από εφήβους μεταξύ 12 και 18 ετών που έχουν προβλήματα με την αναπνοή. Το 2013, ο ίδιος οργανισμός ανέφερε ότι έπειτα από αμυγδαλεκτομή ή αδενοτομή για υπνική άπνοια πρέπει να λαμβάνεται μόνο από ενήλικες (ηλικίες άνω των 18 ετών). Είπε επίσης ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η κωδεΐνη από γυναίκες που θηλάζουν τα μωρά τους.
Η FDA αναφέρει ότι τουλάχιστον 64 παιδιά στις ΗΠΑ κινδύνεψαν να πεθάνουν από απειλητική επιβράδυνση του αναπνευστικού ρυθμού και 24 έχασαν τη ζωή τους από παρενέργειες που σχετίζονται με τη λήψη φαρμάκων που περιείχαν τη δραστική ουσία κωδεΐνη. Οι 21 από τους θανάτους καταγράφηκαν σε παιδιά ηλικίας κάτω των 12 ετών.
Παρά τις ανησυχίες αυτές και τους πιθανούς κινδύνους, η κωδεΐνη συνεχίζει να είναι ευρέως διαθέσιμη σε πολλές χώρες και μάλιστα χωρίς συνταγή γιατρού. Σύμφωνα με την έκθεση των Αμερικανών παιδιάτρων, περισσότερα από 800.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 11 είχαν συνταγογραφηθεί με κωδεΐνη μεταξύ των ετών 2007 και 2011 στις ΗΠΑ.
Πηγή: J. D. Tobias, T. P. Green, C. J. Cote. Codeine: Time To Say “No”. PEDIATRICS, 2016.
