Η χονδροϊτίνη (chondroitin) είναι µια φυσική ουσία που συντίθεται ενδογενώς και εκκρίνεται από τα χονδροκύτταρα. Ανευρίσκεται στον αρθρικό χόνδρο, στο συνδετικό ιστό καθώς και στα αγγειακά τοιχώµατα.
Χρησιμοποιείται θεραπευτικά κυρίως για την οστεοαρθρίτιδα, μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλες ουσίες όπως το ασκορβικό μαγγάνιο και τη γλυκοζαμίνη.
Υπάρχει σημαντικό ερευνητικό ενδιαφέρον για το δυνητικό ρόλο που μπορεί να παίζει η εξωγενής πρόσληψη χονδροϊτίνης και γλυκοζαμίνης στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας αλλά προς τος παρόν δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ερευνητών καθώς οι υπάρχουσες κλινικές μελέτες έχουν δώσει αντιφατικά αποτελέσματα.
Η χονδροϊτίνη συγκρατεί νερό, αυξάνοντας την πυκνότητα και την ελαστικότητα του χόνδρου καθώς και την ικανότητά του να απορροφά και να κατανέµει τις πιέσεις. Επίσης, ελέγχει το σχηµατισµό νέου χόνδρου, διεγείροντας το µεταβολισµό των
χονδροκυττάρων και τη σύνθεση κολλαγόνου και πρωτεογλυκανών. Τέλος, αναστέλλει τα ένζυµα ελαστάση και υαλουρονιδάση, τα οποία αποσυνθέτουν τον χόνδρο και το αρθρικό υγρό, συµβάλλοντας έτσι στην αρθρική λειτουργία.
Η χονδροϊτίνη παρουσιάζεται από τους παρασκευαστές της ως ένα πολύ χρήσιμο διατροφικό συµπλήρωµα το οποίο σε συνδυασµό µε τη γλυκοζαµίνη ανακουφίζει από τον πόνο της οστεοαρθρίτιδας. Όμως, αν και απορροφάται αρκετά καλά από το στόμα, νεότερες μελέτες δείχνουν ότι η θετική επίδραση είναι στην καλύτερη περίπτωση μικρή σε σχέση με το εικονικό φάρμακο.
ΟΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Η διαδεδομένη φήμη της χονδροϊτίνης ως διατροφικό συμπλήρωμα στηρίζεται σε έρευνες που έγιναν δεκαετίες πριν και έδειξαν ότι η θειική χονδροϊτίνη βοηθούσε στην ανακούφιση από τον πόνο και το πρήξιμο της οστεοαρθρίτιδας, όταν δίνονταν μαζί με συμβατικά φάρμακα (π.χ. ασπιρίνη).
Εντούτοις μεταγενέστερες έρευνες δεν ήταν τόσο θετικές. Παρά ταύτα η προώθηση της ουσίας μέσα από την εναλλακτική ιατρική και την πελώρια διαφήμιση, την εδραίωσε, μαζί με τη γλυκοζαμίνη, στο μυαλό του καταναλωτή.
Οι περισσότερες μελέτες που είχαν δείξει όφελος με τη χονδροϊτίνη περιελάμβαναν λίγους συμμετέχοντες. Οι μεγαλύτερες μελέτες, οι οποίες θεωρούνται πιο αξιόπιστες, τείνουν να συμπεραίνουν ότι δεν υπάρχει σημαντικό όφελος ούτε με τη χονδροϊτίνη, ούτε με τη γλυκοζαμίνη. Πάντως, μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε το 2009 ανέφερε ένα μικρό όφελος [1]. Πολλοί πιστεύουν ότι στην καλύτερη περίπτωση, η θειική χονδροϊτίνη μπορεί να μειώσει ελαφρά τον πόνο της αρθρίτιδας, και αυτό είναι όλο. Δεν είναι σαφές γιατί οι μελέτες έχουν διαφορετικά συμπεράσματα.
Μια μελέτη-σταθμός υπήρξε η αμερικανική GAIT (Glucosamine/chondroitin Arthritis Intervention Trial) η οποία περιέλαβε 1,583 άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών (τα δύο τρίτα ήταν γυναίκες) και είχε διάρκεια 24 εβδομάδες. Αυτή η μελέτη ήταν σημαντική διότι χρηματοδοτήθηκε από κρατικά κονδύλια (National Intitutes of Health) κοστίζοντας 12,5 εκατομμύρια δολάρια – ήταν η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ.
Χορηγούνταν 500 mg γλυκοζαμίνης (3 φορές την ημέρα) και 400 mg θειικής χονδροϊτίνης (3 φορές την ημέρα) είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό. Στα πρώτα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν το 2006, μια μικρή ομάδα των συμμετεχόντων, με μέτριο έως σοβαρή πόνο, παρουσίασε ανακούφιση από τον συνδυασμό των δύο συμπληρωμάτων. Ως θετική απόκριση στη θεραπεία ορίστηκε μια μείωση του πόνου κατά τουλάχιστον 20% σε σύγκριση με την έναρξη της μελέτης. Το 79% όσων λάμβαναν τα δύο διατροφικά συμπληρώματα είχαν μια μείωση πόνου πάνω από το 20% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σ’ αυτούς που λάμβαναν μια εικονική ουσία ήταν 54%.
Η μελέτη όμως συνεχίστηκε και δημοσιεύθηκαν επικουρικά αποτελέσματα, το 2008, τα οποία αφορούσαν το πόνο του γονάτου και ήταν λιγότερο αισιόδοξα. Δεν φάνηκε κάποιο σημαντικό όφελος των δύο διατροφικών συμπληρωμάτων σε σχέση με την εικονική ουσία [2]. Δηλαδή, ακόμα και η πιο σημαντική μελέτη που έγινε ποτέ, έδειξε αντιφατικά αποτελέσματα.
Το 2012, το American College of Rheumatology δημοσίευσε συστάσεις για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας. Στις κατευθυντήριες γραμμές, η χονδροϊτίνη ή η γλυκοζαμίνη δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας.
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτά τα δύο διατροφικά συμπληρώματα κάνουν καλό σε όσους αρχικά έχουν χαμηλή αρχική συγκέντρωση στο σώμα τους.
Η συγκέντρωση χονδροϊτίνης σε άτομα που δεν λαμβάνουν συμπληρώματα κυμαίνεται από 0,3 μg/mL έως 20,8 μg/mL. Μια μελέτη του 2010 βρήκε ότι η λήψη 1,200 mg χονδροϊτίνης, μαζί με υδροχλωρική γλυκοζαμίνη δεν ανέβασε σημαντικά τη συγκέντρωση της ουσίας στο αίμα που ήταν αρχικά 20,8 μg/mL [3]. Μια άλλη μελέτη που έγινε το 2002 σε 20 υγιείς άνδρες ηλικίας 18-30 ετών με αρχική συγκέντρωση, 0,3 -5,3 µg/mL, βρήκε ότι μια δοσολογία 4,000 mg θειικής χονδροϊτίνης (10 κάψουλες των 400 mg την ημέρα) αύξησε τα επίπεδα στο αίμα μέχρι 260% ύστερα από 2-6 ώρες [4].
Το 2015, δημοσιεύθηκε μια μετα-ανάλυση που περιέλαβε 54 προηγούμενες μελέτες οι οποίες αφορούσαν 16,427 άτομα με οστεοαρθρίτιδα γονάτου. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντικές θετικές επιδράσεις της γλυκοζαμίνης και της χονδροϊτίνης στην ανακούφιση του πόνου [5].
ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Στην αγορά το διατροφικό συμπλήρωμα διατίθεται συνήθως σε κάψουλες που περιέχουν 250-750 mg, με τη μορφή της θειικής χονδροϊτίνης, συχνά σε συνδυασµό µε την γλυκοζαµίνη και μερικές φορές με μαγγάνιο. Δεν υπάρχει καθιερωµένη δοσολογία. Η συνήθης δοσολογία που συνιστάται από τους παρασκευαστές είναι 1000-1200 mg την ημέρα διηρημένες σε δόσεις που λαμβάνονται μαζί με την τροφή.
Σχετικά, με το μαγγάνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για την υγεία των οστών. Το συνολικό ποσό του μαγγανίου από τα τρόφιμα και τα συμπληρώματα δεν πρέπει να υπερβαίνει 11 mg την ημέρα, αλλά αρκετές φορές τα συμπληρώματα για την οστεοαρθρίτιδα (που περιέχουν γλυκοζαμίνη, χονδροϊτίνη και μαγγάνιο) έχουν πάνω από αυτό το όριο. Διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες, και εξετάστε την επιλογή ενός συμπληρώματος χωρίς μαγγάνιο.
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Δεν είναι γνωστή κάποια σοβαρή παρενέργεια της χονδροϊτίνης. Σπάνια αναφέρονται γαστρεντερικά προβλήµατα και κεφαλαλγίες.
Παρόλα αυτά έρευνες σε ζώα έχουν δείξει ότι η χονδροϊτίνη µπορεί να προκαλέσει σηµαντική µείωση του αιµατοκρίτη, της αιµοσφαιρίνης, των λευκών αιµοσφαιρίων και των αιµοπεταλίων µε συνέπεια να θεωρείται πιθανή η εµφάνιση εσωτερικής αιµοραγίας.
Εάν λαμβάνετε αντιπηκτικά, θα πρέπει να πάρετε χονδροϊτίνη μόνο υπό την επίβλεψη του γιατρού σας διότι θεωρητικά η χονδροϊτίνη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αιμορραγίας. Θα πρέπει επίσης να είστε προσεκτικοί σχετικά με τη λήψη χονδροϊτίνης αν έχετε άσθμα επειδή μπορεί να κάνει τα αναπνευστικά προβλήματα χειρότερα.
Τα συμπληρώματα χονδροϊτίνης μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Εάν έχετε διαβήτη, συζητήστε το με το γιατρό σας.
Δεν συνιστάται στα παιδιά. Κατά την εγκυµοσύνη και το θηλασµό δεν έχουν αναφερθεί προβλήµατα, όµως δεν έχουν διεξαχθεί επαρκείς έρευνες που να αποδεικνύουν ότι η λήψη χονδροϊτίνης σ’ αυτές τις συνθήκες είναι απόλυτα ασφαλής. Για τον λόγο αυτόν καλύτερα να αποφύγετε την πρόσληψή της.
Συμπέρασμα
Θα πρέπει τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα να λαμβάνουν χονδροϊτίνη; Δεν υπάρχει μονολεκτική απάντηση. Τα άτομα με οστεοαρθρίτιδα πρέπει να συνεργαστούν με τον γιατρό τους για να αναπτύξουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης του πόνου που έχει αιτία την οστεοαρθρίτιδα. Να τρώνε υγιεινά, να ασκούνται, να χάσουν τυχόν περιττό βάρος και να χρησιμοποιήσουν φάρμακα που αποδεδειγμένα μειώνουν τον πόνο. Θα πρέπει να μιλήσουν με τον γιατρό τους για το αν χονδροϊτίνη μαζί με τη γλυκοζαμίνη είναι μια κατάλληλη επιλογή θεραπείας για την περίπτωσή τους.
Πηγές:
- The clinical effectiveness of glucosamine and chondroitin supplements in slowing or arresting progression of osteoarthritis of the knee: a systematic review and economic evaluation.
- Dietary Supplements Glucosamine and/or Chondroitin Fare No Better than Placebo in Slowing Structural Damage of Knee Osteoarthritis.
- The human pharmacokinetics of oral ingestion of glucosamine and chondroitin sulfate taken separately or in combination.
- Oral bioavailability of chondroitin sulfate (Condrosulf) and its constituents in healthy male volunteers.
- Effectiveness and safety of Glucosamine, chondroitin, the two in combination, or celecoxib in the treatment of osteoarthritis of the knee.
