Η τεστοστερόνη και η μεθυλτεστοστερόνη διατίθενται στο εμπόριο στις ΗΠΑ για τους άνδρες με συγγενή ή επίκτητο υπογοναδισμό. Δεν είναι λίγοι οι άνδρες που χρησιμοποιούν τα σκευάσματα τεστοστερόνης για τη θεραπεία μιας ποικιλίας συμπτωμάτων που προσδιορίζονται ως “συμπτώματα χαμηλής τεστοστερόνης” (low-Τ). Το 2012, οι πωλήσεις για θεραπείες τεστοστερόνης υπερέβησαν τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ.
Υπάρχει ένας καταιγισμός ισχυρισμών που παρουσιάζουν την τεστοστερόνη περίπου ως “πανάκεια” για κάθε πρόβλημα της υγείας των ανδρών. Η θεραπεία τεστοστερόνης για την πρόληψη ασθενειών βρέθηκε στο προσκήνιο, όταν διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες που είναι παχύσαρκοι, διαβητικοί, υπερτασικοί, ή πάσχουν από άλλες χρόνιες παθήσεις έχουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις τεστοστερόνης στο αίμα τους.
Όμως η θεραπεία με τεστοστερόνη δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματική για τους άνδρες με χαμηλά επίπεδα της ορμόνης, ως προς τους περισσότερους ισχυρισμούς, συμπεραίνει μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLoS One. Τα συμπληρώματα τεστοστερόνης δεν έδειξαν όφελος για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, τη σεξουαλική λειτουργία, τη διάθεση, τη συμπεριφορά, ή τη γνωστική λειτουργία.
Αυξάνει μόνο τη μυική μάζα
Ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Georgetown, με επικεφαλής την καθηγήτρια Adriane Fugh-Berman, αξιολόγησαν τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την επίδραση της θεραπείας τεστοστερόνης στην καρδιαγγειακή υγεία, τη στυτική δυσλειτουργία, τη σωματική κατάσταση, την ψυχική και πνευματική κατάσταση ανδρών με χαμηλά επίπεδα της ορμόνης στον οργανισμό τους. Έλαβαν υπόψη τους 156 κλινικές μελέτες που έγιναν από το 1950 μέχρι τον Απρίλιο του 2016 και στις οποίες η δράση της τεστοστερόνης ελέγχθηκε συγκριτικά με εικονικό φάρμακο.
Από την ανάλυση εξαιρέθηκαν μελέτες που αφορούν το bodybuilding και τη θεραπεία οποιασδήποτε κατάστασης σε γυναίκες ή παιδιά. Οι ερευνητές σημείωσαν πάντως ότι η τεστοστερόνη αυξάνει τη μυική μάζα.
Οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «οι ισχυρισμοί για τα οφέλη των σκευασμάτων τεστοστερόνης δεν έχουν επαρκή υποστήριξη από τις κλινικές μελέτες. Ούτε συνιστούν μια λογική θεραπεία για τα συμπτώματα της γήρανσης».
Τα συμπληρώματα τεστοστερόνης δεν εμφανίζουν όφελος για το καρδιαγγειακό σύστημα, την ψυχική διάθεση ή τις νοητικές λειτουργίες. Ακόμη και στη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας ή στην αύξηση της λίμπιντο δεν υπάρχουν σαφή αποτελέσματα.
Από την άλλη πλευρά, η τεστοστερόνη αυξάνει τη μυική μάζα. Υπάρχουν ουσιαστικές αποδείξεις για μια ευνοϊκή επίδραση της θεραπείας με τεστοστερόνη στη μυϊκή μάζα τόσο σε υγιείς άνδρες και γυναίκες με HIV. Επιπλέον, η πλειονότητα των μελετών έδειξε μείωση της λιπώδους μάζας. Όμως δεν επηρέασε τα περισσότερα μέτρα της μυϊκής δύναμης. Ασφαλώς η ενδυνάμωση των μυών και η αύξηση της αντοχής στους ηλικιωμένους άνδρες είναι ευεργετική, όμως η τεστοστερόνη δεν φαίνεται να βελτιώνουν τη φυσική λειτουργία.
Τέλος, η λήψη τεστοστερόνης δεν είναι ελεύθερη παρενεργειών. Οι άνδρες που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με τεστοστερόνη είχαν αυξημένο κίνδυνο θανάτου από κάθε αιτία, έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σύγκριση με τους άνδρες που δεν υποβλήθηκαν σε θεραπεία.
Το 2015, ο FDA διατύπωσε ανησυχίες σχετικά με τις παρενέργειες που μπορεί να έχει η εξωτερική λήψη της τεστοστερόνης για την καρδιά. Όπως ανέφερε, «τα οφέλη και η ασφάλεια των θεραπειών τεστοστερόνης δεν έχουν βεβαιωθεί». Αυτό, τελικά, απέτρεψε μια μεγάλη διαφημιστική καμπάνια για συμπληρώματα τεστοστερόνης προς στους τα άλλα υγιείς άνδρες, που λόγω της ηλικίας μειώνεται η σεξουαλική διάθεση.
«Τα στοιχεία είναι σαφή, ότι η τεστοστερόνη δεν βοηθά την υγεία των ανδρών ενώ οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι από τα υποθετικά οφέλη», υπογραμμίζει η Adriane Fugh-Berman και επισημαίνει ότι, σε κάθε ηλικία, υπάρχει μια ευρεία γκάμα των επιπέδων της τεστοστερόνης, που μπορούν να θεωρηθούν φυσιολογικές.
Η μελέτη δεν αφορά τη συνταγογράφηση σε άνδρες που παράγουν ελάχιστη έως καθόλου ποσότητα της ορμόνης, είτε εκ γενετής, είτε μετά από βλάβη των όρχεων.
Πηγή: Samantha Huo, Anthony R. Scialli, Sean McGarvey, Elizabeth Hill, Buğra Tügertimur, Alycia Hogenmiller, Alessandra I. Hirsch, Adriane Fugh-Berman. Treatment of Men for “Low Testosterone”: A Systematic Review. PLOS ONE, 2016; 11 (9).
