Ο χόνδρος καρχαρία (Shark Cartilage) προτάθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως διατροφικό συµπλήρωµα για τη θεραπεία του καρκίνου (προτείνεται επίσης και για τη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας διότι περιέχει χονδροϊτίνη).
Οι έρευνες δείχνουν ότι ένα υπολογίσιμο μέρος των καρκινοπαθών χρησιμοποιούν σήμερα χόνδρο καρχαρία ως εναλλακτική θεραπεία (στις ΗΠΑ, για την οποία υπάρχουν στοιχεία, το ποσοστό που έχει αναφερθεί ότι ξεπερνάει το 6%).
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Ο ιδέα πάει πίσω στη δεκαετία του 1970, όταν οι ερευνητές Henry Brem και Judah Folkman από το Johns Hopkins School of Medicine διαπίστωσαν στο εργαστήριο ότι ο χόνδρος εμποδίζει την ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων στους ιστούς.
Πιο συγκεκριμένα, δύο γλυκοπρωτεΐνες, η σφυρναστατίνη 1 και 2, που απομονώθηκαν σε χόνδρο του σφυροκέφαλου καρχαρία, αλλά υπάρχουν και σε άλλα είδη, βρέθηκε στο εργαστήριο να εμποδίζουν την αγγειογένεση. Η παροχή αίματος μέσω αγγειογένεσης, είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των καρκινικών όγκων, μέσω των οποίων τα καρκινικά κύτταρα λαμβάνουν θρεπτικές ουσίες για να συνεχίσουν να πολλαπλασιάζονται. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που η αγγειογένεση είναι ένας κοινός στόχος της αναζήτησης θεραπειών κατά του καρκίνου.
Να σημειωθεί ότι και οι χόνδροι άλλων ζώων φάνηκε πως έχουν την ίδια ιδιότητα στο εργαστήριο π.χ. οι χόνδροι κουνελιού. Όμως ο σκελετός του καρχαρίας αποτελείται εξ’ ολοκλήρου από χόνδρο κι έτσι θεωρήθηκε ότι ήταν οικονομικά εκμεταλλεύσιμος. Κάποιοι ερευνητές μάλιστα έκαναν την παρατήρηση ότι οι καρχαρίες είχαν σχετικά χαμηλά ποσοστά καρκίνων.
Ο μύθος διαδόθηκε στις ΗΠΑ την άνοιξη του 1993, όταν στην εκπομπή “60 Λεπτά” προβλήθηκαν οι απόψεις του βιοχημικού δρ William Lane, ο οποίος ένα χρόνο πριν είχε εκδώσει το βιβλίο του “Οι καρχαρίες δεν παθαίνουν καρκίνο” ΄[Sharks Don’t Get Cancer: How Shark Cartilage Could Save Your Life]. Αναφέρθηκε επίσης μια μελέτη που έγινε στην Κούβα σε 29 “τερματικούς” ασθενείς με καρκίνο οι οποίοι έλαβαν σκευάσματα χόνδρου καρχαρία. Ο παρουσιαστής της εκπομπής Mike Wallace κινηματογράφησε αρκετούς ασθενείς να κάνουν ασκήσεις και αναφέρθηκε ότι οι περισσότεροι από αυτούς αισθάνονταν καλύτερα μερικές εβδομάδες αφότου είχε αρχίσει η εναλλακτική θεραπεία.
Σύμφωνα με τον Lane οι παράγοντες αντι-αγγειογένεσης, στους οποίους περιλαµβάνονται η σφυρναστατίνη 1 και 2 εµποδίζουν την ανάπτυξη νέων αιµοφόρων αγγείων που συνήθως συναντώνται σε κακοήθεις όγκους και αυτή η ιδιότητα θα µπορούσε να βοηθήσει στις περιπτώσεις καρκίνου στον άνθρωπο.
Η πρωτεΐνες που εμπλέκονται στην αναστολή της αγγειογένεσης πρέπει να εγχυθούν στην κυκλοφορία του αίματος για να υπάρχει οποιαδήποτε επίδραση. Όμως οι πρωτεΐνες, όταν λαμβάνονται από το στόμα, επειδή είναι μεγάλα μόρια, διασπώνται κατά τη διαδικασία της πέψης και απορροφώνται ως αμινοξέα. Μάλιστα, αν μπορούσαν να εισέλθουν άθικτες στο σώμα ίσως να προκαλούσαν ανοσολογική απόκριση που θα καθιστούσε το άτομο αλλεργικό.
Παρόλα αυτά, η ετήσια αγορά διατροφικών προϊόντων χόνδρου καρχαρία αυξήθηκε πολύ γρήγορα μετά το 1993 φτάνοντας τα 30 εκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ μέσα σε δύο χρόνια. Σήμερα, επίσης υπάρχει μεγάλη ζήτηση κάτι που έχει οδηγήσει σε υπεραλίευση καρχαριών, ενώ ένα στα έξι γνωστά είδη καρχαρία θεωρείται ότι απειλείται με εξαφάνιση. Δεκάδες χιλιάδες καρχαρίες εξοντώνεται κάθε μήνα σε όλο τον κόσμο για τους χόνδρους τους.
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες που να δείχνουν ότι ο χόνδρος καρχαρία που λαμβάνεται από το στόμα έχει κάποια θετική επίδραση. Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ ξεκίνησε μια μελέτη το 1994, αλλά σταμάτησε όταν βρέθηκε ότι το διατροφικό συμπλήρωμα που χρησιμοποιούσε ήταν μολυσμένο.
Το καλοκαίρι του 2004, η Αμερικανική Υπηρεσία Φαρμάκων και Τροφίμων αποφάσισε να επιβάλει χρηματικό πρόστιμο στο εργαστήριο του Lane που κατασκεύαζε το διατροφικό συμπλήρωμα BeneFin, ως θεραπεία για τον καρκίνο, καθώς δεν είχε προβεί σε καμία έρευνα ως προς τους ισχυρισμούς του προϊόντος, ούτε ανέφερε τυχόν παρενέργειες που μπορεί να έχει. Η FDA διέταξε τα Lane Labs να πληρώσουν το αμερικανικό δημόσιο, ως αποζημίωση για όλους τους πελάτες τους από τον Σεπτέμβριο του 1999 μέχρι το 2004.
Το 2007, ο καθηγητής Charles Lu από το M.D. Anderson Cancer Center, στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, εξέτασε 384 ασθενείς με προχωρημένο μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, που δεν θα μπορούσε να θεραπευτεί με χειρουργική επέμβαση. Όλοι οι ασθενείς έλαβαν τυπική χημειοθεραπεία και ακτινοβολία. Οι μισοί έλαβαν ένα υγρό διάλυμα από χόνδρο καρχαρία της καναδικής εταιρείας Aeterna Zentaris, που είχε αναπτυχθεί για έγκριση από την FDA, και οι άλλοι μισοί έλαβαν ένα εικονικό φάρμακο. Οι ασθενείς που πήραν χόνδρο καρχαρία επέζησαν 14,4 μήνες ενώ εκείνοι που πήραν το εικονικό φάρμακο επέζησαν 15,6 μήνες, άρα το διατροφικό συμπλήρωμα όχι μόνο δεν έκανε κάποιο καλό αλλά μπορεί και να επιβάρυνε τους ασθενείς. H μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το αμερικανικό κράτος και ειδικότερα από το National Cancer Institute.
Σήμερα είναι γνωστό πως δεν είναι αληθές ότι οι καρχαρίες είναι απρόσβλητοι από καρκίνο. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί τα περιστατικά καρκίνου στους καρχαρίες και στις φάλαινες.
ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ
Ο χόνδρος καρχαρία είναι διαθέσιμος στην αγορά µε τη µορφή δισκίου, κάψουλας και σκόνης. Δεν έχει ορισθεί δόση. Συχνά, προτείνονται από 400 mg έως 4,5 γραμμάρια την ημέρα σε 2-4 δόσεις. Αλλά έχουν προταθεί και πολύ μεγαλύτερες ποσότητες, ακόμα και 80 γραμμάρια την ημέρα.
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Έχουν αναφερθεί διάφορες γαστρεντερικές διαταραχές (π.χ ναυτία, εµετός, δυσκοιλιότητα). Σύμφωνα με το Cancer Research UK, oι παρενέργειες που έχουν αναφερθεί στις κλινικές μελέτες περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα αδιαθεσίας
- Απώλεια όρεξης
- Φαγούρα
- Διάρροια
- Δυσκοιλιότητα
- Δυσπεψία
- Ζαλάδα
- Πρήξιμο των χεριών και των ποδιών που οφείλεται στην αύξηση υγρών
- Κούραση
- Χαμηλή πίεση αίματος
- Αλλαγή στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα
- Αλλαγή επίπεδα ασβεστίου στο αίμα
Ο χόνδρος καρχαρία πρέπει να αποφεύγεται σε ασθενείς µε ηπατοπάθεια. Σε μια περίπτωση, αναφέρθηκε ηπατίτιδα που αποδόθηκε στην κατανάλωση χόνδρου καρχαρία.
Δεν υπάρχει διαθέσιµη πληροφόρηση κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό, άρα ο χόνδρος καρχαρία θα πρέπει να αποφεύγεται, σ’ αυτές τις καταστάσεις.
Να σημειωθεί, ότι το 2012 δημοσιεύθηκε μια μελέτη ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι που έδειξε ότι οι καρχαρίες μπορεί να περιέχουν τοξίνες. Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα χόνδρου που συλλέχθηκαν από επτά είδη καρχαριών. Τα δείγματα περιείχαν όλα υψηλά επίπεδα μιας ένωσης που ονομάζεται β-μεθυλαμινο-L-αλανίνη, ή BMAA, η οποία έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών. Οι καρχαρίες συσσωρεύουν αυτό το μόριο λόγω της θέσης τους στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας των ωκεανών, καταναλώνοντας άλλα ψάρια και θαλασσινά που λαμβάνουν την BMAA από τα φύκια. Πάντως, η μελέτη δεν εξέτασε απευθείας τα διατροφικά συμπληρώματα.
Πηγές:
- , , and Shark Cartilage, Cancer and the Growing Threat of Pseudoscience.
- Kiyo Mondo, Neil Hammerschlag, Margaret Basile et al. Cyanobacterial Neurotoxin β-N-Methylamino-L-alanine (BMAA) in Shark Fins. Mar. Drugs 2012, 10(2), 509-520.
