Ακούγεται σαν επιστημονική μυθοπλασία του 1950: χρήσιμα βακτήρια αρχίζουν να τρώνε τον οικοδεσπότη τους από μέσα, επειδή δεν παίρνουν την τροφή που θέλουν. Νέα έρευνα δείχνει ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν τα μικρόβια του πεπτικού μας συστήματος δεν βρίσκουν το φαγητό τους, τις φυτικές ίνες.
Καθώς τα βακτήρια λιμοκτονούν, αρχίζουν να τρώνε το προστατευτικό στρώμα βλέννας που υπάρχει στο παχύ έντερο και να το διαβρώνουν σε σημείο που να προκαλούνται επικίνδυνες βλάβες. Τελικά, τα βακτήρια μπορεί να εισβάλλουν μέσα στο τοίχωμα του παχέος εντέρου και να το μολύνουν. Η μελέτη έγινε σε ποντίκια αλλά κατά πάσα πιθανότητα ισχύει και στον άνθρωπο.
Φυτικές ίνες και προστατευτική βλέννα
Η μελέτη που που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell και έγινε από μια διεθνή ομάδα ερευνητών δείχνει τις αρνητικές συνέπειες της απουσίας των φυτικών ινών από τη διατροφή.
Ποντίκια που μεγάλωσαν χωρίς να έχουν δικά τους μικρόβια του εντέρου, στη συνέχεια, έλαβαν 14 είδη βακτηρίων που συνήθως αναπτύσσονται στο ανθρώπινο έντερο. Οι επιστήμονες γνωρίζουν το πλήρες γενετικό αποτύπωμα του καθενός από αυτά τα βακτήρια, κάτι που καθιστά δυνατή την παρακολούθηση της δραστηριότητάς τους με την πάροδο του χρόνου.
“Το μάθημα που παίρνουμε από τη μελέτη της αλληλεπίδρασης των φυτικών ινών, των μικροβίων του εντέρου και του συστήματος του εντερικού φραγμού είναι ότι αν τα μικρόβια δεν πάρουν την τροφή τους, μπορούν να φάνε εμάς”, ανέφερε ο Eric Martens, Ph.D., αναπληρωτής καθηγητής μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan Ιατρική Σχολή οποίος ηγήθηκε της έρευνας.
Κάνοντας χρήση προηγμένων τεχνικών που επέτρεψαν να καθοριστεί ποια βακτήρια είναι παρόντα και ενεργά κάτω από διάφορες συνθήκες, οι επιστήμονες μελέτησαν την επίδραση της διατροφής με ή χωρίς φυτικές ίνες. Μόλυναν επίσης μερικά ποντίκια με ένα βακτηριακό στέλεχος που προκαλεί στα ποντίκια ότι ορισμένα στελέχη του Escherichia coli προκαλούν στον άνθρωπο, δηλαδή λοιμώξεις του εντέρου που οδηγούν σε ερεθισμό, φλεγμονή και διάρροια.
Στα ποντίκια που έλαβαν μια διατροφή που περιείχε περίπου 15% φυτικών ινών και ελάχιστα επεξεργασμένες τροφές, το αποτέλεσμα ήταν το στρώμα της βλέννας που παχέος εντέρου να μείνει υγιές και σταθερό χωρίς να παρατηρηθεί μόλυνση. Αλλά όταν οι ερευνητές χορήγησαν μια διατροφή χωρίς φυτικές ίνες στα ποντίκια, έστω και για λίγες μέρες, μερικά από τα μικρόβια του εντέρου άρχισαν να τρώνε την προστατευτική βλέννα.
Οι ερευνητές χορήγησαν επίσης μια διατροφή πλούσια σε πρεβιοτικές φυτικές ίνες – πρόκειται για διαλυτές φυτικές ίνες παρόμοιες με αυτές που υπάρχουν σε ορισμένα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής. Αλλά και αυτή η διατροφή είχε ως αποτέλεσμα την ίδια διάβρωση του στρώματος βλέννας που παρατηρήθηκε στην έλλειψη των φυτικών ινών.
Προστασία από λοιμώξεις
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η σύνθεση των βακτηρίων στο παχύ έντερο άλλαζε ανάλογα με τη διατροφή των ποντικιών, ακόμη μέρα με τη μέρα. Ορισμένα είδη βακτηρίων είχαν αναπαραχθεί περισσότερο σε συνθήκες χαμηλών φυτικών ινών ενώ άλλα ευνοήθηκαν σε συνθήκες περισσότερων φυτικών ινών. Τέσσερα βακτηριακά στελέχη που άκμασαν σε συνθήκες λίγων φυτικών ινών παρήγαγαν ένζυμα που είναι σε θέση να διασπάσουν μεγάλα μόρια που ονομάζονται γλυκοπρωτεΐνες που συνθέτουν το στρώμα βλέννας του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές ανίχνευσαν πάνω από 1.600 διαφορετικά ένζυμα ικανά διασπάσουν υδατάνθρακες παρόμοιους με αυτούς που φυσιολογικά υπάρχουν στο ανθρώπινο έντερο.
Η βλέννα παράγεται και αποδομείται με ένα φυσιολογικό ρυθμό στο έντερο και το συμπέρασμα της μελέτης είναι πως όταν λείπουν οι φυτικές ίνες από τη διατροφή η αποδόμηση επιταχύνεται.
Όταν οι ερευνητές μόλυναν τα ποντίκια με Citrobacter rodentium (μοιάζει με το E. coli), παρατήρησαν ότι αυτά τα επικίνδυνα βακτήρια άκμασαν περισσότερο στα σπλάχνα τους όταν τρέφονταν με λίγες φυτικές ίνες. Έτσι πολλά από τα ποντίκια άρχισαν να δείχνουν σημάδια της ασθένειας και έχασαν βάρος. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, οι επιστήμονες εξέτασαν δείγματα ιστού του εντέρου των ποντικιών και είδαν όχι μόνο μια πολύ λεπτότερη ή και αποσπασματική βλέννα αλλά και φλεγμονή σε μια ευρεία περιοχή. Τα ποντίκια που είχαν λάβει μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες πριν μολυνθούν με τα επικίνδυνα βακτήρια επίσης είχαν κάποια φλεγμονή αλλά σε μια πολύ μικρότερη περιοχή του εντέρου.
“Αν και η μελέτη έγινε σε ποντίκια, το μήνυμα ενισχύει αυτό που λένε γιατροί και διατροφολόγοι εδώ και δεκαετίες: Να τρώτε πολλές φυτικές ίνες από διάφορες φυσικές τροφές”, ανέφερε ο Martens. Και πρόσθεσε: “Η διατροφή επηρεάζει άμεσα το μικροβίωμα του εντέρου, και αυτό με τη σειρά του επηρεάζσει την κατάσταση του στρώματος βλέννας του εντέρου και την τάση για ασθένειες”.
