Κωνσταντίνος Θ. Τέμπος, Ιατρός Ρευματολόγος – Βοτανοθεραπευτής
Η υγιεινή διατροφή μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα των ρευματοπαθειών και να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισής τους. Οι μελέτες που αφορούν ξεχωριστά θρεπτικά συστατικά μπορεί να έχουν σχετική ισχύ αλλά έχει γίνει φανερό ότι το σύνολο της υγιεινής διατροφής έχει σημαντική θετική επίδραση. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και τροφές που επιδεινώνουν τα συμπτώματα των ρευματοπαθειών.
TΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΛΟ
Οι τροφές που βελτιώνουν την κατάσταση των ρευματοπαθών είναι:
Ιχθυέλαια. Φροντίζετε πάντοτε η διατροφή σας να περιλαμβάνει ψάρια του κρύου νερού, όπως ρέγκα, σκουμπρί, πέστροφα, σολομό και τόνο. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που περιέχονται στα ιχθυέλαια είναι η καλύτερη διατροφική πηγή αντιφλεγμονωδών ουσιών. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα ιχθυέλαια ανακουφίζουν από τον πόνο και την ευαισθησία των αρθρώσεων και μειώνουν την πρωινή δυσκαμψία. Μπορεί επίσης να ελαττώσουν την κατανάλωση των συμβατικών φαρμάκων που παίρνουν οι άνθρωποι με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Οι ρευματοπαθείς μπορούν να παίρνουν μεγαλύτερα ποσά ιχθυελαίων από τους άλλους ανθρώπους, αλλά με προσοχή γιατί μπορεί να έχουν παρενέργειες: τα ιχθυέλαια, σε μεγάλες δόσεις, μπορεί να αλληλεπιδράσουν με ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιϋπερτασικά.
Ελαιόλαδο. Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο καταστέλλει την φλεγμονή με τον ίδιο τρόπο όπως ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο) (ΜΣΑΦ), όπως π.χ. η ιβουπροφαίνη ή η ασπιρίνη. Το ελαιόλαδο περιέχει ένα συστατικό, την ολεοκανθάλη, η οποία μπλοκάρει τα ένζυμα που προκαλούν φλεγμονή. Τρισήμισυ (3½) κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο (400 θερμίδες) αντιστοιχούν με τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες 1 χαπιού ιβουπροφαίνης 200 mg. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ελαιόλαδο εναλλακτικά με άλλα μαγειρικά έλαια και βούτυρο.
Σελήνιο. Τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν χαμηλά επίπεδα σεληνίου, ένα μεταλλικό στοιχείο που υπάρχει κυρίως σε προϊόντα σίτου ολικής άλεσης και στα οστρακοειδή, όπως τα στρείδια και τα καβούρια. Το σελήνιο περιέχει αντιοξειδωτικά τα οποία πιστεύεται ότι βοηθούν στον έλεγχο της φλεγμονής. Μπορεί όμως να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη, γι’ αυτό και πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας προτού αρχίσετε να παίρνετε συμπληρώματα σεληνίου.
Βιταμίνες. Ως αποτέλεσμα της εμμηνόπαυσης ή της θεραπείας με στεροειδή, ορισμένα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες ορισμένων βιταμινών και ανόργανων στοιχείων. Οι πιο συχνές ελλείψεις είναι σε φολικό οξύ, βιταμίνες C, D, Β6, Β12 και Ε, ασβέστιο, μαγνήσιο, σελήνιο και ψευδάργυρο. Μεταξύ των βιταμινών, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τη βιταμίνη D η οποία συνδέεται με το ασβέστιο και προστατεύει από την οστεοπόρωση, αλλά μπορεί να μειώσει και τον κίνδυνο ανάπτυξης ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, βοηθώντας στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Καλές πηγές βιταμίνης D είναι τα αυγά, τα εμπλουτισμένα ψωμιά, τα δημητριακά και το γάλα με χαμηλά λιπαρά.
Φυτικές ίνες. Η αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών από φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης περιορίζει την φλεγμονή. Οι μελέτες δείχνουν ότι η προσθήκη φυτικών ινών στη διατροφή σας μειώνει τα επίπεδα της CRP (C-αντιδρώσα πρωτεΐνη) στο αίμα.
ΤΡΟΦΕΣ ΙΚΑΝΕΣ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΟΥΝ ΦΛΕΓΜΟΝΗ
Οι τροφές και τα συστατικά που μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα στους ρευματοπαθείς είναι:
Τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (AGEs). Τα χάμπουργκερ, το κοτόπουλο και άλλα κρέατα που έχουν ψηθεί ή τηγανιστεί σε υψηλές θερμοκρασίες αυξάνουν την ποσότητα των AGEs στο αίμα. Αν και δεν έχει διαπιστωθεί άμεση σχέση μεταξύ AGEs και αρθρίτιδας, οι άνθρωποι που έχουν φλεγμονή μπορεί να έχουν υψηλά επίπεδα AGEs στο αίμα τους.
Ωμέγα – 6 λιπαρά οξέα. Τα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα μπορούν να επιδεινώσουν την φλεγμονή όταν λαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες από τη διατροφή. Τα λιπαρά αυτά βρίσκονται κυρίως σε έλαια που προέρχονται από το καλαμπόκι, τον ηλίανθο, το κάρδαμο, την σόγια, και σε πολλά σνακ και τηγανητές τροφές. Εάν καταναλώνετε πολύ περισσότερα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα απ’ ό, τι ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχετε αυξημένο κίνδυνο να πάθετε φλεγμονή στις αρθρώσεις σας. Τρώτε φρέσκα φρούτα και λαχανικά και αποφεύγετε τις επεξεργασμένες τροφές του εμπορίου που συνήθως περιέχουν μεγάλες ποσότητες ωμέγα-6 λιπαρών οξέων.
Ζάχαρη και επεξεργασμένοι υδατάνθρακες. Τα επεξεργασμένα σάκχαρα είναι βλαβερά για την υγεία των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα, γιατί απελευθερώνουν αγγελιαφόρους της φλεγμονής που ονομάζονται κυτοκίνες. Στη κατηγορία αυτή υπάγονται τα λευκά προϊόντα του αλεύρου (ψωμί, ψωμάκια, κράκερ), το άσπρο ρύζι, οι άσπρες πατάτες (στιγμιαίο πουρέ πατάτας ή τηγανητές πατάτες) και πολλά δημητριακά. Οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες συνδέονται με παχυσαρκία και άλλες χρόνιες παθήσεις. Επιπλέον, οι τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη τροφοδοτούν την παραγωγή προηγμένων προϊόντων τελικής γλυκοζυλίωσης (AGEs) που διεγείρουν την φλεγμονή.
Κορεσμένα λίπη. Τα κορεσμένα λίπη πυροδοτούν την φλεγμονή του λιπώδους ιστού, η οποία δεν είναι μόνο ένας δείκτης για καρδιακές παθήσεις, αλλά επιδεινώνει επίσης και την
αρθρίτιδα. Η πίτσα και το τυρί είναι από τις μεγαλύτερες πηγές κορεσμένων λιπών στη μέση αμερικανική διατροφή, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου. Άλλα βλαπτικά για την αρθρίτιδα κορεσμένα λίπη είναι τα προϊόντα με βάση το κρέας (ιδιαίτερα το κόκκινο), τα γαλακτοκομικά με πλήρη λιπαρά και το βούτυρο.
Τρανς λίπη. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι ερευνητές της Δημόσιας Υγείας της Σχολής του Harvard έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τα τρανς λιπαρά που παράγει η βιομηχανία τροφίμων. Αυτά τα λίπη, μπορεί να προκαλέσουν συστηματική φλεγμονή, βρίσκονται στα πρόχειρα φαγητά (fast foods) και τηγανισμένα προϊόντα, σε μεταποιημένα τρόφιμα πρόχειρων φαγητών, μπισκότα, ντόνατς, κράκερς και ορισμένες σκληρές μαργαρίνες. Αποφεύγετε τροφές με μερικώς υδρογονωμένα έλαια οι οποίες περιέχουν τα τρανς λιπαρά.
Γλουταμινικό μονονάτριο (MSG). Το γλουταμινικό μονονάτριο είναι ένα πρόσθετο των τροφίμων που ενισχύει την γεύση και υπάρχει συνήθως σε έτοιμες ασιατικές τροφές και σάλτσες σόγιας, αλλά μπορεί και να προστεθεί σε πρόχειρα φαγητά, σούπες και μίγματα σούπας, σάλτσες για σαλάτες και αλλαντικά. Η χημική αυτή ουσία μπορεί να διεγείρει την χρόνια φλεγμονή και να βλάψει την υγεία του ήπατος.
Γλουτένη και καζεΐνη. Ορισμένα διατροφικά μόρια όπως η γλουτένη και η καζεΐνη (πρωτεΐνες που υπάρχουν στα γαλακτοκομικά και το σιτάρι), μπορεί να προάγουν την φλεγμονή. Στα άτομα που έχουν αρθρίτιδα και κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη) καθώς και δυσανεξία στα γαλακτοκομικά, η επίδραση στη φλεγμονή μπορεί να είναι ακόμη χειρότερη. Η γλουτένη υπάρχει σε προϊόντα που βασίζονται στο σιτάρι, την σίκαλη και το κριθάρι. Η καζεΐνη βρίσκεται σε προϊόντα πρωτεΐνης ορού γάλακτος.
Ασπαρτάμη. Η ασπαρτάμη είναι ένα μια μη θρεπτική τεχνητή γλυκαντική ουσία που έχει προστεθεί σε περισσότερα από 4.000 προϊόντα παγκοσμίως. Είναι όμως και μια νευροτοξίνη, δηλαδή επηρεάζει τον εγκέφαλο. Αν είστε ευαίσθητοι στην χημική αυτή ουσία, το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι πιθανό να προκαλέσει φλεγμονώδη αντίδραση.
Αλκοόλ. Η κατάχρηση αλκοόλ αποδυναμώνει την λειτουργία του ήπατος και διαταράσσει άλλες αλληλεπιδράσεις πολλών οργάνων προκαλώντας φλεγμονή. Καλό είναι λοιπόν να περιορίσετε την χρήση του ή, ακόμα καλύτερο, να το καταργήσετε.
Σημειώστε πως οι κορυφαίοι διατροφολόγοι συμφωνούν σήμερα ότι τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά πρέπει να προέρχονται από το φαγητό σας, και όχι από τα συμπληρώματα διατροφής – μιλήστε με το γιατρό σας πριν πάρετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μεσογειακή διατροφή είναι το καλύτερο διαιτολόγιο αφού περιλαμβάνει άφθονα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, και βέβαια το ελαιόλαδο, το πιο υγιεινό μαγειρικό έλαιο.
Κωνσταντίνος Θ. Τέμπος, Ιατρός Ρευματολόγος – Βοτανοθεραπευτής
Καλογρέζης 19, Χαλάνδρι, 15232
τηλ. 210-6830204, κιν. 6953010978
email: kathospital@yahoo.com
e-rheumatology.gr
