Μερικοί άνθρωποι μπορούν να εκνευριστούν σε ύψιστο βαθμό και να βγουν εκτός εαυτού όταν ακούν ορισμένους κοινούς ήχους, όπως π.χ. όταν ο διπλανός τους παίζει αφηρημένος με το στιλό του, μασουλάει ποπκόρν ή ρουφάει τη σούπα του.
Γιατί κάποιοι είναι τόσο ευαίσθητοι απέναντι σε ήχους που δεν ενοχλούν άλλους; Η απάντηση κρύβεται σε μια διαταραχή που ονομάζεται μισοφωνία (misophonia) και η οποία τους προκαλεί εκρήξεις θυμού, άγχος και, μερικές φορές, κρίσεις πανικού. Ο όρος προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις μίσος και φωνή υποδηλώνοντας ότι ορισμένοι ήχοι προκαλούν αρνητικά συναισθήματα.
Σε αντίθεση με τη φωνοφοβία κατά την οποία ο φόβος είναι το κυρίαρχο συναίσθημα, η μισοφωνία χαρακτηρίζεται από αισθήματα άγχους, αγωνίας, και μερικές φορές θυμού ή οργής.
Συχνά οι ήχοι που προκαλούν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα προέρχονται από το στόμα, όπως όταν κάποιος μασάει κάτι ή ένα μωρό κλαίει, άλλες φορές από ένα αυτοκίνητο ή αεροπλάνο ή ακόμα και από τα ζώα.
Τις ψυχολογικές αντιδράσεις συνοδεύουν μια σειρά από συμπτώματα, όπως σφίξιμο ή πόνος στο στήθος, τα χέρια, το κεφάλι, ή ολόκληρο το σώμα, αύξηση του μυϊκού τόνου, εφίδρωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και υπεραιμία.
Βιολογική βάση
Πρόσφατα, μια μελέτη ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology βρήκε ότι ο εκνευρισμός απέναντι σε κοινούς ήχους δεν οφείλεται σε κάποια παραξενιά της στιγμής αλλά έχει βιολογική βάση. Ο επικεφαλής της μελέτης Sukhbinder Kumar από το Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης του Νιούκαστλ ανέφερε ότι το εύρημα είναι καλό νέο για τους πάσχοντες.
Η μελέτη αποκάλυψε για πρώτη φορά συγκεκριμένες διαφορές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου των πασχόντων υποδηλώνοντας ότι ο εκνευρισμός τους απέναντι σε αθώους ήχους δεν είναι μια ακραία, ψυχική αντίδραση. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι συναισθηματικά ασταθείς αλλά υπάρχει μια αντικειμενική αιτία για την έντονη ενόχληση και τον εκνευρισμό ή θυμό που επιδεικνύουν, κάτι που μερικέ φορές καταλήγει σε καυγάδες.
Ο αριθμός των πασχόντων δεν είναι γνωστός, διότι μόλις το 2001 αναγνωρίσθηκε η μισοφωνία ως διαταραχή. Η πάθηση μπορεί να αφορά και παιδιά. Πρόσφατα, μια μελέτη που περιέλαβε 200 πάσχοντες έδειξε ότι η μέση ηλικία κατά την οποία ο πάσχων αντιλαμβάνεται ότι εκνευρίζεται πολύ από ορισμένους κοινούς ήχους ήταν η ηλικία των 12 ετών. Ορισμένοι είπαν ότι κάθε φορά που ακούν ορισμένους ήχους η προσοχή τους αιχμαλωτίζεται πλήρως από αυτούς και δεν μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο μέχρι να σταματήσουν να τους ακούν.
Τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να ανοίξουν το δρόμο για την επινόηση θεραπειών καθώς και να οδηγήσουν στην αναζήτηση διαφορών στον εγκέφαλο των πασχόντων από άλλες διαταραχές που επίσης σχετίζονται με μη φυσιολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις.
Εγκεφαλική διασύνδεση
Οι ερευνητές υπέβαλαν σε λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου (fMRI) 20 πάσχοντες από μισοφωνία και 22 υγιείς συνομηλίκους τους και τους εξέθεσαν σε διάφορους καθημερινούς ήχους, καταγράφοντας τις περιοχές του εγκεφάλου που αντιδρούσαν.
Οι μαγνητικές τομογραφίες έδειξαν ότι στους πάσχοντες από μισοφωνία οι ήχοι προκαλούσαν υπερβολική αντίδραση του κέντρου επεξεργασίας των συναισθημάτων, το οποίο βρίσκεται σε μια δομή που λέγεται πρόσθιος φλοιός της νήσου. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι πάσχοντες είχαν τον πρόσθιο φλοιό της νήσου συνδεδεμένο με δύο άλλες δομές του εγκεφάλου, την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο, με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι οι υγιείς εθελοντές. Επειδή η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος παίζουν ρόλο στην ανάκληση στη μνήμη των εμπειριών του παρελθόντος, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι η μισοφωνία ενδεχομένως να σχετίζεται με πολύ αρνητικά βιώματα που είχαν οι ασθενείς νωρίτερα στη ζωή τους.
Επιπρόσθετα, οι μαγνητικές τομογραφίες έδειξαν πως στα άτομα με μοσοφωνία η εγκεφαλική δραστηριότητα παραγόταν με διαφορετικό τρόπο στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου, όπου υπό φυσιολογικές συνθήκες θα καταστελλόταν κάθε μη φυσιολογική αντίδραση στους ήχους.
Τέλος, στους πάσχοντες οι ήχοι προκαλούσαν σωματικά συμπτώματα, όπως αυξημένο καρδιακό ρυθμό και ιδρώτα. Τα συμπτώματα αυτά ωστόσο αναπτύχθηκαν με ορισμένους ήχους και όχι με όλους.
«Η κυρίαρχη αντίδραση στα άτομα με μοσοφωνία ήταν θυμός και άγχος απέναντι σε ορισμένους ήχους, όχι απέχθεια», ανέφερε ο Kumar. «Δεν ξέρουμε γιατί αναπτύσσονται αυτά τα συμπτώματα με συγκεκριμένους ήχους και όχι με όλους, αλλά φαίνεται πως είναι θέμα συνδεσιμότητας και δομής του εγκεφάλου».
Πηγές: 1. Misophonia: current perspectives. 2.The Brain Basis for Misophonia.
