Οι φθαλάτες μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο αλλεργιών στα παιδιά, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Allergy and Clinical Immunology από ερευνητές του Κέντρου Περιβαλλοντικών Ερευνών Helmholtz-UFZ στη Λειψία της Γερμανίας.
Οι φθαλάτες είναι χημικά που προέρχονται από την επεξεργασία πετρελαϊκών προϊόντων και χρησιμοποιούνται για διάφορους λόγους σε πολλά προϊόντα: πλαστικά, καλλυντικά, λακ, αποσμητικά, αρώματα, ζελέ μαλλιών, σαπούνια, σαμπουάν, βερνίκια νυχιών, προϊόντα τεχνικού μαυρίσματος εντομοκτόνα, πλαστικά μέρη παιδικών παιχνιδιών κλπ.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν αύξηση του κινδύνου για αλλεργικό άσθμα στα παιδιά όταν η μητέρα είχε εκτεθεί σε μεγάλο βαθμό σε φθαλάτες κατά την εγκυμοσύνη και το θηλασμό.
Τα χημικά αυτά διεισδύουν στον οργανισμό μέσω του δέρματος, των τροφών που καταναλώνουμε ή μέσω της εισπνοής. Είναι γνωστό ότι οι φθαλάτες επιδρούν στο ορμονικό σύστημα και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τον μεταβολισμό και τη γονιμότητα.
Ωστόσο δεν είναι μόνο αυτά τα προβλήματα σημειώνει ο περιβαλλοντικός ανοσολόγος του Helmholtz-UFZ Τόμπιας Πόλτε: «Τα αποτελέσματα της νέας μελέτης δείχνουν ότι οι φθαλάτες παρεμβαίνουν στο ανοσοποιητικό σύστημα αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργιών».
Επιγενετικές αλλαγές μέσω μεθυλίωσης των γονιδίων
Η ερευνητική ομάδα εξέτασε τα ούρα εγκύων που συμμετείχαν στη μελέτη LINA η οποία αφορούσε τους παράγοντες του τρόπου ζωής αλλά και του περιβάλλοντος που επιδρούν στον κίνδυνο αλλεργιών στα μωρά.
Οι επιστήμονες αναζήτησαν μεταβολίτες των φθαλατών στα ούρα των γυναικών και βρέθηκε σαφής σχέση με τις αλλεργίες. «Υπήρχε σχέση μεταξύ των υψηλότερων συγκεντρώσεων του μεταβολίτη του χημικού ΒΒΡ (benzylbutylphthalate) στα ούρα των γυναικών και της ύπαρξης αλλεργικού άσθματος στα παιδιά τους», ανέφερε η Ιρίνα Λεμάν, επικεφαλής της μελέτης LINA.
Τα ευρήματα επιβεβαιώθηκαν σε πειράματα ποντικιών. Οι ερευνητές εξέθεσαν θηλυκά ποντίκια σε μια συγκεκριμένη συγκέντρωση φθαλατών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Ανιχνεύθηκαν συγκεντρώσεις του μεταβολίτη του ΒΒΡ στα ούρα των ποντικιών αντίστοιχες με εκείνες που είχαν μετρηθεί στις γυναίκες που είχαν εκτεθεί σε υψηλά επίπεδα φθαλατών στη μελέτη LINA. Τα νεογέννητα ποντίκια εμφάνισαν σαφή τάση ανάπτυξης αλλεργικού άσθματος, η οποία έφθανε μέχρι και την τρίτη γενιά απογόνων.
«Αποδεικνύεται ότι αν ο οργανισμός εκτίθεται σε φθαλάτες στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης, αυτό μπορεί να έχει επίδραση στον κίνδυνο αλλεργίας όχι μόνο στους ίδιους τους απογόνους αλλά και στις επόμενες γενιές» είπε ο Πόλτε.
Οι ερευνητές εξέτασαν τα γονίδια των νεογέννητων ποντικιών και εντόπισαν μεθυλομάδες σε μεγαλύτερη συχνότητα από το κανονικό. Κατά την επιγενετική τροποποίηση του DNA, μεθυλομάδες προσδένονται στα γονίδια και λειτουργούν ως “λουκέτα” με συνέπεια να μην μπορεί να διαβαστεί ο γενετικός κώδικας. Οι πρωτεΐνες που κωδικοποιούνται από τα γονίδια δεν μπορούν να παραχθούν και αυτό έχει διάφορες συνέπειες.
Σύμφωνα με τον Πόλτε, οι φθαλάτες φαίνεται να κλείνουν τον “διακόπτη” σημαντικών γονιδίων μέσω μεθυλίωσης. Το μπλοκάρισμα αυτό οδηγεί σε αυξημένο σχηματισμό Τ-βοηθητικών κυττάρων από το ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα τις αλλεργίες.
