Παραδοσιακά, η υψηλή χοληστερόλη (χοληστερίνη) θεωρείται η βασική αιτία όχι μόνο των καρδιακών εμφραγμάτων αλλά και των ισχαιμικών εγκεφαλικών, γι’ αυτό και η θεραπεία με στατίνες χρησιμοποιείται ευρέως σε ασθενείς με ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ωστόσο κάποιες έρευνες δεν δείχνουν στενή σχέση μεταξύ χοληστερόλης και ισχαιμικών εγκεφαλικών.
Η χοληστερόλη και ειδικότερα αυτή που μεταφέρεται στις λιποπρωτεΐνες LDL (κακή χοληστερόλη) προκαλεί αθηροσκλήρωση η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε θρόμβωση και μπλοκάρισμα των αρτηριών. Αν αυτό συμβεί σε μια καρδιακή αρτηρία προκύπτει έμφραγμα ενώ αν συμβεί σε ένα αγγείο του εγκεφάλου προκύπτει ισχαιμικό εγκεφαλικό.
Από από την άλλη πλευρά, η υψηλή χοληστερόλη φαίνεται να προστατεύει από τα αιμορραγικά εγκεφαλικά τα οποία δεν οφείλονται σε θρόμβωση αλλά σε ρήξη κάποιου αγγείου του εγκεφάλου. Έτσι η σχέση της χοληστερόλης με το σύνολο των εγκεφαλικών είναι κάπως περίπλοκη. Η θνησιμότητα από εγκεφαλικό επεισόδιο (όλων των τύπων) είναι χαμηλότερη σε επίπεδα χοληστερόλης μεταξύ 180-200 mg/dl. Η θνησιμότητα αυξάνεται κάτω από 180 mg/dl και πάνω από 240 mg/dl.
Η περίπλοκη σχέση μεταξύ χοληστερόλης και εγκεφαλικών άρχισε να διαπιστώνεται για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1980 όταν οι Αμερικανοί ειδικοί έμαθαν πως οι Ιάπωνες συνάδελφοί τους συμβούλευαν όσους είχαν υποστεί αιμορραγικό εγκεφαλικό και είχαν χαμηλή χοληστερόλη να την αυξήσουν. Στην Ιαπωνία είχε βρεθεί ότι η χαμηλή χοληστερόλη συνδέονταν με τα αιμορραγικά εγκεφαλικά τα οποία ήταν περισσότερα από τα ισχαιμικά.
Να σημειωθεί ότι το αιμορραγικό εγκεφαλικό είναι στις περισσότερες χώρες λιγότερο συχνό –στις ΗΠΑ αποτελεί το 13% του συνόλου των εγκεφαλικών – αλλά είναι τέσσερις φορές πιο θανατηφόρο από το ισχαιμικό εγκεφαλικό. Στις ασιατικές κοινωνίες, όπου τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα είναι χαμηλά, το αιμορραγικό εγκεφαλικό μπορεί να αποτελεί το 30% όλων των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Αν και το θέμα είναι ακόμα υπό έρευνα, η χοληστερόλη πιθανώς να προστατεύει από την αιμορραγία ενισχύοντας και σταθεροποιώντας τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, ειδικά όταν αυτά χρειάζονται επιπλέον αντοχή όπως στην περίπτωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Είναι γνωστό ότι η αρτηριακή πίεση είναι πολύ σημαντικότερη για το εγκεφαλικό επεισόδιο παρά η χοληστερόλη και αυτό ίσως ισχύει περισσότερο για το αιμορραγικό εγκεφαλικό. Επίσης, η συχνότητα εμφάνισης ενός εγκεφαλικού επεισοδίου αυξάνεται με την ηλικία σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό, τι η συχνότητα εμφάνισης των καρδιακών παθήσεων.
Η σχέση χοληστερίνης και εγκεφαλικών
Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα δεν είναι απολύτως κατανοητά για τη σχέση μεταξύ χοληστερόλης και εγκεφαλικών. Ενώ πράγματι η αυξημένη χοληστερόλη συνδέεται στατιστικά με καρδιακά εμφράγματα δεν συνδέεται πάντα με ισχαιμικά εγκεφαλικά.
Για παράδειγμα, το 2010 μια δανική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Annals of Neurology βρήκε ότι τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης δεν αποτελούν δείκτη πρόβλεψης του κινδύνου για εμφάνιση εγκεφαλικού επεισοδίου στις γυναίκες και στην πλειονότητα των ανδρών. Η μελέτη αυτή ήταν αρκετά μεγάλη καθώς περιελάμβανε 13.951 άνδρες και γυναίκες από την Κοπεγχάγη με διάρκεια παρακολούθησης 33 έτη. Διαπιστώθηκε ότι υπήρχε κάποιος κίνδυνος για εγκεφαλικό στους άνδρες αλλά μόνο σε περίπτωση που τα επίπεδα της χοληστερόλης ήταν πολύ υψηλά, πάνω από 350 mg/dl, κάτι που αφορά μόνο το το 2-3% του πληθυσμού. Οι ερευνητές είπαν ότι είναι δύσκολο να δώσουν μια εξήγηση για το γεγονός ότι δεν βρήκαν συσχέτιση χοληστερόλης και ισχαιμικών εγκεφαλικών.
Το 2013 δημοσιεύθηκε μια μετα-ανάλυση 23 μελετών που περιέλαβαν 1.430.141 άτομα μεταξύ των οποίων υπήρξαν 7.960 (το 5,6%) αιμορραγικά εγκεφαλικά. Για κάθε αύξηση την ολικής χοληστερίνης κατά 38,5 mg/dL υπήρξε μείωση του κινδύνου για αιμορραγικό εγκεφαλικό κατά 15% και για κάθε αύξηση της LDL χοληστερίνης κατά 38,5 mg/dL υπήρχε μείωση του κινδύνου κατά 11%.
Το 2016 δημοσιεύθηκε μια άλλη μετα-ανάλυση που περιέλαβε 1.022.276 άτομα μεταξύ των οποίων είχαν καταγραφεί 20.176 καρδιακά περιστατικά και 13.067 εγκεφαλικά. Για κάθε 38,5 mg/dL αύξηση στην ολική χοληστερόλη υπήρχε 20% αύξηση του κινδύνου για καρδιακό επεισόδιο στις γυναίκες και 24% αύξηση του κινδύνου στους άνδρες. Η αύξηση του κινδύνου για εγκεφαλικό (όλων των τύπων) ήταν μόνο 1% στις γυναίκες και 3% στους άνδρες.
