Διαβήτης και υπογλυκαιμία: Αναγνωρίστε τα συμπτώματα

Η υπογλυκαιμία είναι ένα πιθανό πρόβλημα για όσους παίρνουν ιν­σουλίνη και άλλα φάρμακα για τη μείωση της γλυκόζης, συμπερι­λαμβανομένων των σουλφονυλουριών ή των γλινίδων, μόνα τους ή σε συνδυασμό μαζί με άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα. Η υπογλυκαιμία είναι λιγότερο συνηθισμένη σε όσους πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 απ’ όσο σε όσους πάσχουν από διαβήτη τύπου 1, αλλά μπορεί να αποδειχθεί σοβαρή όταν προκύψει.

Το επίπεδο σακχάρου στο αίμα μπορεί να πέσει σε μη φυσιολογικά χαμηλά επίπεδα αν παίρνετε πολλά αντιδιαβητικά φάρμακα (ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες ή γλινίδες), ασκείστε υπερβολικά, τρώτε πολύ λίγο ή παίρνετε πολύ λίγους υδατάνθρακες, αν παραλείψατε κάποιο γεύμα ή το καταναλώσατε αργότερα από το συνηθισμένο, ή εξαιτίας ενός συνδυασμού από αυτούς τους παράγο­ντες. Όσο πιο δραστικά θέλετε να ελέγξετε το επίπεδο σακχάρου στο αίμα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος της υπογλυκαιμίας.

Είναι σημαντικό για τους διαβητικούς, καθώς και για όσους ζουν και εργάζονται μαζί τους, να μάθουν να αναγνωρίζουν και να κα­τανοήσουν την υπογλυκαιμία, για να μπορούν να την αποφύγουν και να την αντιμετωπίσουν πριν μετατραπεί σε κρίση που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή τους (βλ. παρακάτω για τη σοβαρή υπογλυκαιμία).

Σημάδια και συμπτώματα

Πολλοί ειδικοί συσχετίζουν τις αντιδράσεις της υπογλυκαιμίας με επίπεδα σακχάρου κάτω των 60 mg /dl, αλλά είναι δύσκολο να προσ­διοριστεί με ακρίβεια σε ποιο επίπεδο εκδηλώνονται τα συμπτώματα υπογλυκαιμίας, γιατί κάθε άτομο αντιδρά με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, το επίπεδο σακχάρου στο αίμα κάποιου μπορεί να πέσει κάτω από τα 40 mg/dl χωρίς να εκδηλώνει συμπτώματα, ενώ κάποιο άλλο άτομο μπορεί να έχει συμπτώματα όταν το επίπεδο γλυκόζης είναι μικρότερο από 70 mg/dl.

Με τον καιρό, τα συμπτώματα μπορούν να γίνουν πιο ελαφριά. Τελικά, είναι πιθανό να μην έχουν τις αρρυθμίες, την εφίδρωση ή το άγχος που χαρακτήριζαν αρχικά αυτό το πρόβλημα. Από την άλλη πλευρά, το πρώτο σύμπτωμα μπορεί να είναι η νοητική σύγ­χυση.

Κάποια άτομα εκδηλώνουν μια πάθηση που ονομάζεται υπο­γλυκαιμική απώλεια συνείδησης, κατά την οποία δεν έχουν κανέ­να σύμπτωμα ούτε όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι πάρα πολύ χαμηλά.

Τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα συνήθως«σημαίνουν συναγερμό σε πολλά συστήματα των οργάνων του σώματος. Ο εγκέ­φαλος, ο οποίος εξαρτάται από τη γλυκόζη για να λειτουργήσει, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην έλλειψη σακχάρου. Οι πρώτες ενδείξεις της υπογλυκαιμίας είναι παρόμοιες με αυτές μιας κρίσης άγχους, επειδή η πτώση του σακχάρου στο αίμα διεγείρει το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Εκκρίνεται αδρεναλίνη (γνωστή και ως επινεφρίνη) γεγονός που προκαλεί εφίδρωση, νευρικότητα, τρέμουλα, αρρυθμίες και ταχυπαλμίες, ίλιγγο και, συχνά, αίσθηση πείνας.

Η απελευθέρω­ση αδρεναλίνης είναι μια διορθωτική αντίδραση απέναντι στην υπογλυκαιμία, όχι μόνο γιατί δίνεται το σήμα ότι ο οργανισμός χρειάζεται τροφή, αλλά επειδή διεγείρει το συκώτι έτσι ώστε να παράγει περισ­σότερο σάκχαρο.

Αν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα η υπογλυκαιμία, ίσως προκύψουν πολύ χαμηλότερα επίπεδα, τα οποία μπορεί να επη­ρεάσουν τις εγκεφαλικές λειτουργίες, να προκαλέσουν θολή όραση, ασυνάρτητη ομιλία, σύγχυση και άλλες συμπεριφορές παρόμοιες με τη μέθη, όπως επιθετικότητα ή βλακεία. Μια μεγαλύτερη πτώση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα ή η έλλειψη άμεσης αντιμετώπισης του προβλήματος μπορεί να προκαλέσουν απώλεια αισθήσεων, καρδιακή προσβολή, ακόμα και θάνατο.

Πολύ σπάνια, ένα υπογλυκαιμικό επεισόδιο στη διάρκεια την οδήγησης μπορεί να προκαλέσει ένα σοβαρό ατύχημα, ιδιαίτερα όταν ο ασθενής αναβάλλει την αντιμετώπιση, επειδή πιστεύει ότι θα το κάνει όταν φτάσει στον προορισμό του. Μην ριψοκινδυνεύετε: σταματήστε και φάτε κάτι γλυκό αμέσως, αν δεν έχετε κάτι μαζί σας στο αυτοκίνητο.

Αν η υπογλυκαιμία προκύψει κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι μοναδικές ενδείξεις μπορεί να είναι ότι θα υγρανθούν οι πιτζάμες σας (από τον ιδρώτα), θα έχετε έντονους εφιάλτες ή θα ξυπνήσετε με δυνατό πονοκέφαλο. Είναι σημαντικό να μην αγνοήσετε αυτά τα πρώτα σημάδια και να γνωρίζετε ποια επίπεδα σακχάρου στο αίμα προκαλούν υπογλυκαιμία.

Είναι προτιμότερο να καταφέρετε να προλάβετε την υπογλυκαι­μία από το να χρειαστεί να την αντιμετωπίσετε. Αν παίρνετε ινσουλίνη, μπορεί να εκδηλώσετε υπογλυκαιμία κάποιες φορές, πιθανότατα λόγω αλλαγών στο πρόγραμμα διατροφής σας, όπως αν παραλείψετε κάποιο γεύμα. Αν όμως καταναλώνετε υπερβολικό αλκοόλ, τρώτε ακατάστατα ή έχετε κάποια πάθηση του συκωτιού ή των νεφρών, τότε διατρέχετε ιδιαίτερο κίνδυνο σε μια τέτοια κατάσταση.

Συνοπτικά τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας είναι:

• Νευρικότητα
• Αδυναμία
• Πείνα
• Ζαλάδα ή ίλιγγος
• Ρίγη
• Εφίδρωση
• Ταχυπαλμία
• Κρυάδες και ιδρώτας
• Οξυθυμία
• Σύγχυση
• Υπνηλία
• Ασυνάρτητη ομιλία
• Θολή όραση
• Σε σοβαρές περιπτώσεις, η υπογλυκαιμία μπορεί να επιφέρει απώλεια αισθήσεων, καρδιακή προσβολή, ακόμα και κώμα.

Δεν εκδηλώνουν όλοι αυτά τα συμπτώματα και μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς την υπογλυκαιμία από το άγχος που προκαλείται από ένα επαγγελματικό πρόβλημα ή έναν καβγά με το/τη σύντροφο τους.

Επιπλέον, οι β-αποκλειοτές (οι οποίοι συνήθως διαχειρίζονται την υψηλή αρτηριακή πίεση και την καρδιοπάθεια) και το αλκοόλ μπορεί να αποκρύψουν τα πρώτα συμπτώματα, και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια σοβαρότερη υπογλυκαιμία. Κατά συνέπεια, πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή.

Αντιμετώπιση των χαμηλών επιπέδων σακχάρου

Αν και είναι καλή ιδέα να κάνετε μια ανάλυση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα, όταν υποψιάζεστε ότι μπορεί να έχετε υπογλυκαιμι­κή αντίδραση, συχνά μπορεί να μην έχετε χρόνο.

Όταν αρχίσετε να αισθάνεστε περίεργα, μην αργήσετε να πάρετε τα κατάλληλα μέτρα. Χρειάζεται να φάτε ή να πιείτε κάτι με ζάχαρη που θα φτάσει γρή­γορα στη ροή του αίματος. Αρκούν 10-15 γραμμάρια υδατανθράκων. Αυτό μπορεί να ισοδυναμεί με 120-180 ml χυμό φρούτων, μισό κουτάκι αναψυκτικό, δύο κουταλιές της σούπας σταφίδες ή μια καραμέλα.

Μπορείτε επίσης να πιείτε ένα ποτήρι γάλα ή να πάρετε χάπια γλυκόζης ταχείας δράσης που πωλούνται στα φαρμακεία. Μετά την πρόσληψη ζάχαρης, θα ανακουφιστείτε μέσα σε 10-15 λεπτά. Στη συνέ­χεια, ελέγξτε το επίπεδο γλυκόζης σας και, αν εξακολουθεί να είναι χαμηλό, ίσως χρειαστεί να πάρετε τα ίδια μέτρα για δεύτερη φορά.

Οι γιατροί συνιστούν θερμά σε όσους λαμβάνουν ινσουλίνη να έχουν μαζί τους καραμέλες, κύβους ζάχαρης και μέχρι και ένα σω­ληνάριο γλάσο ζαχαροπλαστικής ως μέτρο αντιμετώπισης (ιδιαίτερα αν οδηγούν) για τα πρώτα σημάδια υπογλυκαιμίας.

Ωστόσο, ο φόβος ότι μπορεί να έχετε υπογλυκαιμική αντίδραση δεν πρέπει να αποτε­λεί δικαιολογία για την ανεξέλεγκτη κατανάλωση γλυκών. Είναι ση­μαντικό να καταναλώσετε αρκετή γλυκόζη για να αποκαταστήσετε το πρόβλημα χωρίς όμως να υπερβάλλετε, καθώς αυτό θα οδηγήσει απλώς σε απότομη άνοδο των επιπέδων σακχάρου αργότερα.

Σοβαρή υπογλυκαιμία

Όταν ο εγκέφαλος έχει έλλειψη σακχάρου για μια παρατεταμένη πε­ρίοδο, προκαλείται σύγχυση, απώλεια αισθήσεων, ακόμα και καρδια­κή προσβολή. Η σοβαρή υπογλυκαιμία είναι ένα πραγματικό έκτακτο περιστατικό που αφήνει τον ασθενή αβοήθητο.

Όταν ένας διαβητικός χάνει τις αισθήσεις του ή έχει τέτοια σύγχυση που δεν μπορεί να πάρει τα φάρμακα του, η πιο γρήγορη αντιμετώπι­ση είναι μια ένεση γλυκαγόνης, της ορμόνης που ανεβάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, ή μια ενδοφλέβια ένεση γλυκόζης.

Όσοι πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 πρέπει πάντα να έχουν ένα κιτ γλυκαγόνης που δεν έχει λήξει στο σπίτι και στη δουλειά σε περίπτωση έκτακτου περι­στατικού. Τα μέλη της οικογένειας τους ή οι συνάδελφοι τους πρέπει να γνωρίζουν τα σημάδια καθώς και πώς να χρησιμοποιούν τη γλυκαγόνη σε έκτακτες περιπτώσεις. Αν δεν έχετε γλυκαγόνη, θα πρέπει να κληθεί γιατρός για να γίνει μια ενδοφλέβια ένεση γλυκόζης στον διαβητικό και να οδηγηθεί στο νοσοκομείο.