Δεν ήταν μέχρι πρότινος γνωστή η σχέση μεταξύ του διαβήτη και της βιταμίνης Α. Αλλά μια νέα μελέτη δείχνει ότι η βιταμίνη Α βελτιώνει τη λειτουργία των βήτα κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη.
Οι ερευνητές αρχικά ανακάλυψαν ότι τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος περιέχουν μεγάλη ποσότητα υποδοχέων στην κυτταρικής τους επιφάνεια για το μόριο της βιταμίνης Α.
“Δεν υπάρχουν περιττοί επιφανειακοί υποδοχείς στα ανθρώπινα κύτταρα, όλοι εξυπηρετούν ένα σκοπό αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι ακόμα άγνωστος ο ρόλος τους και γι’ αυτό καλούνται ορφανοί υποδοχείς. Όταν ανακαλύψαμε ότι τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη έχουν υποδοχείς στην κυτταρική τους επιφάνεια για τη βιταμίνη Α, θεωρήσαμε σημαντικό να μάθουμε ποιος είναι ο σκοπός τους”, ανέφερε ο Albert Salehi, ερευνητής στο Διαβητικό Κέντρο του Lund University της Σουηδίας.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο σκοπός στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι η βιταμίνη Α διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των β-κυττάρων στα αρχικά στάδια της ζωής τους αλλά και για μια σωστή λειτουργία κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια παθοφυσιολογικών συνθηκών.
Ο Salehi και η ερευνητική του ομάδα, μαζί με συναδέλφους στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, το King’s College (Λονδίνο) και το Κέντρο Διαβήτη της Οξφόρδης, έχουν χαρτογραφήσει 220 διαφορετικούς υποδοχείς στην επιφάνεια των βήτα κυττάρων του παγκρέατος. Ένα από τα ευρήματα είναι ότι υπάρχει υποδοχέας για τη βιταμίνη Α.
Προκειμένου να μελετηθεί ο ρόλος της βιταμίνης Α σε περιπτώσεις διαβήτη, οι ερευνητές εργάστηκαν με βήτα κύτταρα από ποντίκια, από μη διαβητικούς και διαβητικούς δότες τύπου 2. Με την μερική παρεμπόδιση του υποδοχέα της βιταμίνης Α και αυξάνοντας τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα παρατήρησαν ότι η ικανότητα των κυττάρων να εκκρίνουν ινσουλίνη επιδεινώθηκε.
“Είδαμε σχεδόν μια μείωση κατά 30%”, είπε ο Salehi, προσθέτοντας ότι η επιβλαβής κυτταρική επιβίωση και η έκκριση ινσουλίνης αποτελούν βασικές αιτίες του διαβήτη τύπου 2. Η ίδια τάση μπορεί να παρατηρηθεί όταν συγκρίνονται βήτα κύτταρα από διαβητικούς δότες τύπου 2. Τα κύτταρα από ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 ήταν λιγότερο ικανά για έκκριση ινσουλίνης σε σύγκριση με κύτταρα από άτομα χωρίς διαβήτη.
Απαραίτητη η βιταμίνη Α για την ανάπτυξη των βήτα κυττάρων
Οι ερευνητές είδαν επίσης ότι η αντίσταση των βήτα κυττάρων στη φλεγμονή μειώνεται όταν απουσιάζει η βιταμίνη Α. Σε περίπτωση πλήρους ανεπάρκειας βιταμίνης Α, τα κύτταρα πεθαίνουν.
“Σε πειράματα σε ζώα είναι γνωστό ότι τα νεογέννητα ποντίκια χρειάζονται βιταμίνη Α για να αναπτύξουν τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος με φυσιολογικό τρόπο, και πιθανότατα το ίδιο ισχύει για τον άνθρωπο.”Τα παιδιά πρέπει να απορροφούν επαρκή ποσότητα βιταμίνης Α μέσω της διατροφής τους”, ανέφερε ο Salehi.
Η βιταμίνη Α ή ρετινόλη βρίσκεται κυρίως σε τροφές που περιέχουν λίπος π.χ. σε ζωικά προϊόντα όπως το συκώτι, το βούτυρο, τα αυγά και το γάλα γιατί είναι λιποδιαλυτή.
Η βιταμίνη Α είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει ορισμένα ρετινοειδή καθώς και ένα μεγάλο αριθμό από καροτενοειδή. Στις φυτικές τροφές σπάνια η βιταμίνη Α υπάρχει αυτούσια καθώς τα φυτά συνήθως δεν είναι πλούσια σε λίπος αλλά πολλά λαχανικά και φρούτα περιέχουν καροτένια που μετατρέπονται σε βιταμίνη Α μέσα στον οργανισμό. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α επιφέρει, μεταξύ άλλων, μειωμένη νυκτερινή όραση και μειωμένη ελαστικότητα στο δέρμα και τους βλεννογόνους.
Η υπερβολική βιταμίνη Α είναι επιβλαβής και μπορεί να οδηγήσει σε οστεοπόρωση. Ωστόσο, δεν υπάρχει κίνδυνος υπερβολικής πρόσληψης μέσω της τροφής -ο κίνδυνος έγκειται στη λήψη διαιτητικών συμπληρωμάτων.
Τι μπορεί να σημαίνει στην πράξη η ανακάλυψη ότι τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος έχουν υποδοχείς για τη βιταμίνη Α; Σε περίπτωση θεραπείας διαβήτη βασισμένης στον υποδοχέα για τη βιταμίνη Α, ο Salehi πιστεύει ότι οι παρενέργειες της υπερβολικής πρόσληψης καθιστά την ίδια τη βιταμίνη Α ακατάλληλη.
“Αλλά προσπαθούμε να βρούμε ουσίες όπως μικρά μόρια ή πεπτίδια που είναι παρόμοια με τη βιταμίνη Α και θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν τον νεοανακαλυφθέντα υποδοχέα χωρίς να έχουν τις παρενέργειες της μεγάλης δοσολογία λόγω βιταμίνης Α”, κατέληξε.
Να σημειωθεί ότι σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Journal of Biological Chemistry, φάνηκε ότι η έλλειψη βιταμίνης Α από τη διατροφή μπορεί να είναι αιτία διαβήτη στα ποντίκια. Όταν οι ερευνητές αφαίρεσαν τη βιταμίνη Α από τη διατροφή υγιών ποντικιών, διαπίστωσαν σημαντική απώλεια των β-κυττάρων, με αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης και την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
