Οι άνδρες πίνουν περισσότερο αλκοόλ από τις γυναίκες αλλά οι γυναίκες είναι πολύ πιο ευάλωτες στις επιβλαβείς συνέπειες του αλκοόλ, με αποτέλεσμα οποιαδήποτε κατανάλωση πέραν της μικρής ή μετριοπαθούς να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη γι’ αυτές.
Για παράδειγμα, αν μια γυναίκα πίνει πάνω από ένα ποτό την ημέρα, αυξάνεται ο κίνδυνος να έχει κάποιο τροχαίο δυστύχημα ή άλλου είδους τραυματισμό, αλλά και πιθανότητα υπέρτασης, εγκεφαλικού επεισοδίου, αυτοκτονίας, βίας και καρκίνου του μαστού.
Για τις γυναίκες γύρω στα 60 και για όσους έχουν προβλήματα με το συκώτι του, ακόμα και η ήπια κατανάλωση είναι επικίνδυνη. Δεν έχει οριστεί ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Επίσης, η εξάρτηση από το αλκοόλ δημιουργεί στις γυναίκες πολλές ακόμα βλαβερές επιπτώσεις -σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στους άνδρες. Τα ποσοστά θανάτου των αλκοολικών γυναικών από αιτίες που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένης της αυτοκτονίας, του ατυχήματος και ασθενειών όπως κίρρωση του ήπατος, είναι περίπου διπλάσια απ’ όσο για τους αλκοολικούς άντρες.
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες, το 15% έως 20% των ανδρών και το 8% έως 10% των γυναικών θα αποκτήσουν προβλήματα με το αλκοόλ στη διάρκεια της ζωής τους. Ωστόσο, οι γυναίκες εμφανίζουν ασθένειες που σχετίζονται με το οινόπνευμα και άλλες σημαντικές συνέπειες από το ποτό νωρίτερα από τους άνδρες, και πίνοντας συνολικά λιγότερο αλκοόλ.
Η πορεία των γυναικών προς την εξάρτηση από το αλκοόλ είναι πιο γρήγορη σε σχέση με τους άνδρες. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, διότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι γυναίκες -και τα νεαρά κορίτσια- πίνουν περισσότερο στη σημερινή εποχή από ό,τι στο παρελθόν.
Σύμφωνα με την έρευνα του 2009 για την Κατάχρηση Ουσιών και την Υγεία, στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου το 47% των γυναικών ηλικίας 12 ετών και άνω κάνουν τρέχουσα χρήση αλκοόλ, το οποίο σημαίνει ότι έχουν πιει ένα ποτό τις τελευταίες 30 ημέρες. Απ’ ό,τι φαίνεται, οι λευκές, οι εργαζόμενες γυναίκες πίνουν ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ και με μεγαλύτερη συχνότητα. Παλιότερα η υπερκατανάλωση αλκοόλ προκαλούσε μεγάλο αίσθημα ντροπής, αλλά φαίνεται ότι στις νέες γενιές, το στίγμα που φέρει ο αλκοολισμός αρχίζει να ξεθωριάζει.
Γιατί το αλκοόλ επηρεάζει διαφορετικά τις γυναίκες και τους άνδρες
Γιατί είναι μια γυναίκα πιο ευαίσθητη από έναν άνδρα στην επίδραση του αλκοόλ; Υπάρχουν δύο κύριες βιολογικές εξηγήσεις. Πρώτα το οινόπνευμα μεταβολίζεται (αποδομείται) στο βλεννογόνο του ήπατος και του στομάχου από ένα ένζυμο που ονομάζεται αλκοολική αφυδρογονάση (ADH), το οποίο δρα πριν ακόμα η αλκοόλη φτάσει στο αίμα. Όμως οι γυναίκες έχουν αρκετά μικρότερη ποσότητα ADH στο βλεννογόνο του στομάχου τους από ό,τι οι άνδρες.
Δεδομένου ότι οι γυναίκες μεταβολίζουν μικρή ποσότητα οινοπνεύματος στο στομάχι τους, στο αίμα τους φτάνει μεγαλύτερη ποσότητα. Ως αποτέλεσμα, σε μια γυναίκα το ένα ποτό έχει διπλάσια επίδραση από ό,τι σε έναν άνδρα. Επιπλέον, οι ορμονικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου είναι πιθανόν να επηρεάζουν το μεταβολισμό του αλκοόλ στο γυναικείο οργανισμό.
Το δεύτερο είναι ότι μια γυναίκα έχει λιγότερο νερό και μεγαλύτερο λιπώδη ιστό από ό,τι ένας άνδρας. Το νερό αραιώνει το αλκοόλ στο αίμα, ενώ το λίπος το κατακρατά. Κατά συνέπεια, η συγκέντρωση αλκοόλ στο σώμα μιας γυναίκας παραμένει υψηλότερη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα τόσο ο εγκέφαλος όσο και τα υπόλοιπα ζωτικά της όργανα να είναι εκτεθειμένα στην επίδραση του οινοπνεύματος.
Η αυξημένη απορρόφηση του αλκοόλ από το αίμα σε συνδυασμό με τη μικρότερη ποσότητα νερού στο γυναικείο σώμα, εξηγεί γιατί οι γυναίκες μεθούν πίνοντας λιγότερο και κινδυνεύουν να παρουσιάσουν προβλήματα πίνοντας λιγότερο σε μικρότερο χρονικό διάστημα από ό,τι οι άνδρες.
Παράγοντες που επηρεάζουν τις γυναίκες
Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες που έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση ως παιδιά, κινδυνεύουν πολύ περισσότερο να αρχίσουν να πίνουν, να έχουν προβλήματα με το αλκοόλ, ή να αποκτήσουν εξάρτηση. Επιπλέον, οι γυναίκες πέφτουν θύμα σωματικής κακοποίησης ως ενήλικες σε μεγαλύτερο ποσοστό απ’ όσο οι άντρες, γεγονός που επίσης αυξάνει τον κίνδυνο υπερκατανάλωσης και κατάχρησης αλκοόλ.
Ταυτόχρονα, το αλκοόλ συνιστά σημαντικό παράγοντα στη βία κατά των γυναικών, καθώς αποτελεί παράμετρο σε τρεις στους τέσσερις βιασμούς και σχεδόν στο ίδιο ποσοστό περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας.
Τέλος, οι γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό κατάχρησης οινοπνεύματος είναι πιθανότερο να κάνουν και οι ίδιες κατάχρηση αλκοόλ σε σύγκριση με τους άνδρες με ανάλογο ιστορικό.
Βαρύτερες επιπτώσεις στην υγεία
Αν και οι διαταραχές της χρήσης αλκοόλ είναι περισσότερο διαδεδομένες στον ανδρικό πληθυσμό παρά στο γυναικείο, οι γυναίκες είναι εξίσου ευάλωτες στο να αποκτήσουν εξάρτηση όσο και οι άντρες. Εντούτοις οι γυναίκες που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ κινδυνεύουν περισσότερο να αποκτήσουν προβλήματα υγείας, ακόμα και να πεθάνουν εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύματος. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που κάνουν κατάχρηση ή έχουν εξάρτηση από το αλκοόλ κινδυνεύουν περισσότερο από τους άνδρες να εμφανίσουν αλκοολική ηπατοπάθεια, όπως ηπατίτιδα, ή να πεθάνουν από κίρρωση του ήπατος.
Τέλος, οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αποκτήσουν εγκεφαλικές βλάβες που οφείλονται στην υπερκατανάλωση αλκοόλ, όπως απώλεια διανοητικών λειτουργιών και μείωση του μεγέθους του εγκεφάλου. Σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν πίνουν καθόλου ή που πίνουν με μέτρο, εκείνες που πίνουν πολύ διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν οστεοπόρωση, προβλήματα πτώσεων και κατάγματα ισχίου, πρόωρη εμμηνόπαυση, υπογονιμότητα και αποβολές, υπέρταση και καρδιαγγειακές παθήσεις συμπεριλαμβανομένης και της στεφανιαίας νόσου, των αρρυθμιών και της καρδιομυοπάθειας. Ακόμη και η κατανάλωση μέτριας ποσότητας αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Διαφορετική θεραπεία
Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, υπάρχει ακόμα μία διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ. Οι άνδρες είναι πιθανότερο να μπουν σε κάποιο πρόγραμμα θεραπείας ενώ οι γυναίκες συνήθως ζητούν βοήθεια από επαγγελματίες πρωτοβάθμιας φροντίδας και συμβούλους ψυχικής υγείας.
Το γεγονός όχι οι γυναίκες αποφεύγουν τα ειδικά προγράμματα θεραπείας για τον αλκοολισμό ενδεχομένως να οφείλεται εν μέρει στο κοινωνικό στίγμα που ακολουθεί τις γυναίκες οι οποίες πίνουν. Μάλιστα, οι γυναίκες με προβλήματα κατανάλωσης αλκοόλ αρνούνται να χαρακτηριστούν αλκοολικές. Είναι πιθανότερο να αποδώσουν τη συνήθεια τους σε καταστάσεις όπως κατάθλιψη, άγχος ή οικογενειακά προβλήματα, κάτι που συχνά τις οδηγεί να αναζητήσουν θεραπεία σε κάποιο ιατρείο γενικής ιατρικής ή ψυχικής υγείας. Έχει αποδειχθεί ότι ακόμη και μια σύντομη συμβουλευτική συνεδρία μιας γυναίκας σε μια τέτοια μονάδα προκαλεί μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ σχεδόν κατά το ένα τρίτο.
Παράγοντες που δυσχεραίνουν την ανάρρωση
Για πολύ καιρό, οι ειδικοί πίστευαν ότι οι γυναίκες με διαταραχές χρήσης ουσιών ήταν λιγότερο πιθανό να ξεπεράσουν το πρόβλημα τους από ό,τι οι άντρες. Ωστόσο, τα στοιχεία που είχαν στη διάθεση τους ήταν πολύ περιορισμένα καθώς μεγάλος αριθμός μελετών σχετικά με τα αποτελέσματα θεραπειών για την κατάχρηση ουσιών είχε πραγματοποιηθεί πριν από τη δεκαετία του 1990 και αφορούσε μόνο άνδρες. Οι λίγες μελέτες στις οποίες συμμετείχαν και τα δύο φύλλα δεν εξέταζαν τη σχέση ανάρρωσης και φύλου.
Μία τυποποιημένη μερίδα ποτό περιέχει περίπου 18 ml ή 14 γρ. καθαρού οινοπνεύματος. Τα ποτά στον παραπάνω πίνακα έχουν διαφορετικά μεγέθη, αλλά περιέχουν περίπου την ίδια ποσότητα αλκοόλ.
Τα δεδομένα άλλαξαν στις αρχές του 1990, αφού ο Οργανισμός Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ (FDA) και τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας της Αμερικής εξέδωσαν κατευθυντήριες γραμμές με στόχο την αύξηση της εκπροσώπησης των γυναικών και των μειονοτήτων σε ερευνητικές μελέτες. Σε μια ανασκόπηση ερευνών, το 2006, για την εξάρτηση από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, διαπιστώνεται ότι οι γυναίκες έχουν τις ίδιες πιθανότητες με τους άντρες να ξεπεράσουν το πρόβλημα τους με το ποτό.
Η πραγματική πρόκληση για τις γυναίκες είναι κυρίως η πρόσβαση στη θεραπεία: μια σειρά από μελέτες καταδεικνύουν ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό από τους άνδρες να μπουν σε κάποιο πρόγραμμα απεξάρτησης για την κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ. Αν και οι αιτίες αυτού του φαινομένου παραμένουν άγνωστες, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που εμποδίζουν τη θεραπεία και αφορούν τις γυναίκες περισσότερο από ό,τι τους άντρες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες με μικρά παιδιά πρέπει να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλες υπηρεσίες φροντίδας των παιδιών για να μπορέσουν να υποβληθούν σε θεραπεία, και είναι πιθανό να ανησυχούν μήπως χάσουν την επιμέλεια των παιδιών τους, εάν αποκαλυφθεί ότι έχουν πρόβλημα αλκοολισμού.
