Αποτελεσματικό και ασφαλές το Erenumab στην προφύλαξη της ημικρανίας

Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας από την Novartis δείχνουν ότι το μονοκλωνικό αντίσωμα AMG 334 (erenumab) είναι ασφαλές και αποτελεσματικό στην προφύλαξη από την ημικρανία σε ασθενείς με 4 ή περισσότερες ημέρες με ημικρανία ανά μήνα.

Το AMG 334 (erenumab) μείωσε σημαντικά τις ημέρες με ημικρανία ανά μήνα στους ασθενείς με τη μεγαλύτερη ανάγκη, δηλαδή αυτούς που πάσχουν από χρόνια ημικρανία με υπερβολική χρήση φαρμάκων στην οξεία φάση.

Οι ασθενείς με ημικρανία χρειάζονται επειγόντως νέες θεραπευτικές επιλογές, καθώς οι προφυλακτικές θεραπείες που είναι διαθέσιμες αυτή τη στιγμή συχνά διακόπτονται λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών ή έλλειψης αποτελεσματικότητας.

H Novartis παρουσίασε 18 επιστημονικές περιλήψεις στο 59ο Ετήσιο Επιστημονικό Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας (8-11 Ιουνίου 2017, Βοστόνη, ΗΠΑ). Πρόκειται για μια νέα ανάλυση από μια πιλοτική μελέτη που επισημαίνει την αποτελεσματικότητα του AMG 334 (erenumab) στους ασθενείς με 15 ή περισσότερες ημέρες με κεφαλαλγία ανά μήνα (χρόνια ημικρανία) και πρόσφατο ιστορικό υπερβολικής χρήσης φαρμάκων στην οξεία φάση της ημικρανίας.¹

Στο συνέδριο θα παρουσιαστούν επίσης λεπτομερή αποτελέσματα από τις STRIVE και ARISE, δύο μελέτες Φάσης III για το erenumab σε ανθρώπους με 4 έως 14 ημέρες με ημικρανία ανά μήνα.^2,3 Το erenumab είναι το πρώτο πλήρως ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα που έχει σχεδιαστεί ειδικά για τη στόχευση και τον αποκλεισμό του υποδοχέα του πεπτιδίου που σχετίζεται με το γονίδιο της καλσιτονίνης (CGRP), το οποίο θεωρείται ότι διαδραματίζει καίριο ρόλο στην πρόκληση του εξουθενωτικού πόνου της ημικρανίας. Τα επίπεδα του CGRP αυξάνονται κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου ημικρανίας και επιστρέφουν στο φυσιολογικό όταν έχει παρέλθει το επεισόδιο.⁴

«Η ημικρανία είναι ένα από τα πιο εξουθενωτικά νευρολογικά νοσήματα, και όμως συχνά τυγχάνει παρερμηνείας ή άγνοιας, παρά τις τρομερές επιπτώσεις στην προσωπική και επαγγελματική ζωή των ασθενών», δήλωσε ο Vasant Narasimhan, Global Head Drug Development και Chief Medical Officer της Novartis. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι με το erenumab, ερχόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην παροχή μιας προφυλακτικής θεραπείας που θα είναι και αποτελεσματική και καλά ανεκτή, βοηθώντας τελικά τους ασθενείς να αποκτήσουν και πάλι μια φυσιολογική ζωή».

Η υπερβολική χρήση αναλγητικών φαρμάκων για τον οξύ πόνο είναι κάτι σύνηθες στους ανθρώπους που υποφέρουν από ημικρανία. Πολλοί ασθενείς δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τη θεραπεία τους και εισέρχονται σε έναν φαύλο κύκλο, καθώς συνεχίζουν να λαμβάνουν όλο και περισσότερα φάρμακα για την οξεία φάση της ημικρανίας, ενώ προσπαθούν απεγνωσμένα να ελέγξουν τα συμπτώματά τους. Σαράντα ένα τις εκατό (274) των ασθενών στη μελέτη του erenumab  στη χρόνια ημικρανία είχαν πρόσφατο ιστορικό υπερβολικής χρήσης φαρμάκων.

Ακόμη και σε αυτούς τους δύσκολους ως προς την αντιμετώπιση ασθενείς, το erenumab επέδειξε σημαντικά οφέλη. Και οι δύο δόσεις του erenumab (70mg και 140mg) μείωσαν σημαντικά τις ημέρες με ημικρανία ανά μήνα κατά έναν μέσο όρο -6,6 ημερών από την αρχική τιμή. Αυτές οι μειώσεις ήταν επίσης στατιστικά σημαντικές (p<0,001 και στις δύο δόσεις) έναντι του εικονικού φαρμάκου (-3,5 ημέρες).

Επιπλέον, οι ημέρες που απαιτούσαν αναλγητικά φάρμακα για τον οξύ πόνο μειώθηκαν επίσης και στα δύο σκέλη του erenumab (κατά 5,4 ημέρες για τη δόση των 70mg· 4,9 για τα 140mg· 2,1 για το εικονικό φάρμακο, p <0,001).¹

Στο Συνέδριο θα παρουσιαστούν επίσης λεπτομερή αποτελέσματα από τη θετική εξάμηνη μελέτη STRIVE για το erenumab των 70mg και των 140 mg, καθώς και από τη θετική τρίμηνη μελέτη ARISE γα το erenumab των 70 mg. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν τόσο τα πρωτεύοντα όσο και τα δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία, με αξιολόγηση της μείωσης των ημερών με ημικρανία ανά μήνα και του ποσοστού ασθενών που ανταποκρίθηκαν στο erenumab. Τα αποτελέσματα από την STRIVE έχουν υποβληθεί για έγκριση κατόπιν ομότιμης αναθεώρησης.

Το erenumab βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε φάση διερεύνησης για την προφύλαξη από την ημικρανία και τα στοιχεία αυτά υποστηρίζουν τα πρώτα πακέτα εγγράφων που υποβλήθηκαν στις ρυθμιστικές αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για έναν αναστολέα του CGRP στην προφύλαξη από την ημικρανία. Συνολικά, στις τέσσερις ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο κλινικές δοκιμές Φάσης II και Φάσης III, περισσότεροι από 2.600 άνθρωποι εκτέθηκαν στο erenumab. Επιπλέον, η επέκταση για έως και 5 χρόνια μιας μελέτης που αξιολογεί το erenumab σε ανθρώπους που πάσχουν από ημικρανία  βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η Novartis και η Amgen θα κυκλοφορήσουν από κοινού το AMG 334 (erenumab) στην αγορά των ΗΠΑ. Η Amgen έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα εμπορικής διάθεσης του φαρμάκου στην Ιαπωνία, ενώ η Novartis διατηρεί τα αποκλειστικά εμπορικά δικαιώματα στον υπόλοιπο κόσμο.⁵

Σχετικά με το Πρόγραμμα Κλινικών Δοκιμών του AMG 334 (erenumab)

Το erenumab μελετήθηκε εκτεταμένα σε διάφορες μεγάλης κλίμακας, παγκόσμιες, τυχαιοποιημένες, διπλά τυφλές, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο δοκιμές για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητά του στην προφύλαξη από την ημικρανία, σε περισσότερους από 2.600 ανθρώπους, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη και μια πενταετής επέκταση μελέτης. Έπειτα από την αρχική μελέτη καθορισμού της δόσης, Φάσης ΙΙ, η αποτελεσματικότητα του erenumab στην προφύλαξη από την ημικρανία αποδείχθηκε σε μια δοκιμή Φάσης II και σε δύο δοκιμές Φάσης III. Το προφίλ ασφάλειας του erenumab σε αυτές τις μελέτες ήταν συγκρίσιμο με το εικονικό φάρμακο.^6,7,8

Σχετικά με την βασική μελέτη Φάσης ΙΙ για το AMG 334 (erenumab) στη χρόνια ημικρανία, η οποία θα παρουσιαστεί στο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας
Αυτή η μελέτη Φάσης II είναι μια παγκόσμια, τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη 12 εβδομάδων, η οποία αξιολογεί την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του erenumab στην προφύλαξη από τη χρόνια ημικρανία (που χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον 15 ημέρες με κεφαλαλγία ανά μήνα, από τις οποίες οκτώ ή περισσότερες με ημικρανία, για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών).⁹  

Στη μελέτη, 667 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν άπαξ μηνιαίως με υποδόρια χορήγηση εικονικό φάρμακο ή erenumab των 70mg ή των 140 mg σε αναλογία 3:2:2 αντίστοιχα.⁹ Κατά την έναρξη, οι ασθενείς είχαν κατά μέσο όρο περίπου 18 ημέρες με ημικρανία ανά μήνα. Η πρωτεύουσα μέτρηση έκβασης ήταν η μεταβολή των ημερών με ημικρανία ανά μήνα από την έναρξη έως τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες της φάσης θεραπείας 12 εβδομάδων στους ασθενείς με χρόνια ημικρανία (ο αριθμός ημερών με ημικρανία μεταξύ των εβδομάδων 9 και 12).⁹

Σχετικά με τις μελέτες Φάσης ΙΙΙ για το AMG 334 (erenumab) στην επεισοδιακή ημικρανία

Η STRIVE (NCT02456740) είναι μια παγκόσμια, πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη Φάσης ΙΙΙ, διάρκειας 24 εβδομάδων, η οποία αξιολογεί την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του erenumab στην προφύλαξη από την επεισοδιακή ημικρανία (που χαρακτηρίζεται από έως 14 ημέρες με ημικρανία ανά μήνα). Στη μελέτη, 955 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν άπαξ μηνιαίως με υποδόρια χορήγηση εικονικό φάρμακο ή erenumab (70mg ή 140mg) σε αναλογία 1:1:1.^10,11 Οι ασθενείς είχαν από 4 έως 14 ημέρες με ημικρανία κάθε μήνα, με 8,3 ημέρες με ημικρανία ανά μήνα κατά μέσο όρο κατά την έναρξη.¹¹ Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ήταν η μεταβολή του μέσου αριθμού ημερών με ημικρανία ανά μήνα από την έναρξη στο διάστημα των τελευταίων τριών μηνών της διπλά τυφλής φάσης θεραπείας της μελέτης (μήνες 4, 5 και 6).^10,11

Η μελέτη ARISE (NCT02483585) είναι μια παγκόσμια, πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη Φάσης III, διάρκειας 12 εβδομάδων, η οποία αξιολογεί την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του erenumab στην προφύλαξη από την επεισοδιακή ημικρανία.¹² Στη μελέτη, 577 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν άπαξ μηνιαίως με υποδόρια χορήγηση εικονικό φάρμακο ή erenumab (70mg) σε αναλογία 1:1.^11,12 Οι ασθενείς που έλαβαν μέρος στην ARISE είχαν από 4 έως 14 ημέρες με ημικρανία ανά μήνα.¹² Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ήταν η μεταβολή των ημερών με ημικρανία ανά μήνα από την έναρξη έως τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες της φάσης θεραπείας 12 εβδομάδων στους ασθενείς με επεισοδιακή ημικρανία (ο αριθμός ημερών με ημικρανία μεταξύ των εβδομάδων 9 και 12).¹²

Σχετικά με το AMG 334 (erenumab)

Το erenumab είναι ένα πλήρως ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα που έχει σχεδιαστεί ειδικά για τη στόχευση και τον αποκλεισμό του υποδοχέα του πεπτιδίου που σχετίζεται με το γονίδιο της καλσιτονίνης (CGRP), ο οποίος θεωρείται ότι διαδραματίζει καίριο ρόλο στην πρόκληση του εξουθενωτικού πόνου της ημικρανίας.¹³

 Σχετικά με την ημικρανία

Η ημικρανία είναι ένα ξεχωριστό νευρολογικό νόσημα.¹⁴ Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέτριας έως σοβαρή κεφαλαλγίας που συνήθως είναι σφύζουσα, συχνά στη μία πλευρά του κεφαλιού, και συνοδεύεται από ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως, τους ήχους και τις οσμές.¹⁵ Η ημικρανία συσχετίζεται με άλγος, ανικανότητα και μειωμένη ποιότητα ζωής για τον ασθενή, καθώς και με οικονομικό κόστος για την κοινωνία.¹⁶ Επιδρά έντονα και περιοριστικά στις ικανότητες ενός ατόμου να πραγματοποιεί τις καθημερινές του δραστηριότητες, ενώ, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, αποτελεί μία από τις δέκα κύριες αιτίες πρόκλησης ετών ζωής με αναπηρία στους άνδρες και τις γυναίκες.¹⁷  Εξακολουθεί να τυγχάνει ανεπαρκούς διάγνωσης και θεραπείας.^16,18 Οι υπάρχουσες προφυλακτικές  θεραπείες προέρχονται από άλλες ενδείξεις και συχνά συσχετίζονται με κακή ανεκτικότητα και έλλειψη αποτελεσματικότητας, κάτι που οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερα ποσοστά διακοπής και δυσαρέσκεια μεταξύ των ασθενών.¹⁹

Η αιτία και οι παράγοντες πυροδότησης της ημικρανίας δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, καθώς καμία ημικρανία δεν είναι ίδια με κάποια άλλη. Ωστόσο, πιστεύεται εδώ και αρκετό καιρό ότι το πεπτίδιο που σχετίζεται με το γονίδιο της καλσιτονίνης (CGRP) παίζει ρόλο στους υποκείμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς της ημικρανίας.²⁰ Το CGRP είναι ένα μόριο το οποίο δεσμεύεται στο σύμπλοκο υποδοχέα του CGRP και θεωρείται ότι είναι υπεύθυνο για τη μετάδοση των σημάτων του πόνου που σχετίζονται με την ημικρανία.²¹ Έχει διαπιστωθεί ότι τα επίπεδα του CGRP αυξάνονται κατά την εμφάνιση των συμπτωμάτων της ημικρανίας και επιστρέφουν στο φυσιολογικό όταν υποχωρεί ο πόνος της ημικρανίας.²² Το CGRP εμπλέκεται επίσης στην αγγειοδιαστολή και την αισθητηριακή μετάδοση που λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια μιας ημικρανίας.¹³

Παραπομπές

1. Efficacy of Erenumab for the Treatment of Patients with Chronic Migraine in Presence of Medication Overuse. Poster #PS32, AHS, Boston, June 2017.
2. Phase 3, Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study to Evaluate the Efficacy and Safety of Erenumab (AMG 334) in Migraine Prevention: Primary Results of the STRIVE Trial. Platform presentation #IOR04, AHS, Boston, June 2017.
3. A Phase 3, Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study to Evaluate the Efficacy and Safety of Erenumab in Migraine Prevention: Primary Results of the ARISE Trial. Poster #PS21, AHS, Boston, June 2017.
4. Cernuda-Morollón E, Larrosa D, Ramón C, Vega J, Martínez-Camblor P, Pascual J. Interictal increase of CGRP levels in peripheral blood as a biomarker for chronic migraine. 2013 Oct 1;81(14):1191-6. doi: 10.1212/WNL.0b013e3182a6cb72.
5. Novartis expands global collaboration with Amgen to commercialize first-in-class AMG 334 (erenumab) program in migraine prevention in the US and Canada. Accessed May 2017.
6. Novartis presents new positive data at EHMTIC showing AMG 334 significantly reduces monthly migraine days in chronic migraine. https://www.novartis.com/news/media-releases/novartis-presents-new-positive-data-ehmtic-showing-amg-334-significantly-reduces. Accessed May 2017.
7. Novartis announces Phase III study shows AMG 334 significantly reduces monthly migraine data in people with episodic migraine. https://www.novartis.com/news/media-releases/novartis-announces-phase-iii-study-shows-amg-334-significantly-reduces-monthly. Accessed May 2017.
8. Novartis announces AMG 334 significantly reduces monthly migraine days in second pivotal Phase III episodic migraine study. https://www.novartis.com/news/media-releases/novartis-announces-amg-334-significantly-reduces-monthly-migraine-days-second. Accessed May 2017.
9. gov A study to evaluate the Efficacy and Safety of AMG 334 in Chronic Migraine Prevention. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02066415?term=20120295&rank=1 Accessed May 2017.
10. gov. Study to Evaluate the Efficacy and Safety of AMG 334 in Migraine Prevention (STRIVE). https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02456740 (link is external). Accessed May 2017.
11. Novartis Data on File.
12. gov. Study to Evaluate the Efficacy and Safety of AMG 334 Compared to Placebo in Migraine Prevention (ARISE). https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02483585?term=ARISE+amg+334&rank=1 (link is external). Accessed May 2017.
13. Bigal ME et al. Calcitonin Gene-Related Peptide (CGRP) and Migraine Current Understanding and State of Development. Headache. 2013;53(8):1230-1244.
14. Migraine Research Foundation. Migraine Fact Sheet. 2015. http://www.migraineresearchfoundation.org/fact-sheet.html. Accessed May 2017.
15. National Institute for Neurological Disorders and Stroke. https://www.ninds.nih.gov/Disorders/All-Disorders/Migraine-Information-Page (link is external). Accessed May 2017.
16. World Health Organization. Headache disorders. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs277/en/ (link is external). Accessed May 2017
17. World Health Organization. Estimates for 2000-2012. Disease Burden. 2012.
18. Diamond S et al. Patterns of Diagnosis and Acute and Preventive Treatment for Migraine in the United States: Results from the American Migraine Prevalence and Prevention Study. Headache. 2007;47(3):355-63.
19. Hepp Z, et al. Adherence to oral migraine-preventive medications among patients with chronic migraine. Cephalalgia. 2015; 35(6):478-88.
20. Russo AF. Calcitonin gene-related peptide (CGRP): a new target for migraine. Annu Rev Pharmacol Toxicol. 2015;55:533-552.
21. Hansen JM et al. Calcitonin gene-related peptide triggers migraine-like attacks in patients with migraine with aura. Cephalalgia. 2010; 30(10):1179-86.
22. Lassen et al. CGRP may play a causative role in migraine. Cephalalgia. 2002 Feb;22(1):54-61. Available http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11993614. Accessed May 2017.