Τα τρανς λιπαρά οξέα που καταναλώνουμε παράγονται κυρίως ως υποπροϊόντα κατά την παρασκευή τροφίμων αλλά και επειδή χρησιμοποιούνται υδρογονωμένα φυτικά έλαια για την παρασκευή αυτών των τροφών. Υπάρχουν σε κουλουράκια, μπισκότα, σνακς, τηγανητές πατάτες, γαριδάκια, κρουασάν, γλυκά, fast foods, ορισμένες μαργαρίνες και γενικά σε κάθε τροφή στην οποία έχουν χρησιμοποιηθεί μερικώς υδρογονωμένα έλαια.
Επιδημιολογικές μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η κατανάλωση των τρανς λιπαρών είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για διάφορες διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της αθηροσκλήρωσης που αποτελεί την κύρια αιτία καρδιακών προσβολών και ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Ωστόσο, οι βασικοί μηχανισμοί στην αιτιολογία της αθηροσκλήρωσης είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Biological Chemistry από ερευνητές του Πανεπιστημίου Tohoku της Ιαπωνίας βρήκε ότι τα τρανς λιπαρά οξέα προάγουν τον κυτταρικό θάνατο με πιο άμεσο τρόπο από οδηγώντας στην ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης.
Τα τρανς λιπαρά οξέα είναι ακόρεστα λιπαρά. Η κατανάλωσή τους συνδέεται στενά με την αθηροσκλήρωση, μια φλεγμονώδη ασθένεια. Κατά την ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης, λευκά αιμοσφαίρια και κυρίως τα μακροφάγα συνωστίζονται μέσα στις αρτηρίες προκειμένου να καταβροχθίσουν τη χοληστερίνη που έχει εισέλθει και έχει αποκτήσει μια τοξική μορφή καταστρέφοντας τα λεία μυικά κύτταρα. Τελικά όμως τα μακροφάγα δεν καταφέρνουν να έχουν κάποιο αποτέλεσμα προκαλώντας φλεγμονή μέσα στην αρτηρία. Όταν πεθαίνουν, απελευθερώνουν φλεγμονώδη μόρια, συμπεριλαμβανομένου του «εξωκυτταρικού ΑΤΡ» που ενισχύει τη φλεγμονή και προωθεί την ασθένεια.
Παρόλο που προηγούμενες μελέτες ανέφεραν τη σχέση μεταξύ της κατανάλωσης τρανς λιπαρών οξέων και της ανάπτυξης της αθηροσκλήρωσης, ο μηχανισμός πίσω από αυτό παρέμεινε άγνωστος.
Μια προηγούμενη μελέτη ανέφερε ότι το εξωκυτταρικό ΑΤΡ ενεργοποιεί ένα μόριο που παράγει ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και τελικά πυροδοτείται μία κινάση (ASK1: signal-regulating kinase 1) που εμπλέκεται στη διαδικασία κυτταρικού θανάτου. Αυτό οδήγησε τους ερευνητές να υποθέσουν ότι τα τρανς λιπαρά οξέα επιταχύνουν τη διαδικασία κυτταρικού θανάτου δημιουργώντας ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Η νέα έρευνα διαπίστωσε ότι αυτή η διαδικασία συμβαίνει πολύ πιο άμεσα. Τα τρανς λιπαρά οξέα προάγουν τον κυτταρικό θάνατο ενισχύοντας το εξωκυτταρικό ΑΤΡ, το οποίο ενεργοποιεί άμεσα την κινάση ASK1 και μια άλλη κινάση που ονομάζεται CaMKII, χωρίς να αυξάνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Takuya Noguchi και τον καθηγητή Atsushi Matsuzawa, διαπίστωσαν ότι διάφοροι τύποι τρανς λιπαρών οξέων όπως το ελαϊδικό οξύ (τρανς του μονοακόρεστου ελαϊκού οξέος), το λινελαϊδικό οξύ (τρανς του ωμέγα-6 λινολαϊκού οξέος) και το βασσενικό οξύ (trans-vaccenic acid) που είναι το τρανς του δαμαλικού οξέος διεγείρουν τον κυτταρικό θάνατο. Τα αντίστοιχα cis λιπαρά οξέα (ελαϊκό, λινελαϊκό και δαμαλικό) δεν κάνουν κάτι τέτοιο.
Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να διερευνήσουν περαιτέρω τον τρόπο με τον οποίο τα τρανς λιπαρά οξέα οδηγούν στην ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης και των καρδιαγγειακών παθήσεων σε μοριακό επίπεδο, είπαν οι ερευνητές.
