Σημαντική μελέτη αποκάλυψε μια νέα πτυχή της μεταβολικής διαδικασίας σε ζωντανούς οργανισμούς που βελτιώνει απρόσμενα τη δημόσια εικόνα του διατροφικού λίπους -πριν από λίγα χρόνια το λίπος ήταν ο διατροφικός “σατανάς” που έπρεπε μειωθεί όσο περισσότερο γινόταν στην ανθρώπινη διατροφή και να αυξηθούν οι υδατάνθρακες.
Παρά τις αρνητικές δημόσιες συστάσεις για το λίπος, οι ιατρικοί ερευνητές γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια ότι μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες και άφθονη σε λίπος μπορεί να αποτρέψει μια σειρά από ασθένειες στα πειραματόζωα και να προωθήσει την υγιή γήρανση. Αλλά δεν ήταν γνωστός κάποιος μηχανισμός που εξηγούσε γιατί συμβαίνει αυτό.
Τώρα, μια διεπιστημονική ομάδα Δανών ερευνητών από το Aarhus University βρήκε ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μελέτη βρέθηκε στο εξώφυλλο του περιοδικού Cell Chemical Biology.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η καύση των λιπών μέσα στα κύτταρα εξουδετερώνει μια τοξίνη της γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα, τη μεθυλγλυοξάλη. Το γεγονός αυτό μπορεί να αποτρέψει ορισμένες βλάβες που οδηγούν σε ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία όπως ο διαβήτης, η νόσος Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος.
Η μελέτη δείχνει ότι διαθέτουμε ένα σύστημα αποτοξίνωσης το οποίο δεν γνωρίζαμε προηγουμένως. Η αποτοξίνωση πραγματοποιείται με μια απροσδόκητη χημική διαδικασία η οποία συμβαίνει χωρίς εμπλοκή ενζύμων στα οποία η επιστήμη είχε επικεντρωθεί μέχρι τώρα για να κατανοήσει τον μεταβολισμό της ζάχαρης. Περιλαμβάνει έναν μεταβολίτη της καύσης του λίπους, την κετόνη που ονομάζεται ακετοοξικό οξύ. Οι κετόνες (ή κετονικά σώματα) είναι τρεις μεταβολίτες της καύσης των λιπών: το β-υδροξυβουτυρικό οξύ, το ακετοοξικό οξύ και η ακετόνη.
Οι κετόνες αυξάνονται στο αίμα όταν είναι μειωμένη η παραγωγή της ινσουλίνης δηλαδή των υδατανθράκων στη διατροφή. Παράγονται από το συκώτι το οποίο δεν τις χρησιμοποιεί το ίδιο, αλλά τις ρίχνει στην κυκλοφορία του αίματος. Σε αντίθεση με τα λιπαρά οξέα, οι κετόνες μπορούν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να παρέχουν ενέργεια στον εγκέφαλο όταν απουσιάζει η γλυκόζη.
Λίπος έναντι ζάχαρης
Οι ερευνητές βρήκαν ότι το ακετοοξικό οξύ συλλαμβάνει και αναστέλλει την μεθυλγλυοξάλη (methylglyoxal). Η διαδικασία είναι πολύ σημαντική επειδή η μεθυλγλυοξάλη είναι τοξική διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο σε ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας. Για παράδειγμα, οι διαβητικοί που δεν λαμβάνουν θεραπεία έχουν αυξημένες συγκεντρώσεις σακχάρων και μεθυλογλυκολάλης στο αίμα τους.
Η μεθυλγλυοξάλη είναι ένα από τα προϊόντα της γλυκοζυλίωσης μιας χημικής αντίδρασης κατά την οποία τα μόρια των σακχάρων ενώνονται με αυτά των πρωτεϊνών, δημιουργώντας δομές που μπορεί να βλάψουν την λειτουργία των κυττάρων. Όταν το φαγητό μαγειρεύεται σε υψηλή θερμοκρασία παράγεται η μεθυλγλυοξάλη, γι’ αυτό και τα βραστά φαγητά είναι πιο υγιεινά. Οι μελέτες δείχνουν ότι η γλυκοζυλίωση ελαττώνει τους προστατευτικούς μηχανισμούς του οργανισμού που ρυθμίζουν τη φλεγμονή.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι αυτό που συμβαίνει όταν καίγεται λίπος μέσα στα κύτταρα είναι ότι εμφανίζεται ένας μεταβολίτης του ακετοοξικού οξέος ο οποίος ονομάζεται 3-HHD και εξουδετερώνει την μεθυλογλυοξάλη. Η δανική ερευνητική ομάδα είναι η πρώτη που βρήκε στο αίμα το μόριο 3-HHD σε άτομα που δεν παρήγαγαν αρκετή ινσουλίνη ή έκαναν νηστεία. Οι καταστάσεις αυτές, ως γνωστόν προκαλούν κέτωση, δηλαδή παράγουν κετόνες επειδή το σώμα καίει σωματικό λίπος. Το ίδιο συμβαίνει όταν κάποιος ακολουθεί μια κετογονική δίαιτα η οποία είναι πολύ υψηλή σε περιεκτικότητα λίπους (πάνω από 80% των συνολικών θερμίδων).
“Η προηγούμενη έρευνα που βασίζεται εν μέρει σε ποντίκια και πιθήκους δείχνει ότι μια δίαιτα με λιγότερη ζάχαρη και περισσότερο λίπος προστατεύει από ασθένειες όπως ο διαβήτης, η νόσος Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος. Είναι επίσης γνωστό ότι η μεθυλογλυοξάλη προκαλεί ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία. Έχουμε βρει έναν νέο μεταβολίτη που αποδεικνύει μια εναλλακτική χημική αποτοξίνωση της μεθυλγλυοξάλης όταν καίμε λίπος. Είναι μια εκπληκτική ανακάλυψη, καθώς οι κετόνες από μόνες τους μπορούν να μειώσουν τον επιβλαβή μεταβολίτη της γλυκόζης. Αυτό δείχνει ότι τα βιολογικά συστήματα είναι εξαιρετικά περίπλοκα”, δήλωσε ο Mogens Johannsen, καθηγητής βιοχημείας στο Τμήμα Ιατροδικαστικής στο Πανεπιστήμιο Aarhus.
Οι ερευνητές είπαν ότι οι κετόνες μπορούν να ελαχιστοποιήσουν την ποσότητα της μεθυλογλυοξάλης σε ζωντανούς οργανισμούς μια από τις πιο συζητημένες ουσίες που απαντώνται στη βιολογική γήρανση και στις διαβητικές επιπλοκές, όπως η νευροπάθεια η οποία μπορεί να είναι πολύ οδυνηρή.
“Μια επιλογή είναι μια δίαιτα με λιγότερους υδατάνθρακες και περισσότερο λίπος. Το λίπος βοηθά στην ενθυλάκωση και καταστροφή των σακχάρων που προκαλούν ζημιά”, δήλωσε ο Johannsen. Ο ίδιος τόνισε ότι θα χρειαστούν κλινικές μελέτες για επιβεβαιωθεί στην πράξη αυτή η πτυχή της έρευνας πριν ο ίδιος συστήσει συγκεκριμένες δίαιτες.
