To κάπνισμα είναι αποδεδειγμένα ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά δεν έχει καθοριστεί κάποια σαφής σύνδεση με την αρτηριακή πίεση.
Τα δεδομένα είναι τα εξής:
Πάνω από 4000 χημικές ουσίες έχουν εντοπιστεί στον καπνό του τσιγάρου και πολλές από αυτές είναι καρκινογόνες ή έχουν αρνητικές καρδιαγγειακές επιδράσεις.
Όταν ένας κάποιος καπνίζει, επέρχονται αλλαγές στο αυτόνομο νευρικό σύστημα λόγω της νικοτίνης του τσιγάρου και παράγεται περισσότερη αδρεναλίνη και νορεαδρεναλίνη. Οι αλλαγές στενεύουν τις αρτηρίες και αυξάνουν, ακόμη και έντονα, τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. Μετά από το κάπνισμα ενός τσιγάρου η πίεση μπορεί να αυξηθεί ακόμα και 10 mmHg. Το αποτέλεσμα είναι παροδικό με την καρδιακή συχνότητα και την πίεση να αυξάνονται για περίπου 20-30 λεπτά. Στη συνέχεια, πρώτα η καρδιακή συχνότητα και μετά η πίεση αρχίζουν να ελαττώνονται σταδιακά.
Ένας άλλος λόγος που ο καπνός του τσιγάρου αυξάνει την πίεση παροδικά είναι ότι περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα το οποίο μόλις εισπνευστεί και εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος δεσμεύεται στην αιμοσφαιρίνη. Έτσι σχηματίζεται η καρβοξυαιμοσφαιρίνη, ένα μόριο που δεν μπορεί να δεσμεύσει οξυγόνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα, η οποία προκαλεί αντισταθμιστική αύξηση του καρδιακού ρυθμού που με τη σειρά του αυξάνει την αρτηριακή πίεση.
Η μακροχρόνια επίδραση όμως δεν είναι η ίδια.
Ορισμένες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που καπνίζουν έχουν συχνά χαμηλότερη αρτηριακή πίεση από τα άτομα που δεν καπνίζουν. Αυτό παρατηρείται σε άνδρες, γυναίκες και εφήβους τόσο σε λευκούς όσο και σε μαύρους. Ορισμένα ευρήματα έχουν αναφέρει ότι το τσιγάρο στους άνδρες συνδέεται με μικρότερη συστολική πίεση κατά 1,3 mmHg για το ελαφρύ κάπνισμα, 3,8 mmHg για το μέτριο κάπνισμα και 4,6 mmHg για το βαρύ κάπνισμα σε σχέση με τους μη καπνιστές. Δεν υπάρχει σαφής σχέση με τη διαστολική αρτηριακή πίεση. Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι το κάπνισμα συνδέεται με αυξημένους καρδιακούς παλμούς όχι μόνο βραχυχρόνια αλλά και μακροχρόνια.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επί πολλά χρόνια καπνιστές -π.χ. οι ηλικιωμένοι- εμφανίζουν αυξημένη συστολική πίεση σε σχέση με αυτή των μη καπνιστών.
Δεν υπάρχει μια καλή θεωρία που να μπορεί να εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει. Μια σκέψη είναι ότι στους νέους το κάπνισμα ακόμα δεν έχει προλάβει να κάνει ζημιά στις αρτηρίες κάτι που παρουσιάζεται στις μεγαλύτερες ηλικίες με αποτέλεσμα να παρατηρείται αυξημένη πίεση προς το τέλος της ζωής. Το γιατί οι καπνιστές στην αρχή ή προς το μέσον της ζωής μπορεί να έχουν χαμηλότερη πίεση είναι άγνωστο, τη στιγμή μάλιστα ότι το τσιγάρο ασκεί πρόσκαιρα ανοδική επίδραση στην πίεση του αίματος. Από ορισμένους αυτό αποδίδεται στο ότι οι καπνιστές έχουν συνήθως χαμηλότερο βάρος από τους μη καπνιστές.
Πηγή: Does Smoking Act as a Friend or Enemy of Blood Pressure? Let Release Pandora’s Box.
