Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Exeter με επικεφαλής την Lorna Harries, καθηγήτρια Μοριακής Γενετικής, ανακάλυψαν έναν τρόπο ανανέωσης των ηλικιωμένων κυττάρων του οργανισμού μέσω της επίδρασης της ρεσβερατρόλης και αναλόγων της.
Μέσα σε λίγες ώρες θεραπείας, τα γηρασμένα κύτταρα άρχισαν να διαιρούνται και είχαν μακρύτερα τελομερή – τα «κορδόνια» στα χρωμοσώματα τα οποία μικραίνουν καθώς μεγαλώνουμε.
Η ανακάλυψη βασίζεται σε προηγούμενα ευρήματα της ίδιας επιστημονικής ομάδας που έδειξε ότι ορισμένα γονίδια που ονομάζονται παράγοντες συρραφής (splicing factors) απενεργοποιούνται καθώς γερνάμε – υπάρχουν πάνω από 100 τέτοια γονίδια.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό BMC Cell Biology.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Exeter, σε συνεργασία με τους καθηγητές Richard Faragher και Dr Elizabeth Ostler από το Πανεπιστήμιο του Brighton, διαπίστωσαν ότι οι παράγοντες συρραφής μπορούν να ενεργοποιηθούν ξανά με την επίδραση ορισμένων χημικών ουσιών, καθιστώντας τα κύτταρα που έχουν γεράσει νεότερα όχι μόνο σε εμφάνιση αλλά και στην πραγματικότητα κάνοντάς τα να διαιρούνται.
Να σημειωθεί ότι οι παράγοντες συρραφής έχουν συνδεθεί με τη μακροζωία στα ποντίκια αλλά και στους ανθρώπους.
Ανάλογα ρεσβερατρόλης
Οι ερευνητές εφάρμοσαν σε καλλιέργειες γηρασμένων κυττάρων χημικές ενώσεις που ονομάζονται ανάλογα ρεσβερατρόλης (resveralogues) και βασίζονται στη ρεσβερατρόλη – η ουσία απαντάται στο κόκκινο κρασί, τη μαύρη σοκολάτα, στη φλούδα των σταφυλιών και τα βακκίνια. Αυτό έκανε τους παράγοντες συρραφής να ενεργοποιηθούν ξανά.
Μέσα σε λίγες ώρες, τα κύτταρα φαίνονταν νεότερα και άρχισαν να ανανεώνονται, δηλαδή να συμπεριφέρονται σαν νεαρά κύτταρα και να διαιρούνται. Χρησιμοποιήθηκαν έξι ανάλογα ρεσβερατρόλης και όλα είχαν επιτυχία.
Η ανακάλυψη έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει σε θεραπείες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να γερνούν καλύτερα, χωρίς να υφίστανται κάποιες από τις εκφυλιστικές επιπτώσεις της γήρανσης.
Η Harries δήλωσε: “Πρόκειται για ένα πρώτο βήμα στην προσπάθεια να κάνουμε τους ανθρώπους να ζουν κανονικά και με υγεία για όλη τους τη ζωή. Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι η χρήση ορισμένων μορίων για την ενεργοποίηση γονιδίων που έχουν “σβήσει” καθώς μεγαλώνουμε παρέχει ένα μέσο αποκατάστασης της λειτουργίας τους”.
Η Δρ. Eva Latorre, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Exeter, που συμμετείχε στα πειράματα, είπε ότι εξεπλάγη από την έκταση και την ταχύτητα των αλλαγών στα κύτταρα. “Όταν έβλεπα μερικά από τα κύτταρα στο πιάτο της καλλιέργειας να αναζωογονούνται, δεν μπορούσα να το πιστέψω. Τα παλιά κύτταρα έμοιαζαν με νεαρά κύτταρα, ήταν σαν μαγεία. Επαναλάβαμε τα πειράματα αρκετές φορές και σε κάθε περίπτωση τα κύτταρα αναζωογονήθηκαν. Είμαι πολύ ενθουσιασμένη από τις συνέπειες και τις δυνατότητες αυτής της έρευνας”.
Καθώς μεγαλώνουμε, οι ιστοί μας συσσωρεύουν γηρασμένα κύτταρα που είναι ζωντανά αλλά δεν αναπτύσσονται ή δεν λειτουργούν όπως πρέπει. Αυτά τα παλιά κύτταρα χάνουν την ικανότητα να ρυθμίζουν σωστά την επίδραση των γονιδίων τους. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι ιστοί και τα όργανα γίνονται ευάλωτα σε ασθένειες καθώς μεγαλώνουμε. Όταν ενεργοποιούνται, τα γονίδια παράγουν ένα μήνυμα που δίνει οδηγίες στο κύτταρο να συμπεριφέρεται με συγκεκριμένο τρόπο. Ένα γονίδιο μπορεί να στείλει πολλά μηνύματα στον οργανισμό για να εκτελέσει μια λειτουργία – όπως π.χ. η απόφαση για το εάν πρέπει να αναπτυχθούν ή όχι νέα αιμοφόρα αγγεία.
Όμως τα γηρασμένα κύτταρα έχουν λιγότερους παράγοντες συρραφής οι οποίοι είναι κρίσιμοι για να διασφαλιστεί ότι τα γονίδια μπορούν να εκτελέσουν το πλήρες φάσμα των λειτουργιών τους. Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, οι παράγοντες συρραφής τείνουν να λειτουργούν λιγότερο αποτελεσματικά ή καθόλου, περιορίζοντας την ικανότητα των κυττάρων να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.
Ο καθηγητής Faragher πρόσθεσε: “Η ανακάλυψη της κυτταρικής αναζωογόνησης με αυτές τις απλές ενώσεις δείχνει τις τεράστιες δυνατότητες της έρευνας γύρω από τη γήρανση”.
Επί του παρόντος, οι συγκεκριμένοι μηχανισμοί με τους οποίους η ρεσβερατρόλη και τα ανάλογά της επηρεάζουν τη γήρανση δεν είναι σαφείς. Πάντως, η ρεσβερατρόλη έχει φανεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα μέσω άλλων οδών όπως π.χ. είναι η δραστηριότητα του γονιδίου SIRT1.
