Ο κρυπτόκοκκος ανήκει στους βασιδιομύκητες, που αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες ομάδες των μυκήτων. Το γένος Cryptococcus περιλαμβάνει πάνω από 35 είδη μυκήτων.
Ο Cryptococcus neoformans είναι το κύριο παθογόνο είδος για τον άνθρωπο.
Σπάνια έχουν αναφερθεί σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα άλλα είδη, όπως ο Cryptococcus albidus και ο Cryptococcus laurentii.
Συνήθως έχει μορφολογία ζυμομύκητα, αλλά ορισμένες φορές εμφανίζεται και σαν υφομύκητας. Με τη μορφή ζυμομύκητα έχει έλυτρο. Ποικιλίες του Cryptococcus neoformans όπως neoformans, gattii, που είναι μορφολογικά όμοιες, είναι οι συχνότερες.
Η φυσική πηγή του Cryptococcus neoformans ποικιλία neoformans, είναι τα περιστέρια, τα οποία όμως δεν πάσχουν. Τα περιστέρια μολύνουν το περιβάλλον τους με τα κόπρανα (που περιέχουν τον κρυπτόκοκκο), τα οποία και αποτελούν άριστο θρεπτικό υλικό για τον πολλαπλασιασμό των μυκήτων.
Η επιβίωση του κρυπτοκόκκου στα κόπρανα των περιστεριών είναι περίπου 2 χρόνια.
Για τον Cryptococcus neoformans ποικιλία gattii, φυσική πηγή είναι το δέντρο ευκάλυπτος, στα φύλλα του οποίου παρασιτεί. Η περιοχή (αέρας) γύρω από τους ευκαλύπτους είναι περισσότερο μολυσμένη την εποχή της ανθοφορίας. Βρίσκεται κυρίως στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές.
Μετάδοση
Μεταδίδεται με την εισπνοή μολυσμένου αέρα ή μολυσμένης σκόνης με κρυπτόκοκκο.
Ποιες λοιμώξεις προκαλεί
Ο κρυπτόκοκκος είναι ευκαιριακό παθογόνο. Οι λοιμώξεις από κρυπτόκοκκο μπορούν να παρατηρηθούν σε άτομα που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή (επίκτητη ανοσοανεπάρκεια, aids), άτομα που πάσχουν από λεμφώματα και άτομα που θεραπεύονται με κυτταροστατικά και ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
Η πρωταρχική λοίμωξη αφορά τους πνεύμονες, η οποία στα υγιή άτομα είναι υποκλινική. Στους ανοσοκατεσταλμένους όμως, η λοίμωξη διασπείρεται και προκαλεί συχνότερα μηνιγγοεγκεφαλίτιδα (ο κρυπτόκοκκος εμφανίζει μεγάλη προτίμηση να μολύνει το νευρικό ιστό). Σημειώνεται δε ότι το 85% περίπου των λοιμώξεων αφορά την κρυπτοκοκκική μηνιγγοεγκεφαλίτιδα.
Κρυπτοκοκκική λοίμωξη μπορεί να παρουσιαστεί επίσης στους πνεύμονες (πνευμονία), στο δέρμα και στα οστά (οστεομυελίτιδα κυρίως της σπονδυλικής στήλης).
Διάγνωση
Βασίζεται στη μικροσκοπική εξέταση και στην καλλιέργεια κλινικών υλικών όπως εγκεφαλονωτιαίο υγρό (μηνιγγοεγκεφαλίτιδα), αίμα (σηψαιμία) ή πτύελα (πνευμονική λοίμωξη).
Για την ανίχνευση των κρυπτοκόκκων στο αίμα και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό χρησιμοποιούνται και ορολογικές εξετάσεις (προσδιορισμός των αντιγόνων) καθώς και μοριακές μέθοδοι (pcr) (προσδιορισμός του dna).
Θεραπεία
Χρησιμοποιούνται με επιτυχία διάφορα αντιμυκητιακά φάρμακα ανάλογα με τη βαρύτητα και το είδος της λοίμωξης.
Προφύλαξη
Δεν υπάρχει εμβόλιο. Ασθενείς που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου (επίκτητη ανοσοανεπάρκεια (π.χ. aids), κακοήθεις νόσοι, χρήση ανοσοκατασταλτικών και κυτταροστατικών φαρμάκων) πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση σε περιβάλλον όπου συχνάζουν περιστέρια, καθώς και σε κάθε άλλη ύποπτη περιοχή. Αν είναι αναγκαία η παρουσία τους σ’ αυτές τις περιοχές πρέπει οπωσδήποτε να φορούν τουλάχιστον απλή αναπνευστική μάσκα.
