Πολλοί τύποι μυκήτων ζουν μέσα και πάνω στο ανθρώπινο σώμα -σε άνδρεες γυναίκες και παιδιά- συμπεριλαμβανομένου του γένους Candida, ενός ζυμομύκητα. Ο Candida συνήθως βρίσκεται σε μικρές ποσότητες στο στόμα, στα έντερα, στον κόλπο των γυναικών και στο δέρμα αλλά σε φυσιολογικά επίπεδα είναι ένας αβλαβής μικροοργανισμός.
Ωστόσο, όταν αρχίζει να αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα, μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη γνωστή ως καντιντίαση. Στην πραγματικότητα, ο Candida είναι η πιο κοινή αιτία μυκητιακών λοιμώξεων στον άνθρωπο. Μπορεί να προκαλέσει κολπίτιδα και βαλανοποσθίτιδα.
Η πλειονότητα των ζυμομυκήτων που απομονώθηκαν από δείγματα κολπίτιδας είναι C. albicans (82%) ενώ βρέθηκαν επίσης C. glabrata και C. krusei. Ο C. glabrata μπορεί να είναι συχνότερος στους διαβητικούς και στους ηλικιωμένους.
Η αντιμετώπιση γίνεται με φάρμακα ωστόσο βοηθάει μια διατροφή που περιορίζει τη ζάχαρη και τους επεξεργασμένους υδατάνθρακες.
O Κάντιντα είναι ένα “οπορτουνιστικό” μικρόβιο, υπό την έννοια ότι προξενεί λοίμωξη όταν του δοθεί η ευκαιρία. Αυτό που του δίνει την ευκαιρία είναι το πεσμένο ανοσοποιητικό σύστημα ή μια διαταραχή στην ισορροπία των βακτηρίων που υπάρχουν στο ανθρώπινο σώμα.
Στην φυσιολογική χλωρίδα ο Candida βρίσκεται σε ισορροπία με τα διάφορα βακτήρια υπό την επίβλεψη του ανοσολογικού συστήματος και της επίδρασης των οιστρογόνων, όταν πρόκειται για τον κόλπο των γυναικών. Μπορεί όμως να προκαλέσει λοιμώξεις όταν διαταράσσεται η φυσιολογική χλωρίδα (π.χ. μετά από λήψη αντιβιοτικών) ή διαταράσσεται το ανοσοποιητικό σύστημα ή υπάρχει ορμονική διαταραχή ή γίνεται λήψη οιστρογόνων (αντισυλληπτικά) ή υπάρχει εγκυμοσύνη (μεγάλη ποσότητα οιστρογόνων). Η άποψη ότι ορισμένα φάρμακα όπως τα αντιβιοτικά μπορούν να αυξήσουν την ανάπτυξη του μύκητα αφανίζοντας τα φιλικά συμβιωτικά βακτήρια διαδόθηκε από τον παιδίατρο William Crook στο βιβλίο του ‘The Yeast Connection’, το 1983. Να σημειωθεί ότι τα αντιβιοτικά δεν άμεσα επηρεάζουν τον Κάντιντα.
Παρακάτω είναι μερικοί παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε υπερανάπτυξη του Candida.
- Λήψη αντιβιοτικών
- Μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, αλεύρι και γενικά επεξεργασμένους υδατάνθρακες
- Υψηλή πρόσληψη αλκοόλ
- Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα
- Η από του στόματος λήψη αντισυλληπτικών
- Διαβήτης
- Υψηλά επίπεδα στρες.
Τα 7 συμπτώματα της υπερανάπτυξης του Candida αναφέρονται παρακάτω.
1. Στοματική καντιντίτιδα
Είναι πιο συνηθισμένη στα νεογνά, στους ηλικιωμένους και σε εκείνους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Άτομα με κακή στοματική υγιεινή ή αφαιρούμενες οδοντοστοιχίες βρίσκονται επίσης σε αυξημένο κίνδυνο (1). Η πανδημία του ιού HIV είχε ως αποτέλεσμα μια τεράστια αύξηση της μόλυνσης του στόματος κατά τη δεκαετία του 1990.
Τα συμπτώματα μπορεί να είναι λευκά, ανώμαλα επιθέματα στη γλώσσα, στα εσωτερικά μάγουλα, ούλα, αμυγδαλές ή λαιμό. Οι βλάβες μπορεί να είναι οδυνηρές και μπορεί να αιμορραγούν ελαφρώς ύστερα από ξύσιμο. Επίσης συχνά με ερυθρότητα ή πόνο της γλώσσας και του στόματος.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να εξαπλωθεί στον οισοφάγο και να προκαλέσει πόνο ή δυσκολία στην κατάποση.
2. Κούραση και κόπωση
Ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα που σχετίζονται με Candida είναι η κόπωση. Ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ίδιος ο μύκητας προκαλεί κόπωση, υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να συμβάλει σε αυτό.
Πρώτον, η καντιντίαση συνοδεύεται συχνά από διατροφικές ανεπάρκειες, όπως η βιταμίνη Β6, τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και το μαγνήσιο (2). Ιδιαίτερα, η ανεπάρκεια μαγνησίου είναι γνωστό ότι προκαλεί κόπωση (3).
Δεύτερον, οι λοιμώξεις από Candida συνήθως συμβαίνουν όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έχει εξασθενήσει. Ένα ανοσοποιητικό σύστημα χαμηλής λειτουργίας από μόνο του μπορεί να κάνει κάποιους να αισθάνονται κουρασμένοι.
Μια μελέτη δείχνει ότι η παρατεταμένη καντιντίαση του εντέρου μπορεί ακόμη και να είναι πιθανή αιτία σύνδρομου χρόνιας κόπωσης.
3. Επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων ή των ουροφόρων οδών
Ο Candida βρίσκεται στις κολπικές οδούς των περισσότερων γυναικών. Μια υπερανάπτυξη μπορεί να οδηγήσει σε καντιντίαση της γεννητικής περιοχής. Εκτιμάται ότι το 75% όλων των γυναικών θα έχει τουλάχιστον μία τέτοια λοίμωξη στη διάρκεια της ζωής τους και οι μισές από αυτές θα έχουν τουλάχιστον μία υποτροπή.
Οι άνδρες μπορούν επίσης να μολυνθούν αλλά σε μικρότερο ποσοστό. Τα συμπτώματα κολπικής καντιντίασης περιλαμβάνουν ερυθρότητα, πρήξιμο, κνησμό, οδυνηρή επαφή και μια παχιά λευκή απόρριψη.
Ο Candida μπορεί επίσης να προκαλέσει μόλυνση ουροφόρων οδών. Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος που σχετίζονται με τον μύκητα είναι συνηθέστερες σε ηλικιωμένα, νοσηλευόμενα ή ανοσοκατασταλμένα άτομα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ένα αίσθημα καύσου κατά την ούρηση, μια συχνή ώθηση να ουρείτε, ή παράξενη μυρωδιά στα ούρα και πόνο ή πίεση στην κάτω κοιλιακή χώρα. Και άλλα βακτήρια όπως το Ε. Coli είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν μόλυνση ουροφόρων οδών.
4. Πεπτικά προβλήματα
Η υγεία του πεπτικού σας συστήματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την καλή ισορροπία μεταξύ των καλών και κακών βακτηρίων που ζουν στο έντερο. Τα καλά βακτήρια που φυσιολογικά βρίσκονται στο έντερο είναι σημαντικά για την πέψη, καθώς βοηθούν στην επεξεργασία αμύλων, φυτικών ινών και ορισμένων σακχάρων.
Όταν τα βακτήρια στο έντερο δεν βρίσκονται σε ισορροπία, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως πεπτικά προβλήματα, δυσκοιλιότητα, διάρροια, ναυτία, αέρια, κράμπες και φούσκωμα.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η υπερανάπτυξη του Candida σχετίζεται με αρκετές ασθένειες της γαστρεντερικής οδού, συμπεριλαμβανομένης της ελκώδους κολίτιδας και της νόσου του Crohn.
5. Ιγμορίτιδα
Συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν ρινική καταρροή, ρινική συμφόρηση, απώλεια οσμής και πονοκεφάλους.
Παρόλο που οι βραχυχρόνιες λοιμώξεις προκαλούνται κυρίως από τα βακτήρια, σε πολλές μακροχρόνιες ιγμορίτιδας πιστεύεται ότι εμπλέκονται μύκητες.
Μια μελέτη της κλινικής Mayo εξέτασε μια ομάδα 210 ατόμων με χρόνια ιγμορίτιδα και διαπίστωσε ότι το 96% από αυτούς είχαν μύκητες στην βλέννα τους.
Τα αντιβιοτικά είναι η συνήθης μέθοδος θεραπείας της ιγμορίτιδας. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει για την οξεία βακτηριακή ιγμορίτιδα αλλά όχι όταν η αιτία είναι μύκητες. Στην πραγματικότητα, η θεραπεία μιας χρόνιας μυκητιακής ιγμορίτιδας με αντιβιοτικά θα μπορούσε να κάνει χειρότερη την κατάσταση.
6. Λοιμώξεις του δέρματος και των νυχιών
Όπως ακριβώς και στο έντερο, υπάρχουν βακτήρια και στο δέρμα που εμποδίζουν τον Candida να αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα. Τα βακτήρια ευδοκιμούν σε διαφορετικές συνθήκες, μεταξύ των οποίων παίζουν ρόλο τα επίπεδα θερμοκρασίας και υγρασίας. Μια αλλαγή στο περιβάλλον στο δέρμα σας μπορεί να επιτρέψει υπερπαραγωγή μυκήτων. Για παράδειγμα, τα καλλυντικά, τα σαπούνια και οι ενυδατικές κρέμες μπορούν να μεταβάλουν τις συνθήκες του δέρματος.
Ενώ η δερματική καντιντίαση μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε μέρος του σώματος, περιοχές που είναι ζεστές και υγρές, όπως οι μασχάλες και η βουβωνική χώρα, είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε λοίμωξη. Φαγούρα και ορατό εξάνθημα είναι δύο από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα μυκητιακών λοιμώξεων του δέρματος.
Μια υπερανάπτυξη του Candida μπορεί να προκαλέσει καταστάσεις όπως μύκητες στα πόδια (tinea pedis) και στα νύχια (4).
Αν και δεν απειλούν τη ζωή, οι μυκητιακές λοιμώξεις του δέρματος μπορεί να είναι πολύ άβολες και να μειώνουν την ποιότητα ζωής.
7. Πόνος στις αρθρώσεις
Εάν ο Candida εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος σας και ταξιδεύει μέσα στο σώμα σας, μπορεί να μολύνει τις αρθρώσεις και να προκαλέσει αρθρίτιδα (5).
Αυτό συνήθως συμβαίνει μετά από χειρουργική επέμβαση ή όταν η υπερβολική ανάπτυξη του Candida μείνει χωρίς αντιμετώπιση για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η αρθρίτιδα λόγω Candida σχετίζεται με πόνο, δυσκαμψία και πρήξιμο των αρθρώσεων. Τα ισχία και τα γόνατα τείνουν να είναι τα πιο συχνά μολυσμένα. Ο μύκητας μπορεί επίσης να προκαλέσει οστικές λοιμώξεις ή οστεομυελίτιδα.
Οι λοιμώξεις των οστών και των αρθρώσεων δεν είναι συχνές, αλλά αν μολυνθείτε, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
Αντιμετώπιση της καντιντίασης με διατροφή
Ο καλύτερος τρόπος για τη θεραπεία της καντιντίασης και την πρόληψη των επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων είναι η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας.
Το φαγητό που τρώτε παίζει ρόλο στη διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ καλών και κακών βακτηρίων στο έντερο. Τα επεξεργασμένα σάκχαρα, οι υδατάνθρακες και τα γαλακτοκομικά προϊόντα υψηλής γαλακτόζης μπορούν να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη του Candida και άλλων κακών μικροοργανισμών. Ορισμένοι θεωρούν ότι τρώγοντας πάρα πολλά από αυτά τα τρόφιμα μπορεί να προωθήσει τη μόλυνση εάν έχετε κατασταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα γαλακτοκομικά θεωρείται ότι μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση γιατί περιέχουν σε μικρές ποσότητες αντιβιοτικά τα οποία δίνονται στα ζώα (κυρίως σε αγελάδες και κότες).
Υπάρχει η άποψη ότι οι τοξίνες του Candida διαπερνούν την εντερική επένδυση όταν υπάρχει το σύνδρομο του διαρρέοντος εντέρου και εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος, όπου το συκώτι μπορεί να τις αντιμετωπίσει. Αλλά μερικές φορές αυτό αυτό δεν είναι αποτελεσματικό και οι τοξίνες κυκλοφορούν στο σώμα προκαλώντας ασθένειες. Μια από τις τοξίνες είναι η ακεταλδεύδη, η οποία προκύπτει επίσης από το μεταβολισμό του αλκοόλ.
Τα παρακάτω τρόφιμα μπορεί να βοηθούν στην καταπολέμηση λοιμώξεων από Candida:
- Σκόρδο: Το σκόρδο περιέχει μια αντιμυκητιακή ουσία που ονομάζεται αλικίνη, η οποία έχει αποδειχθεί ότι δρα ενάντια στις ζύμες Candida σε μελέτες σε ζώα και δοκιμαστικούς σωλήνες (6, 7).
- Λάδι καρύδας: Το λάδι καρύδας είναι υψηλό σε λαυρικό οξύ, το οποίο έχει αποδειχθεί ότι καταπολεμά τις λοιμώξεις Candida σε πολλαπλές μελέτες με δοκιμαστικούς σωλήνες (8, 9).
- Κουρκουμίνη: Μελέτες με δοκιμαστικούς σωλήνες δείχνουν ότι η κουρκουμίνη μπορεί να σκοτώσει ζύμες Candida ή τουλάχιστον να μειώσει την ανάπτυξή τους.
- Ξυλιτόλη: Σε μία μελέτη με δοκιμαστικό σωλήνα, η ξυλιτόλη βοήθησε στην καταπολέμηση του Candida, μειώνοντας την ικανότητα του να κολλήσει σε μια επιφάνεια και να προκαλέσει μόλυνση.
- Aloe vera: Η γέλη Aloe vera μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη Candida στο στόμα και να αποτρέψει λοιμώξεις (10).
- Ρόδι: Μια μελέτη δοκιμαστικού σωλήνα έδειξε ότι το ρόδι είναι ευεργετικό έναντι του Candida (11).
- Kombucha: Το τσάι Kombucha είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες τσαγιού και οξικό οξύ. Και τα δύο σκοτώνουν τον Candida σε μελέτες δοκιμαστικών σωλήνων.
- Προβιοτικά: Τα προβιοτικά όπως το Lactobacillus μπορούν να μειώσουν την ανάπτυξη Candida και να προστατεύσουν από λοιμώξεις (12).
Θεραπεία
Τα αντιμυκητιακά φάρμακα είναι η πιο κοινή μορφή θεραπείας. Να σημειωθεί ότι ο μύκητας χρησιμοποιεί μια περίτεχνη τακτική για να αποφύγει το ανοσοποιητικό σύστημα και μπορεί να γίνει ανθεκτικός σε ορισμένους ανθρώπους.
Ο Candida δεν είναι συνήθως απειλητικός για τη ζωή, αλλά αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να εξαπλωθεί και τελικά να φτάσει στην κυκλοφορία του αίματος. Μόλις ο μύκητας κυκλοφορήσει σε όλο το σώμα, μπορεί να επηρεάσει ζωτικά όργανα όπως τον εγκέφαλο και την καρδιά και να προκαλέσει πιο σοβαρές επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου. Άρα είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί νωρίς η καντιντίαση για να αποφευχθεί η εξάπλωση και η πρόκληση επιπλοκών.
Να σημειωθεί ότι μέχρι στο 10% των ασθενών που βρίσκονται στις μονάδες εντατικής θεραπείας, ο μύκητας μπορεί να εισέλθει στο αίμα.
Πηγές:
