Η παχυσαρκία αποτελεί μια παγκόσμια ανησυχία για τη δημόσια υγεία. Με βάση τα πρόσφατα δεδομένα στις ΗΠΑ, η επικράτηση της παχυσαρκίας είναι 37,7% στους ενήλικες και 17,0% στα παιδιά και τους εφήβους, χωρίς κανένα σημάδι μείωση στο προβλέψιμο μέλλον.
Ως βασική αιτία της παχυσαρκίας θεωρείται η αυξημένη πρόσληψη της τροφής ενώ λίγες μελέτες έχουν γίνει για το ρόλο ορισμένων χημικών ενώσεων που βρίσκονται στο περιβάλλον μας και επιδρούν στον ανθρώπινο μεταβολισμό.
Μια ομάδα χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται σε πολλά βιομηχανικά και καταναλωτικά προϊόντα συνδέθηκε με μεγαλύτερη αύξηση βάρους μετά τη δίαιτα, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών, σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τον Harvard T.H. Chan Σχολή Δημόσιας Υγείας. Μετά από μια δίαιτα πολλοί άνθρωποι ξαναπαίρνουν τα κιλά που έχασαν.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι μια ομάδα χημικών ουσιών που βρίσκονται σε πολλά ευρείας χρήσης προϊόντα, παίζουν ρόλο στην επαναπρόσληψη του βάρους. Πρόκειται για τις υπερφθοροαλκυλικές ενώσεις (PFAS: perfluoroalkyl substances) οι οποίες έχουν συνδεθεί με καρκίνο, διαταραχή ορμονών, ανοσολογική δυσλειτουργία, υψηλή χοληστερόλη και παχυσαρκία. Οι ουσίες αυτές έχει βρεθεί στα ζώα ότι επηρεάζουν το θυρεοειδή αδένα. Βρίσκονται σε αντικολλητικά τηγάνια, κουτιά πίτσας, ρούχα και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Η έκθεση μέσω του αέρα, της οικιακής σκόνης, του πόσιμου νερού η ακόμη και με την κατανάλωσή τους από το στόμα τους προκαλεί σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα υψηλότερα επίπεδα PFAS στο αίμα μπορεί να απορυθμίσουν το μηχανισμό ρύθμισης του σωματικού βάρους. Οι ενώσεις αυτές συνδέονται με χαμηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό μετά την απώλεια βάρους.
“Αυτές οι χημικές ενώσεις έχουν συνδεθεί με υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους και παχυσαρκία σε ζωϊκά μοντέλα, αλλά τα δεδομένα για τον άνθρωπο είναι σπάνια. Τώρα, για πρώτη φορά, τα ευρήματά μας αποκάλυψαν μια νέα οδό μέσω της οποίας τα PFAS θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη ρύθμιση του βάρους του σώματος και την επιδημία της παχυσαρκίας”, δήλωσε ο Qi Sun, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard T.H. Chan.
Τα PFAS έχουν χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 60 χρόνια σε διάφορα προϊόντα. Μελέτες έχουν δείξει ότι έχουν μολύνει το πόσιμο νερό κοντά σε βιομηχανικούς χώρους, στρατιωτικές βάσεις και μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να συσσωρευτούν στο πόσιμο νερό και στα τρόφιμα και να παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο σώμα. Μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι οι υπερφθοροαλκυλικές ενώσεις βρίσκονται στο πόσιμο νερό σε ποσότητες που ξεπερνούν το αποδεκτό όριο για τουλάχιστον 6 εκατομμύρια Αμερικανούς πολίτες.
Οι ερευνητές, μαζί με τους συναδέλφους του Πανεπιστημίου του Λουιζιάνα και του Πανεπιστημίου Tulane, ανέλυσαν δεδομένα από 621 υπέρβαρους και παχύσαρκους συμμετέχοντες στην κλινική δοκιμή πρόληψης της παχυσαρκίας με τη χρήση νέων στρατηγικών διατροφής (POUNDS Lost trial), η οποία διεξήχθη στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Η μελέτη εξέτασε τα αποτελέσματα τεσσάρων καρδιακά υγιεινών διατροφών στην απώλεια βάρους για μια περίοδο δύο ετών. Οι ερευνητές υπολόγισαν την πιθανή σχέση μεταξύ της ποσότητας των PFAS στο αίμα των συμμετεχόντων και του σωματικού τους βάρους με την πάροδο του χρόνου.
Κατά τους πρώτους έξι μήνες της μελέτης, οι συμμετέχοντες έχασαν κατά μέσο όρο 6,4 κιλά, αλλά ανέκτησαν 2,7 κιλά κατά τη διάρκεια των επόμενων 18 μηνών. Εκείνοι που κέρδισαν το μεγαλύτερο βάρος είχαν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις PFAS στο αίμα τους και η σχέση ήταν ισχυρότερη μεταξύ των γυναικών. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες που είχαν τα υψηλότερα επίπεδα PFAS ανέκτησαν 1,7-2,2 κιλά περισσότερο βάρος από τις γυναίκες που είχαν τα χαμηλότερα.
Επιπλέον, η μελέτη διαπίστωσε ότι υψηλότερες συγκεντρώσεις PFAS στο αίμα συνδέονταν με χαμηλότερο βασικό μεταβολισμό. Οι υπερφθοροαλκυλικές ενώσεις μπορούν να επηρεάσουν το μεταβολισμό των οιστρογόνων και την λειτουργικότητά τους. Τα οιστρογόνα είναι μεταξύ των ορμονών που ρυθμίζουν το σωματικό βάρος και το μεταβολισμό, είπαν οι ερευνητές.
“Συνήθως εξετάζουμε τα PFAS όσον αφορά τα προβλήματα υγείας όπως ο καρκίνος, αλλά φαίνεται ότι παίζουν επίσης ρόλο στην παχυσαρκία, ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρο τον πλανήτη”, δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Philippe Grandjean. “Τα ευρήματα δείχνουν ότι η αποφυγή ή η μείωση της έκθεσης σε PFAS μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να διατηρήσουν ένα πιο σταθερό σωματικό βάρος μετά από μια δίαιτα”.
