Τα μεταποιημένα σνακ, ποτά και επιδόρπια μπορεί να σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου, σύμφωνα με γαλλική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The BMJ. H μελέτη επικεντρώθηκε στα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία τείνουν να έχουν πολλά λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι.
Ως τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας νοούνται τα προμαγειρεμένα γεύματα, τα πάσης φύσεως αλμυρά και γλυκά σνακς, τα αναψυκτικά, τα δημητριακά που περιέχουν προστιθέμενη ζάχαρη και τα κατεργασμένα κρέατα. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν συντηρητικά, πρόσθετα και χρωστικές ουσίες.
Υπολογίζεται ότι σε ορισμένες χώρες του δυτικού κόσμου, τα τρόφιμα υψηλής επεξεργασίας αναλογούν στο 50% της συνολικής ημερήσιας ποσότητας θερμίδων. Μια προηγούμενη έρευνα έχει διαπιστώσει ότι οι Αμερικανοί παίρνουν το 61% των θερμίδων τους από τα έντονα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Σχετική συνεισφορά κάθε ομάδας τροφίμων στα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, μεταξύ περίπου 104.980 Γάλλων ενηλίκων (22% άνδρες και 78% γυναίκες), κατά μέσο όρο 43 ετών, μια αύξηση κατά 10% του ποσοστού των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων στη διατροφή συσχετίστηκε με 12% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου.
Η μελέτη αυτή είναι η πρώτη που διερεύνησε τη σχέση μεταξύ καρκίνου και πολύ επεξεργασμένων τροφίμων (βιομηχανικών σκευασμάτων που περιέχουν συνήθως πολλά συστατικά, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που δεν απαντώνται στην τυπική κουζίνα), είπε η επικεφαλής της μελέτης Mathilde Touvier, ερευνήτρια στο Sorbonne Paris Cité Κέντρο Ερευνών Επιδημιολογίας και Στατιστικής.
Η έρευνα αποκάλυψε μια στατιστική σύνδεση, πράγμα που σημαίνει ότι είναι αδύνατο σε αυτό το σημείο να πούμε ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα προκαλούν καρκίνο, προειδοποιεί η Touvier. Παρ ‘όλα αυτά, η συσχέτιση ήταν εντυπωσιακή.
Κατά τη διάρκεια των πέντε ετών παρακολούθησης της μελέτης, περίπου 2.200 άτομα διαγνώστηκαν με καρκίνο. Εκτός από την αύξηση του συνολικού κινδύνου για καρκίνο κατά 12%, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η διατροφή των επεξεργασμένων τροφών σχετίζεται με την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά 11%. Δεν παρατηρήθηκε έντονη σύνδεση με τον καρκίνο του προστάτη και τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Πάντως, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο κίνδυνος καρκίνου ήταν μειωμένος για όσους κατανάλωναν πολλά τρόφιμα που δεν έχουν υποστεί πολλή επεξεργασία, όπως φρέσκα φρούτα και λαχανικά, όσπρια, ρύζι, ζυμαρικά, γάλα, ψάρια και αβγά.
Τα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι συχνά υψηλά σε φλεγμονώδη συστατικά, όπως η ζάχαρη και ορισμένα λίπη – είναι γνωστό ότι η χρόνια φλεγμονή αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. Η Touvier είπε ότι η μελέτη υποδηλώνει πως και άλλα στοιχεία μπορεί να είναι υπεύθυνα για τη σύνδεση των επεξεργασμένων τροφών με τον καρκίνο.
Πιθανές αιτίες μπορεί να είναι τα πρόσθετα τροφίμων. “Μερικά από τα οποία είναι αρκετά αμφιλεγόμενα καθώς μελέτες ζώων υποδεικνύουν πιθανές καρκινογόνες ιδιότητες”, είπε η Touvier. Περισσότεροι από 250 χημικά επιτρέπονται ως πρόσθετα τροφίμων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Για ορισμένα από αυτά, πειραματικές μελέτες σε ζωικά ή κυτταρικά μοντέλα
έχουν προτείνει καρκινογόνες ιδιότητες που αξίζουν περαιτέρω έρευνα στους ανθρώπους, έγραψαν οι ερευνητές της μελέτης.
Για παράδειγμα, το διοξείδιο του τιτανίου (TiO2), ένα πρόσθετο τροφίμων που περιέχει σωματίδια σε νανοκλίμακα και χρησιμοποιείται ως μέσο λεύκανσης ή σε συσκευασίες που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα για να παρέχει καλύτερη υφή και αντιμικροβιακή δράση ίσως προωθεί καρκινικές βλάβες στο παχύ έντερο και χρόνιες εντερικές φλεγμονές. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο αξιολόγησαν το TiO2 ως “πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο”. Οι επιδράσεις ορισμένων γλυκαντικών όπως η ασπαρτάμη στον ανθρώπινο μεταβολισμό και στη σύνθεση των μικροβίων του εντέρου είναι επίσης ένα αμφιλεγόμενο θέμα. Ανησυχία υπάρχει και για τις νιτροζαμίνες των κρεάτων.
Άλλα μόρια που προκαλούν καρκίνο μπορεί να προέρχονται από υλικά που βρίσκονται στη συσκευασία των επεξεργασμένων τροφίμων. Τα τελευταία χρόνια, η δισφαινόλη Α είναι ύποπτη για πρόκληση καρκίνου.
Τέλος, ενώσεις όπως το ακρυλαμίδιο, που παράγονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παρασκευής των τροφίμων μπορεί να παίζουν ρόλο. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση βρήκε συσχέτιση μεταξύ της διατροφικής ακρυλαμίδης και του κινδύνου του καρκίνου των νεφρών και του ενδομητρίου σε άτομα που δεν καπνίζουν. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Agency) έκρινε ότι τα στοιχεία από τα ζώα επαρκούν για την ταξινόμηση του ακρυλαμιδίου ω; γονιδιοτοξικό.
Να σημειωθεί ότι 14,1 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου διαγνώστηκαν το 2012. Σύμφωνα με το American Institute for Cancer Research, περίπου το ένα τρίτο των πιο κοινών
καρκίνων θα μπορούσαν να αποφευχθούν μεταβάλλοντας τον τρόπο ζωής και τις διατροφικές συνήθειες στις ανεπτυγμένες χώρες.
Πηγή: Consumption of ultra-processed foods and cancer risk: results from NutriNet-Santé prospective cohort.
