Από την Κάλλια Θ. Γιαννιτσοπούλου
Κλινική διαιτολόγο – διατροφολόγο, ΜSc, MBA, SRD
Η Καθαρά Δευτέρα, είναι η πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής στην Ανατολική Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία. Είναι μια γιορτή που συμβαίνει στις αρχές της 7ης εβδομάδας πριν από την Ορθόδοξη Κυριακή του Πάσχα. Φέρνει το τέλος στους προηγούμενους καρναβαλικούς εορτασμούς, καλώντας όλους να αφήσουν πίσω τους τις “αμαρτωλές” στάσεις που σχετίζονται με τις εκδηλώσεις καρναβαλιού και τα μη νηστίσιμα φαγητά.
Μαγειρικά εδέσματα της Καθαράς Δευτέρας
Η κατανάλωση κρέατος, αυγών και γαλακτοκομικών προϊόντων απαγορεύεται παραδοσιακά στους Ορθόδοξους Χριστιανούς καθ’ όλη τη Σαρακοστή, με το ψάρι να καταναλώνεται μόνο σε μεγάλες μέρες γιορτής.
Ωστόσο, η κατανάλωση οστρακοειδών και μαλακίων κατέχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, δημιουργώντας έτσι την παράδοση να τρώμε περίτεχνα πιάτα βασισμένα σε θαλασσινά, όπως σουπιές, χταπόδι, καλαμαράκια, και διάφορα οστρακοειδή, όπως γαρίδες και μύδια.
Η λαγάνα, επίσης δεν λείπει από το σαρακοστιανό τραπέζι καθώς είναι ένα είδος ψωμιού το οποίο φτιάχνετε ειδικά για την συγκεκριμένη μέρα.
Ακόμη, οι ελιές, το τουρσί και η ταραμοσαλάτα, αποτελούν τα απαραίτητα εδέσματα, προκειμένου να συνοδεύσουμε το κυρίως γεύμα μας.
έλος, όσον αφορά το επιδόρπιο, την τιμητική του έχει ο παραδοσιακός χαλβάς.
Θρεπτική και θερμιδική αξία των γευμάτων της Καθαράς Δευτέρας
Ας ξεκινήσουμε με τη λαγάνα. Η λαγάνα, η οποία αποτελεί τον κυρίαρχο ρόλο στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, η σύστασή της σε θερμίδες είναι η ίδια με αυτή του κανονικού ψωμιού, που καταναλώνουμε καθημερινά, δηλαδή 1 φέτα των 30 γραμμαρίων έχει περίπου 80 θερμίδες. Γι’ αυτό λοιπόν καλό είναι να μην καταφύγουμε στην υπερβολική κατανάλωση του συγκεκριμένου είδους.
Η ταραμοσαλάτα θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς περιέχει πολύ αλάτι. Μία ποσότητα των 100 γραμμαρίων περιέχει γύρω στις 500 θερμίδες. Υπάρχουν ωστόσο και κάποια θετικά, καθώς η ταραμοσαλάτα περιέχει μια πλούσια πηγή βιταμινών όπως η A και η D ενώ περιέχει κάλλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, φώσφορο και ωμέγα 3 λιπαρά. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά συμβάλλουν στην καλή λειτουργία της καρδιάς και ολόκληρου του οργανισμού. Η ποσότητα της ταραμοσαλάτας που ενδείκνυται να καταναλώνουμε είναι περίπου μια κουταλιά στην άκρη του πιάτου μας.
Το τουρσί είναι μια πολύ καλή και υγιεινή επιλογή καθώς είναι παρασκευασμένο από ωμά λαχανικά και περιέχει ελάχιστες θερμίδες, οι οποίες ανέρχονται περίπου στις 10 ανά 100 γραμμάρια. Καταναλώστε λοιπόν μέχρι 2 κουταλιές της σούπας, δίχως να αισθάνεστε τύψεις. Ο μοναδικός λόγος για τον οποίο το τουρσί πρέπει να [εριορίζεται είναι η αυξημένη περιεκτικότητα του σε αλάτι.
Τα θαλασσινά αποτελούν και αυτά μια υγιεινή επιλογή καθώς είναι πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα, όπως επίσης ωμέγα 3, σίδηρο, φώσφορο και μαγνήσιο, συστατικά που συμβάλουν θετικά στην καλή λειτουργία του οργανισμού. Τα τηγανητά θαλασσινά έχουν σχεδόν τετραπλάσιες θερμίδες από τα ψητά ή τα βραστά. Ο καλύτερος τρόπος κατανάλωσης είναι να τα ψήσουμε ή να τα βράσουμε, προκειμένου να επωφεληθούμε από τα πολλαπλά θρεπτικά τους συστατικά και να μην κινδυνεύσουμε να προσθέσουμε επιπλέον θερμίδες λόγω του τηγανίσματος. Οι θερμίδες που περιέχει μια ποσότητα των 100 γραμμαρίων θαλασσινών ανέρχεται στις 200 περίπου.
Ένα τρόφιμο που μπορείτε να συμπεριλάβετε στο σαρακοστιανό σας τραπέζι είναι τα μαυρομάτικα φασόλια. Πρόκειται για ένα προϊόν που είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για την υγεία, καθώς είναι χαμηλό σε λιπαρά, βοηθάει στη μείωση της χοληστερόλης, στην καλή λειτουργία της καρδιάς και γενικά στην ομαλή λειτουργία του πεπτικού μας συστήματος, χάρη στα πλούσια θρεπτικά συστατικά που περιέχει. Οι θερμίδες που περιέχονται σε 100 γραμμάρια μαυρομάτικα φασόλια είναι 300 περίπου.
Τέλος, ο χαλβάς ο οποίος έχει την τιμητική του όχι μόνο την Καθαρά Δευτέρα αλλά και σε όλη την περίοδο της σαρακοστής, είναι ένα γλύκισμα με διαφορετικούς τρόπους παρασκευής. Υπάρχει ο χαλβάς από ταχίνι, από σιμιγδάλι, με διαφορετικές γεύσεις όπως βανίλια ή κακάο και με ή χωρίς προσθήκη ξηρών καρπών. Το είδος που είναι περισσότερο παχυντικό είναι ο χαλβάς που έχει ως κύριο συστατικό το ταχίνι. Εκτός, το μειονέκτημά του που είναι οι πολλές θερμίδες, ο χαλβάς περιέχει θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη Ε, ασβέστιο, μαγνήσιο και επίσης έχει υψηλή μια καλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που συμβάλλουν στη ρύθμιση της χοληστερίνης. Οφέλη έχει και ο σιμιγδαλένιος χαλβάς, ο οποίος είναι πλούσιος σε καλά λιπαρά. Οι θερμίδες που περιέχει ο σουσαμένιος χαλβάς σε ποσότητα των 100 γραμμαρίων είναι περίπου 500, ενώ ο σιμιγδαλένιος γύρω στις 350-400.
Τι να προσέξουμε περισσότερο την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας
Προκειμένου να μην καταφύγετε σε ατασθαλίες και να λαμβάνετε παραπανίσιες θερμίδες πρέπει να ακολουθήσετε κάποιους βασικούς κανόνες.
- Στο κυρίως γεύμα είναι καλό να προσθέσετε μια ποικιλία από διάφορα λαχανικά της αρεσκείας σας, είτε ωμά, βραστά, ή ψητά, τα οποία θα σας βοηθήσουν να μην ξεφύγετε από τις επιπλέον θερμίδες και να ωφελήσετε τον οργανισμό μας από τα πλούσια θρεπτικά συστατικά που περιέχονται σε αυτή την κατηγορία των τροφίμων.
- Μην καταναλώνετε πολλά τηγανιτά θαλασσινά, παρά μια ποσότητα της τάξεων των 80-100 γραμμαρίων
- Η ποσότητα του ταραμά που θα καταναλώσετε καλό είναι να μην υπερβαίνει τις 2 κουταλιές της σούπας (30-40 γραμμάρια) διότι μεγαλύτερη ποσότητα προσδίδει πολλές θερμίδες και μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση.
- Όσο απολαυστικός και αν είναι ο χαλβάς, θα πρέπει να προσέχετε την ποσότητα που καταναλώνετε καθώς οι θερμίδες που περιέχει είναι πολλές. Αρκεστείτε στα 40-50 γραμμαρίων.
- Μην ξεχνάτε την κατανάλωση 2-3 λίτρων νερού ημερησίως, προκειμένου να διατηρείται ο οργανισμός σας ενυδατωμένος. Αν καταναλώνετε ένα ποτήρι νερού πριν από το γεύμα θα μειώσετε και τη διάθεση σας για φαγητό και ως εκ τούτου θα χορτάσετε με μικρότερη ποσότητα φαγητού.
Η γιορτή της Καθαράς Δευτέρας και όλες οι συναφείς παραδόσεις βρίσκονται στην καρδιά του ελληνικού λαού, καθώς παρέχουν μια ευκαιρία για αναψυχή και διαφυγή από την καθημερινή ρουτίνα. Απολαύστε αυτή την ημέρα, χωρίς όμως να ξεφύγετε ιδιαίτερα θερμιδικά.
H Κάλλια Θ. Γιαννιτσοπούλου είναι υπεύθυνη του Επιστημονικού Διαιτολογικού Κέντρου ΄Σώμα Υγιές’
www.somaygies.gr
