Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης πάθηση που χαρακτηρίζεται από υπέρμετρο πολλαπλασιασμό των κερατινοκυττάρων, των κυττάρων που σχηματίζουν την επιδερμίδα. Το αποτέλεσμα είναι τα κύτταρα της επιδερμίδας στις προσβεβλημένες περιοχές να ανανεώνονται κάθε 4-6 ημέρες, αντί για 28-30 ημέρες που είναι το φυσιολογικό. Αυτό προκαλεί επηρμένες, πλάκες στο δέρμα που άλλες φορές είναι κόκκινες και άλλες φορές μοιάζουν με ασημένια λέπια.
Δεν πρόκειται για μεταδοτική δερματοπάθεια. Το όνομα ψωρίαση προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη “ψώρος” που σημαίνει λέπι. Πρόκειται για αυτοάνοση πάθηση και δεν πρέπει να συγχέεται με την ψώρα, η οποία οφείλεται στο ακάρι της ψώρας και είναι μεταδοτική ασθένεια.
Στην πραγματικότητα ο όρος ψωρίαση περιλαμβάνει διαφορετικές παρόμοιες παθήσεις. Περίπου το 1-3% του πληθυσμού υποφέρει από κάποια μορφή της νόσου ενώ η επίπτωση είναι λίγο σοβαρότερη στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Σε ορισμένου πληθυσμούς ο επιπολασμός ξεπερνά ακόμα και το 10% καθιστώντας τη νόσο σοβαρό πρόβλημα.
Συμπτώματα
Τα συνήθη συμπτώματα είναι ερυθηματώδεις κηλίδες, βλατίδες και πλάκες που καλύπτονται από ασημένια λέπια. Στις περιοχές του δέρματος όπου εμφανίζονται οι βλάβες, το δέρμα γίνεται παχύ (ψωριασικές υπερκερατωσικές πλάκες) και είναι έντονα κόκκινο. H ερυθρότητα οφείλεται στη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων του χορίου, με αποτέλεσμα την ταχύτερη ροή του αίματος στο δέρμα. Έτσι εξηγείται και η εύκολη αιμορραγία των δερματικών βλαβών της ψωρίασης. H κλασική εντόπιση των βλαβών είναι στους αγκώνες και στα γόνατα. Στο τριχωτό της κεφαλής επηρεάζει το 50-80% των ασθενών. Η πάθηση προσβάλει επίσης τα νύχια και τις αρθρώσεις.
Μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και προσβάλλει εξίσου και τα δύο φύλα. Η ψωρίαση της παιδικής ηλικίας είναι μια σχετικά συχνή οντότητα καθώς υπολογίζεται ότι στο 10% των ασθενών εμφανίζεται πριν την ηλικία των 10 ετών, ενώ στο 2% πριν την ηλικία των 2 ετών. Οι ασθενείς αυτοί συχνότερα οικογενειακό ιστορικό και χειρότερη πρόγνωση.
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει κατανοητό ότι η ψωρίαση δεν αφορά μόνο το δέρμα. Είναι μία συστηματική νόσος που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής και την υγεία των ασθενών αυξάνοντας την πιθανότητα για άλλες ασθένειες. Συνδέεται με αυξημένη αθηροσκληρωση, καρδιαγγειακές ασθένειες, διαβήτη και παχυσαρκία. Η ψωρίαση μπορεί να είναι το πρώτο ή ένα από τα πρώτα σημεία και συμπτώματα του συνδρόμου AIDS.
Οι τύποι της ψωρίασης
Υπάρχουν διάφορες κλινικές μορφές της νόσου. Στην πραγματικότητα η ψωρίαση είναι μία ονομασία που καλύπτει μια σειρά παρόμοιων διαφορετικών παθήσεων. Η πιο συχνή είναι η κοινή ψωρίαση (κατά πλάκας ψωρίαση), η οποία αποτελεί περίπου το 80-90% όλων των μορφών της.
Ακολουθούν παρακάτω οι βασικοί τύποι της νόσου με φωτογραφίες για κάθε περίπτωση.
Η κοινή ψωρίαση (vulgaris) ή ψωρίαση κατά πλάκας. Είναι η συχνότερη μορφή και χαρακτηρίζεται από ερυθρές, ξηρές πλάκες στην επιφάνεια του δέρματος. Ορισμένες φορές “φαγουρίζει” και προκαλεί πόνο.
Οι πλάκες είναι στρογγυλές ή ωοειδείς και στην επιφάνειά τους καλύπτονται από λέπια που περιγράφονται ως ασημένια ή σαν “τρίμμα κεριού”. Συνήθως εμφανίζονται στους αγκώνες, τα γόνατα ή στο τριχωτό της κεφαλής, χωρίς να αποκλείονται τα υπόλοιπα μέρη του σώματος. Κάποιες βλάβες είναι δυνατό να μην εμφανίζουν λέπια. Πολλές φορές οι μικρές πλάκες συνενώνονται και σχηματίζουν μεγάλες που καλύπτουν ευρεία επιφάνεια του σώματος
Η σταγονοειδής ψωρίαση. Είναι η δεύτερη σε συχνότητα εμφάνισης μορφή επηρεάζοντας περίπου το 10% των ασθενών. Χαρακτηρίζεται από πολλές μικρές, ερυθρές πλάκες σε μορφή σταγόνας. Εμφανίζονται πιο συχνά στον κορμό, στα χέρια, στα πόδια και στο κεφάλι. Συνήθως οι ασθενείς είναι παιδιά ή νεαροί έφηβοι. H μορφή αυτή εγκαθίσταται ξαφνικά μετά από μια κυνάγχη (πόνο στο λαιμό που μπορεί να γίνεται αντιληπτός κατά την κατάποση) ή στρεπτοκοκκική λοίμωξη (αμυγδαλίτιδα).
Oι βλάβες συχνά υποχωρούν από μόνες τους μέσα σε λίγες εβδομάδες. Γενικά πιστεύεται ότι η σταγονοειδής ψωρίαση έχει καλή πρόγνωση και σε ήπιες περιπτώσεις μπορεί να υποχωρήσει χωρίς θεραπεία. Προτιμάται η τοπική θεραπεία, αλλά η φωτοθεραπεία μπορεί να είναι επίσης αποτελεσματική. Φάρμακα από του στόματος ή ενέσεις χρησιμοποιούνται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις. Μπορεί να εξελιχθεί σε ψωρίαση κατά πλάκας.
Η ανάστροφη ψωρίαση. Η μορφή αυτή εκδηλώνεται με μπαλώματα τα οποία είναι έντονα κόκκινα και πολύ επώδυνα. Μπορούν να εμφανιστούν μόνο στις πτυχώσεις του δέρματος όπως οι μασχάλες, η βουβωνική χώρα, τα γεννητικά όργανα, οι γλουτοί, κάτω από το στήθος, και πίσω από το γόνατο. Το τρίψιμο και εφίδρωση μπορεί να κάνει την κατάσταση χειρότερη. Η περιοχή γύρω τους είναι συνήθως ομαλή και δεν έχει ασημί λέπια στο δέρμα. Η εμφάνιση αυτής της μορφής μπορεί να πυροδοτηθεί από μυκητιάσεις.
Oι πλάκες στην ανάστροφη ψωρίαση αντί να έχουν λέπια είναι υγρές λόγω της ανατομικής τους εντόπισης. Τις περισσότερες φορές οι ασθενείς έχουν και βλάβες κοινής ψωρίασης. Προκαλείται από ανωμαλία στο ανοσοποιητικό σας σύστημα, όπως και άλλες αυτοάνοσες ασθένειες. Ωστόσο, η υγρασία (με τη μορφή εφίδρωσης) και η τριβή είναι δευτερεύουσες αιτίες αυτού του συγκεκριμένου τύπου. Εάν έχετε ψωρίαση και είστε υπέρβαροι, έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε ανάστροφη ψωρίαση διότι το επιπλέον σωματικό βάρος παράγει βαθύτερες πτυχές του δέρματος.
Η φλυκταινώδης ψωρίαση. Λιγότερο από το 5% των ατόμων με ψωρίαση προσβάλλεται από το φλυκταινώδη τύπο της νόσου. Μπορεί να εμφανιστεί ως επιπλοκή της ψωρίασης κατά πλάκας, λόγω της λήψης συγκεκριμένων φαρμάκων ή ως αποτέλεσμα της απότομης διακοπής μιας θεραπείας, η οποία χρησιμοποιούνταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Χαρακτηρίζεται από φλύκταινες (μικρά επάρματα της επιδερμίδας που περιέχουν πυώδες υλικό) σε εκτεταμένες ή μικρές επιφάνειες του δέρματος (χέρια, πόδια, δάχτυλα), υψηλό πυρετό, ρίγος, έντονη φαγούρα και διάρροια.
Aρχικά οι φυσαλίδες είναι άσπρες, μετά γίνονται κίτρινες και κατόπιν περισσότερο κίτρινες ή καφέ. Στη συνέχεια πέφτουν από την επιδερμίδα. Συνήθως εντοπίζονται στις παλάμες και στα πέλματα. Όταν οι φλύκταινες καταλαμβάνουν όλο το σώμα, δημιουργείται μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση που απαιτεί νοσοκομειακή νοσηλεία. Η γενικευμένη φλυκταινώδης ψωρίαση χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση πολλών φλυκταινιδίων επί εκτεταμένων ερυθηματωδών πλακών. Στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε κακή θεραπεία, όπως απότομη διακοπή συστηματικώς χορηγουμένων κορτικοστεροειδών ή ερεθιστική τοπική αγωγή. Ενίοτε, προκαλείται από την κύηση είτε από φάρμακα όπως το λίθιο, τα αντισυλληπτικά κ.ά.
Η ερυθροδερμική ψωρίαση. Η πιο σπάνια μορφή ψωρίασης που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση γενικευμένου εξανθήματος που μπορεί να “φαγουρίζει” ή να πονάει έντονα. Αποτελεί μια από τις πλέον σοβαρές μορφές ψωρίασης και μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή λόγω της διακύβευσης της ακεραιότητας του προστατευτικού φραγμού μεγάλων περιοχών του δέρματος.
Συνοδεύεται από γενικά συμπτώματα όπως πυρετό, ρίγος, κακουχία και διαταραχές της θερμορύθμισης, οδηγώντας σε υποθερμία ή υπερθερμία ανάλογα με τη θερμοκρασία του
περιβάλλοντος. Η αγγειοδιαστολή προκαλεί αύξηση της ροής του αίματος στην περιφέρεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή κάμψη σε βεβαρημένα άτομα. Παλαιότερα η πρόγνωση ήταν βαριά. Σήμερα, η ορθή τοπική και συστηματική αγωγή καθώς και η αντιμετώπιση των συστηματικών διαταραχών σώζει τη μέγιστη πλειονότητα των ασθενών.
Η ψωρίαση των νυχιών. Η νόσος εμφανίζεται και στα νύχια διότι αυτά αποτελεούν μέρους του δέρματος, συνήθως σε συνδυασμό με μία από τις άλλες μορφές της νόσου αλλά μπορεί και μόνη της. Η τυπική βλάβη συνήθως στα νύχια των χεριών είναι η ύπαρξη βοθρίων (σαν «δακτυλήθρα»). Mερικές φορές τα νύχια αλλάζουν χρώμα ενώ εάν επιμολυνθούν παίρνουν καφέ ή πράσινο καφέ απόχρωση.
Υπολογίζεται ότι το 10-55% όλων των ασθενών με ψωρίαση έχουν ψωρίαση των νυχιών. Η πάθηση εμφανίζεται σε λιγότερο από το 5% των ασθενών χωρίς άλλα ευρήματα ψωρίασης. Η ψωρίαση των νυχιών έχει από μόνης διάφορους τύπους και η θεραπεία εξαρτάαι από τον τύπο και το πόσο σοβαρός είναι.
Η ψωριασική αρθρίτιδα (αρθροπαθητική ψωρίαση). Περίπου το 15% των ατόμων που πάσχουν από ψωρίαση εμφανίζουν και κάποια μορφή αρθρίτιδας. H ψωριασική αρθρίτιδα προσβάλλει τις αρθρώσεις που βρίσκονται στα άκρα των δακτύλων. Oι αρθρώσεις παρουσιάζονται οιδηματώδεις και επώδυνες. Mερικές φορές προσβάλλονται και άλλες αρθρώσεις όπως στον αγκώνα, στην πλάτη και στα ισχία. Οι ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα έχουν 80-90% πιθανότητα να εμφανίσουν ψωρίαση στα νύχια.
O διαχωρισμός της ψωριασικής από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα γίνεται με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις. H μορφή αυτή της ψωρίασης παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Oι ασθενείς εκτός από την ειδική θεραπεία, χρειάζονται και ειδικά προγράμματα φυσικοθεραπείας.
