Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης τέθηκε σε ισχύ στις 11 Απριλίου 2018 με σκοπό να μειωθεί η ποσότητα του ακρυλαμιδίου στα τρόφιμα. Πριν από τον κανονισμό η μείωση του ακρυλαμιδίου ήταν εθελοντική για τις εταιρείες τροφίμων.
Η νομοθεσία έχει σκοπό να περιορίσει την ποσότητα του ακρυλαμιδίου που περιέχουν τα τυποποιημένα τρόφιμα και να αναγκάσει τους κατασκευαστές να εξετάζουν προσεκτικά τα τρόφιμά τους. Η νομοθεσία έρχεται λίγο μετά το νέο φόρο της ζάχαρης που τέθηκε σε ισχύ στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 6 Απριλίου 2018. Ήδη στην Καλιφόρνια, ένα δικαστήριο αποφάσισε ότι η αλυσίδα καφέ Starbucks θα πρέπει να προειδοποιήσει για τις επιβλαβείς επιπτώσεις του ακρυλαμιδίου που υπάρχει στα προϊόντα της.
Σε γνώμη που υιοθετήθηκε το 2015, μια επιστημονική επιτροπή της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) σχετικά με τις τοξικές ουσίες στη διατροφή ανέφερε ότι το ακρυλαμίδιο στα τρόφιμα αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου για τους καταναλωτές όλων των ηλικιών.
Η νέα νομοθεσία περιγράφει πρακτικά μέτρα βασισμένα στις βέλτιστες πρακτικές που αναπτύχθηκαν από τη βιομηχανία τροφίμων για τον μετριασμό του σχηματισμού ακρυλαμιδίου σε μια σειρά τροφίμων.
Το ακρυλαμίδιο είναι μια ουσία που παράγεται όταν αμυλούχες τροφές (όπως π.χ. οι πατάτες) ψήνονται ή τηγανίζονται σε υψηλές θερμοκρασίες, πάνω από τους 120 βαθμούς Κελσίου. Υπάρχει επίσης στα δημητριακά πρωινού και στον καφέ. Η ουσία πιστεύεται ότι μπορεί να προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.
Ο κανονισμός της ΕΕ ισχύει για κάθε εκμετάλλευση που παράγει, μεταποιεί ή εμπορεύεται προϊόντα πατάτας, ψωμί, ζαχαροπλαστικά προϊόντα, δημητριακά πρωινού, παιδικές τροφές, προϊόντα καφέ ή υποκατάστατα καφέ. Ο κανονισμός αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής με στόχο τη μείωση των επιπέδων του ακρυλαμιδίου στα τρόφιμα.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεούνται από το 2010 να μετρούν την περιεκτικότητα του ακρυλαμιδίου στα τρόφιμα σε τακτά χρονικά διαστήματα και να υποβάλουν τα δεδομένα στην EFSA.
Οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει στρατηγικές για τη μείωση των επιπέδων ακρυλαμιδίου κατά την παραγωγή και τη μεταποίηση των τροφίμων, οι οποίες με τον κανονισμό είναι πλέον υποχρεωτικές για όλες τις εταιρείες τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως αναφέρει ο ΕΦΕΤ, σε έρευνα του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης σε συνεργασία με το Σουηδικό Φορέα Ελέγχου Τροφίμων μετρήθηκαν στο παρελθόν υψηλές ποσότητες ακρυλαμιδίου (250-3.900 μg ανά κιλό) σε δείγματα τροφίμων πλουσίων σε υδατάνθρακες (π.χ. τηγανητές πατάτες, τσιπς, ψωμί, φρυγανιές). Οι ποσότητες αυτές είναι κατά πολύ μεγαλύτερες από το ανώτατο ημερήσιο ανεκτό όριο – είναι της τάξης των 15-50 μg (εκατομμυριοστών του γραμμαρίου) την ημέρα, ανάλογα με το σωματικό βάρος.
Ο νέος κανονισμός της ΕΕ προκειμένου να περιορίσει την παρουσία του ακρυλαμιδίου στα τρόφιμα θεσπίζει στην κάποια επίπεδα αναφοράς για διάφορες κατηγορίες τροφίμων που θεωρείται ότι μπορεί να συμβάλλουν στην πρόσληψη ακρυλαμιδίου από τους καταναλωτές. Τα επίπεδα αναφοράς κυμαίνονται από 40 μg ανά κιλό στις παιδικές τροφές έως τα 4.000 μg ανά κιλό σε υποκατάστατα του καφέ. Για αρκετά δημητριακά πρωινού τα επίπεδα αναφοράς είναι 300 μg κιλό, εκτός από τα προϊόντα με βάση το καλαμπόκι, την βρώμη, την σίκαλη, το κριθάρι και το ρύζι, για τα οποία τα επίπεδο αναφοράς είναι 50% χαμηλότερα. Τα επίπεδα αναφοράς είναι 350 μg ανά κιλό στα μπισκότα, έως 750 μg ανά κιλό στα πατατάκια και 850 μg ανά κιλό στον στιγμιαίο καφέ.
Τα επίπεδα αναφοράς θα επανεξετάζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε τρία χρόνια, με στόχο τη σταδιακή καθιέρωση χαμηλότερων επιπέδων.
Το ακρυλαμίδιο έχει αποδεδειγμένες καρκινογόνους ιδιότητες σε πειραματόζωα, προάγοντας αδενώματα και αδενοκαρκινώματα στο θυρεοειδή καθώς και στα γεννητικά όργανα αρσενικών και θηλυκών ποντικιών. Σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο, θεωρείται πιθανός καρκινογόνος παράγοντας.
Οι ειδικοί λένε ότι οι καταναλωτές δεν πρέπει να αφήνουν τις πατάτες ή το τοστ να μαυρίσουν κατά την θερμική τους παρασκευή. Προτείνουν επίσης, να βάζουμε τις πατάτες που θα τηγανίσουμε αρκετή ώρα στο νερό πριν, προκειμένου να μειωθεί η περιεκτικότητά σε ελεύθερα σάκχαρα και αμινοξέα καθώς η χημική τους ένωση παράγει την ουσία. Επίσης, θα ήταν καλό οι πατάτες αρχικά να βράζονται και κατόπιν να υφίστανται σύντομο τηγάνισμα, καθόσον στις βραστές τροφές δεν υπάρχει ακρυλαμιδίου – η θερμοκρασία δεν ανεβαίνει πάνω από τους 120 βαθμούς Κελσίου.
