Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως υποδηλώνει το όνομα, περιλαμβάνουν ασθένειες της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων. Αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο όλων των θανάτων παγκοσμίως.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι μόνο το 70% των καρδιαγγειακών νοσημάτων εξηγείται από τους “κλασικούς” παράγοντες κινδύνου όπως είναι η χοληστερόλη, η υπέρταση, ο διαβήτης, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή, τονίζοντας ότι νέοι παράγοντες κινδύνου πρέπει να ανακαλυφθούν.
Η ομοκυστεΐνη είναι ένας παράγοντας κινδύνου για αθηροσκλήρωση. Πρόκειται για ένα αμινοξύ που ανακαλύφθηκε το 1932 και επειδή έμοιασε με ένα άλλο αμινοξύ την κυστεΐνη, ονομάστηκε ομοκυστεΐνη. Προέρχεται από τον μεταβολισμό τους αμινοξέος μεθειονίνη που βρίσκεται κυρίως στις ζωικές πρωτεΐνες.
Η ομοκυστεΐνη είναι τοξική για τις αρτηρίες αλλά συνήθως αποβάλλεται γρήγορα από το αίμα πριν προλάβει να προκαλέσει βλάβες. Σε μερικά άτομα όμως δεν συμβαίνει αυτό λόγω έλλειψης κάποιων ενζύμων. Αν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση, όσοι γεννιούνται μ’ αυτό το γεννετικό λάθος, πεθαίνουν πριν ενηλικιωθούν από έμφραγμα ή ισχαιμικό εγκεφαλικό. Ορισμένοι γιατροί πιστεύουν ότι η ομοκυστεΐνη πρέπει να μετράται προληπτικά όπως συμβαίνει με την χοληστερόλη.
Η υψηλή ομοκυστεΐνη οδηγεί σε ενδοθηλιακή βλάβη και μείωση της ευκαμψίας των αρτηριών. Μειώνει τη βιοδιαθεσιμότητα του μονοξειδίου του αζώτου που αποτελεί ισχυρό παράγοντα χαλάρωσης των αρτηριών ενώ μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οφείλεται στην υψηλή ομοκυστεΐνη. Το μόριο είναι ικανό να προκαλέσει φλεγμονώδη απόκριση εκ μέρους των λείων μυικών ινών μέσα στις αρτηρίες, διεγείροντας την παραγωγή της C αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) στο συκώτι. Άλλες μελέτες βρήκαν ότι μπορεί να συμβάλλει στη θρόμβωση.
Η ομοκυστεΐνη μπορεί να αυξηθεί στο αίμα με την κατανάλωση ζωικών τροφών όπως είναι το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. Από την άλλη μεριά, μειώνεται με την κατανάλωση τροφών που περιέχουν φολικό οξύ, βιταμίνη Β6 και βιταμίνης Β12. Οι βιταμίνες αυτές αποτελούν μέρος των ενζύμων που αποβάλλουν αυτό το τοξικό μόριο.
Διάφορες ασθένειες όπως η νεφρική και η θυρεοειδική δυσλειτουργία, ο καρκίνος, η ψωρίαση, ο διαβήτης καθώς και ορισμένα φάρμακα σχετίζονται με αυξημένες συγκεντρώσεις ομοκυστεΐνης. Επίσης φαίνεται πως η ομοκυστεΐνη αυξάνεται με το κάπνισμα, τον καφέ, την ηλικία και την εμμηνόπαυση.
Έχει τεθεί το ερώτημα εάν η ομοκυστεΐνη έχει απλώς μια στατιστική σχέση με τις καρδιαγγειακές παθήσεις ή έχει σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Οριστική απάντηση μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί. Οι μετα-αναλύσεις δεν έχουν δείξει όφελος από τη μείωση των επιπέδων ομοκυστεΐνης σε άτομα με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο.
Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, τη νόσο Πάρκινσον, την οστεοπόρωση και τη στυτική δυσλειτουργία. Μια εντυπωσιακή μελέτη έδειξε ότι τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα τριπλασιάζουν την απώλεια των τελομερών τα οποία προστατεύουν τα χρωμοσώματα και αποτελούν ένδειξη της βιολογικής γήρανσης.
