Η αλλεργία στο λάστιχο αναδύθηκε ως ένα κύριο πρόβλημα της δημόσιας υγείας στη δεκαετία του 1980, από την ευρεία χρήση γαντιών τύπου latex στους χώρους φροντίδας υγείας για λόγους προστασίας από τη μετάδοση ιογενών παθήσεων όπως είναι η ηπατίτιδα και ο ιός HIV, σε ένα υπόστρωμα ατοπικής νόσου.
Οι εκδηλώσεις της ΙgE επαγόμενης τύπου Ι αλλεργίας στο latex κυμαίνονται από ήπιο κνησμό και ερύθημα στην περιοχή της δερματικής ή βλεννογόνου επαφής, εντοπισμένη κνίδωση, έως και αναφυλαξία. Αυτό το ποικίλο φάσμα αντιδράσεων έχει αναφερθεί ως σύνδρομο κνίδωσης εξ επαφής.
Στα άτομα με κίνδυνο για άμεσες αντιδράσεις υπερευαισθησίας στο latex περιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας, οι οδοντίατροι, οι ασθενείς με δισχιδή ράχη που χρειάζονται μακροχρόνιο καθετηριασμό, εκείνοι με ατοπία ή δερματίτιδα στα χέρια, και οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία καουτσούκ.
Η χρήση γαντιών με πούδρα φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο αλλεργικής ευαισθητοποίησης και έχουν αντικατασταθεί στα περισσότερα μέρη φροντίδας υγείας από εκείνα χωρίς πούδρα και από εναλλακτικής φύσης όπως από βινύλιο και νιτρίλιο. Η υιοθέτηση αυστηρών συλλογικών μέτρων για την αναγνώριση και αποφυγή της έκθεσης στο latex σε χώρους κινδύνου καθώς και η ελάττωση των πρωτεϊνών latex που ξεπλένονται από ατομικά αντικείμενα έχουν περιορίσει την “επιδημία latex” σε αντιμετωπίσιμες διαστάσεις στα περισσότερα μέρη, αν και είναι πιθανό ότι θα αποτελεί δυνητικό πρόβλημα για πολλά ακόμη χρόνια, καθότι η ευαισθητοποίηση είναι συνήθως ισόβια.
Η ανάπτυξη αλλεργικής δερματίτιδας σε χημικά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή προϊόντων καουτσούκ (τύπου IV υπερευαισθησία), συμπεριλαμβανομένων των επιταχυντών καουτσούκ, καθώς και ο κίνδυνος ερεθιστικής δερματίτιδας επαφής μέσω παρατεταμένης χρήσης γαντιών, παραμένουν πρόβλημα σε κάποια επαγγέλματα, όπως στους οδοντιάτρους, τους κομμωτές, τους μηχανικούς και τους εργαζόμενους στη βιομηχανία κατασκευών.
Το φυσικό καουτσούκ latex (λάτεξ) συλλέγεται από το καουτσουκόδεντρο Hevea braziliensis, που είναι αυτόχθονο στην περιοχή του Αμαζονίου, αλλά καλλιεργείται κυρίως στη Μαλαισία και την Ταϋλάνδη. Το λάτεξ είναι ένα φυσικό ελαστικό προϊόν που προέρχεται από το γαλακτώδη χυμό του καουτσουκόδενδρου. Σχηματίζει το κυτταρόπλασμα εξειδικευμένων κυττάρων (lacticifers) των οποίων η λειτουργία είναι να σφραγίζουν τραυματισμένες περιοχές. Περιέχει νερό, λάστιχο (cis-1,4-πολυϊσοπρένιο), πρωτεΐνη, ρητίνες, σάκχαρα, στάχτη και γλυκοσίδια στερόλης.
Το λάτεξ μπορεί να βρίσκεται σε εξεταστικά και χειρουργικά γάντια, σε ενδοφλέβιους και αναπνευστικούς σωλήνες και σε πολλά άλλα ιατρικά και οδοντιατρικά προϊόντα. Τα προϊόντα κατανάλωσης που περιέχουν λάτεξ περιλαμβάνουν τα προφυλακτικά, τα διαφράγματα, τα λαστιχένια γάντια, τα μπαλόνια και τα λάστιχα των αυτοκινήτων.
Οι αντιδράσεις στο λάτεξ μπορούν να προσλάβουν δύο μορφές. Η μία είναι εξάνθημα δέρματος (δερματίτιδα εξ επαφής). Παρατηρείται συχνά σε ανθρώπους που φορούν γάντια από λάτεξ και μοιάζει με το εξάνθημα του δέρματος. Αυτός ο τύπος αλλεργικής απάντησης δεν αποτελεί αντίδραση στο ίδιο το λάτεξ, αλλά στα χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των προϊόντων λάτεξ.
Ο δεύτερος τύπος αντίδρασης είναι η κλασική αλλεργική αντίδραση και μπορεί να είναι σοβαρότερος. Σε αυτή την περίπτωση τα αλλεργιογόνα είναι πρωτεΐνες που βρίσκονται μέσα στο ίδιο το λάτεξ.
Σε ενήλικες ασθενείς με αλλεργία στο λάστιχο, η προχεβεΐνη (Hev b 6.01), η χεβεΐνη (Hev b 6.02), o παράγοντας επιμήκυνσης (Hev b1) και το Hev b5, αποτελούν σημαντικά αλλεργιογόνα.
Σε παιδιά με δισχιδή ράχη ή σε εκείνους με ιστορικό πολλαπλών επεμβάσεων, σημαντικά είναι τα Hev b1 και το ομόλογο του παράγοντα επιμήκυνσης Hev b3.
Το Hev b8, από την άλλη πλευρά, είναι προφιλίνη, με έντονη διασταυρούμενη αντίδραση σε πολλά είδη δένδρων (όπως η ασημένια σημύδα), τα αγρωστώδη, λαχανικά και κάποια φρούτα (το σύνδρομο latex-φρούτων).
Η IgE έναντι τoυ Hev b8 ήταν το πιο συνηθισμένο εύρημα σε περιπτώσεις μονο-ευαισθητοποίησης σε μικροσυστοιχίες σε μια σειρά 41 ασθενών με αυξημένη, ειδική στο latex IgE, αλλά μόνο ένας από αυτούς παρουσίαζε συμπτώματα, γεγονός που δείχνει ότι η κλινική αλλεργία στο latex εξαρτάται από το προφίλ ευαισθητοποίησης στις διαφορετικές πρωτεΐνες αυτού στο υλικό.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
- Η αλλεργία στη φυσική πρωτεΐνη καουτσούκ του λάτεξ μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα διαφορετικές εκδηλώσεις, από τοπικό ερύθημα και κάψιμο έως κνίδωση επαφής και αναφυλαξία.
- Tα άτομα που κινδυνεύουν από αλλεργία στο λάτεξ είναι τα ατοπικά, οι εργαζόμενοι στον χώρο της υγείας και στη βιομηχανία πλαστικών, και οι ασθενείς με δισχιδή ράχη.
- Η αλλεργική αντιδραστικότητα εξαρτάται από το προφίλ IgE ευαισθητοποίησης σε πρωτεΐνες latex στο καουτσούκ.
- Η επιδημία αλλεργίας στο λάτεξ ξεκίνησε στη δεκαετία του 1980 και έχει τεθεί υπό έλεγχο με μέτρα αναγνώρισης και αποφυγής των προϊόντων που περιέχουν λάτεξ σε επικίνδυνα περιβάλλοντα, καθώς και την απομάκρυνση των γαντιών λάτεξ από τους χώρους εργασίας.
