Καναδοί ερευνητές πιστεύουν ότι η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά επιδράσεων που τελικά συντελούν στην εκδήλωση της κατάθλιψης. Αυτή είναι μια καινούργια θεωρία για την αιτία της νόσου.
Τα μιτοχόνδρια είναι τα “εργοστάσια” παραγωγής ενέργειας μέσα στα κύτταρα. Ο εγκέφαλος εξαρτάται ιδιαίτερα από τη μιτοχονδριακή δραστηριότητα λόγω των υψηλών επιπέδων χρήσης ενέργειας αλλά κι επειδή δεν έχει μεγάλα αποθέματα ενέργειας με τη μορφή γλυκογόνου. Τα μιτοχόνδρια παράγουν επίσης ελεύθερες ρίζες οξυγόνου (ROS) που μπορεί να έχουν τοξικές επιδράσεις στα κύτταρα. Επιπλέον, τα μιτοχόνδρια διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του ελεγχόμενου κυτταρικού θανάτου, δηλαδή της απόπτωσης.
Η κατάθλιψη αποδίδεται σήμερα σε χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο και σε αλλαγές στη νευρογέννεση στον ιππόκαμπο. Αλλά οι υποκείμενοι βιολογικοί μηχανισμοί δεν είναι πλήρως κατανοητοί παρά την εντατική έρευνα που γίνεται. Πρόσφατα στοιχεία έχουν ανοίξει την πόρτα σε μια πιο εκτεταμένη αντίληψη της νευροβιολογίας της κατάθλιψης. Η μείωση των επιπέδων του ΑΤΡ (το τελικό μόριο από το οποίο το σώμα αντλεί την ενέργειά του) η ενίσχυση του οξειδωτικού στρες και η επιτάχυνση της απόπτωσης θεωρούνται πλέον σημαντικά γεγονότα στην κατάθλιψη.
Eρευνητές του Πανεπιστημίου της Βικτόρια στον Καναδά σημειώνουν ότι μέχρι σήμερα οι θεωρίες για την κατάθλιψη είχαν επικεντρωθεί στην ιδέα ότι προκαλείται από ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές, όπως είναι η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη. Όμως τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να αυξήσουν σχεδόν αμέσως τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο ενώ το θεραπευτικό αποτέλεσμα μπορεί να χρειαστεί εβδομάδες για να φανεί και αυτό σημαίνει ότι η σεροτονίνη είναι απίθανο να βρίσκεται στη ρίζα της κατάθλιψης.
Τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι αποτελεσματικά περίπου στο 40% των ασθενών, ενώ έχουν και παρενέργειες. Οι Καναδοί ερευνητές αναγνωρίζουν την ανάγκη ανακάλυψης νέων πιο αποτελεσματικών και ασφαλέστερων φαρμάκων για την κατάθλιψη αλλά προτάσσουν την κατανόηση των κυτταρικών διαδικασιών.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Neuroscience και επικεφαλής ήταν η Lisa E. Kalynchuk. Πρόκειται για μια μια μετα-ανάλυση που έγινε με με στόχο να κατανοηθεί καλύτερα το πως προκύπτει η κατάθλιψη εντός των εγκεφαλικών κυττάρων. Έτσι οι ερευνητές έφτασαν στα μιτοχόνδρια.
“Ζωικά μοντέλα που μελετήσαμε μας έδειξαν ότι η κατάθλιψη σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή νέων κυττάρων στον ιππόκαμπο, μια περιοχή του ενήλικου εγκεφάλου που ρυθμίζει τα συναισθήματα, τη διάθεση, τη γνωστικότητα και το στρες. Και καθώς όλα αυτά εμπλέκονται στην κατάθλιψη, μας έκανε να σκεφτούμε ότι η πάθηση προκαλείται από ανεπάρκεια στην παραγωγή νέων κυττάρων. Αυτή η θεωρία δεν εξηγεί όλα τα διαθέσιμα δεδομένα αφού τα καταθλιπτικά συμπτώματα μπορούν να υπάρχουν και εν τη απουσία αυτής της ανεπάρκειας. Αλλά αυτό που ξέρουμε με βεβαιότητα είναι ότι αυτή η διαδικασία είναι μεταβολικά απαιτητική και απαιτεί πολλή ενέργεια. Και έτσι έχουμε δίκιο να υποψιαζόμαστε τα μιτοχόνδρια ως πηγή της κατάθλιψης, αφού παρέχουν ενέργεια στα κύτταρα”, ανέφερε η Kalynchuk.
Η συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά επιδράσεων που τελικά συντελούν στην κατάθλιψη και αυτό εν μέρει ανοίγει έναν νέο δρόμο στην ανάπτυξη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που μπορεί βελτιώνουν τη λειτουργία των μιτοχονδρίων.
Αλλά γιατί τα αντικαταθλιπτικά “δουλεύουν” για ένα μεγάλο μέρος των ασθενών; Οι ερευνητές αναφέρουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να βελτιώνουν σταδιακά τη λειτουργία των μιτοχονδρίων σε ορισμένους ασθενείς.
Να σημειωθεί ότι οι γυναίκες είναι πάνω από δύο φορές πιο πιθανό να υποφέρουν από την κατάθλιψη σε σχέση με τους άνδρες, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές γιατί συμβαίνει αυτό και αν έχει ή όχι βιολογική βάση. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό μπορεί να προκύπτει από διαφορές του φύλου λόγω μειωμένων επιπέδων κυκλοφορούντων οιστρογόνων (Bloch et al., 2003). Η ιδέα αυτή ενισχύεται από παρατηρήσεις ότι η ωοθηκεκτομή δημιουργεί μια συμπεριφορά παρόμοια με την κατάθλιψη στα ποντίκια (Lagunas κ.ά. , 2010).
Πηγή: Mitochondria and Mood: Mitochondrial Dysfunction as a Key Player in the Manifestation of Depression.
