Κάτι εντελώς καινούργιο βρέθηκε για την αυξητική ορμόνη και σημαντικό για όσους θέλουν να αδυνατίσουν κάνοντας δίαιτα. Η μείωση των θερμίδων αυξάνει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης από το σώμα και αυτό έχει ως συνέπεια τη μείωση του μεταβολισμού. Με άλλα λόγια, η αυξητική ορμόνη εμποδίζει την διατήρηση του μειωμένου βάρους – το ίδιο κάνει και μια άλλη ορμόνη, η λεπτίνη.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο στη Βραζιλία βρήκαν ότι η αυξητική ορμόνη (GH: Growth Hormone) η οποία προωθεί την ανάπτυξη των μυών και την ανάπτυξη των οστών (κατά μήκος), καθώς και τη συντήρηση των ιστών σε όλη τη διάρκεια της ζωής, εμποδίζει το σώμα χάσει βάρος.
«Η αυξητική ορμόνη είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες, αλλά η ανακάλυψή μας δείχνει ότι κάνει πολύ περισσότερα από όσα πιστεύαμε», δήλωσε ο José Donato Junior, καθηγητής στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο.
Οι υποδοχείς της αυξητική ορμόνης βρίσκονται σε μεγάλες στους μυς και τους ιστούς, στο ήπαρ και στα όργανα που εμπλέκονται άμεσα με τον μεταβολισμό της ανάπτυξης. Αλλά διαπιστώθηκε ότι και ο εγκέφαλος είναι γεμάτος με υποδοχείς της αυξητικής ορμόνη.
Επίσης διαπιστώθηκε ότι η αυξητική ορμόνη του εγκεφάλου δεν εμπλέκεται μόνο στον μεταβολισμό της ανάπτυξης, αλλά επηρεάζει και τις μεταβολικές αντιδράσεις που εξοικονομούν τις θερμίδες όταν είμαστε πεινασμένοι ή σε δίαιτα. «Αυτή η ανακάλυψη, η οποία είναι κάτι καινούργιο, έχει σημαντικές επιπτώσεις στην κατανόηση του γιατί είναι τόσο δύσκολο να χάσετε βάρος», είπε ο Βραζιλιάνος καθηγητής.
«Επί δεκαετίες, οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν γιατί είναι τόσο δύσκολο να διατηρηθεί το βάρος που επιτυγχάνεται μετά τις θυσίες μιας επιτυχημένης δίαιτας και γιατί είναι τόσο εύκολο να ξανακερδίσουμε το χαμένο βάρος. Η λεπτίνη μέχρι τώρα θεωρείται η κύρια ορμόνη που δρα για τη διατήρηση της ενέργειας όταν είμαστε πεινασμένοι», δήλωσε ο Donato.
Τα επίπεδα της λεπτίνης στο αίμα είναι γνωστό ότι μειώνονται σε απάντηση στην απώλεια βάρους, αλλά αυτή η γνώση δεν έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας επιτυχημένης διατροφής ή θεραπείας με λεπτίνη που θα μπορούσε να επιτρέψει στα άτομα να χάσουν κιλά και να μην τα επανακτήσουν αργότερα.
Η διαδικασία απώλειας βάρους περιλαμβάνει προφανώς αρκετές μεταβολικές διεργασίες και αρκετές ορμόνες εκτός από τη λεπτίνη. Σε απάντηση στην απώλεια βάρους, η αυξητική ορμόνη δρα στον εγκέφαλο με τρόπο όπως η λεπτίνη. Ωστόσο, ενώ τα επίπεδα λεπτίνης πέφτουν, το αντίθετο συμβαίνει με την αυξητική ορμόνη. Η απώλεια βάρους προκαλεί αύξηση των επιπέδων αυξητικής ορμόνης στο αίμα, βρήκαν οι επιστήμονες.
Οι υποδοχείς της αυξητικής ορμόνης στον εγκέφαλο βρίσκονται στον υποθάλαμο, το υψηλότερο κέντρο του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Οι ωθήσεις από τον υποθάλαμο επηρεάζουν τα κύτταρα του νευροβλεννογόνου συστήματος και ρυθμίζουν τον λείο μυϊκό ιστό στα έντερα και τα αιμοφόρα αγγεία, τον καρδιακό μυ, όλους τους αδένες και τους νεφρούς, μεταξύ άλλων.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι υποδοχείς της GH στον υποθάλαμο ενεργοποιούν έναν μικρό πληθυσμό νευρώνων που ονομάζεται AgRP (agouti-related protein). Οι νευρώνες AgRP αυξάνουν την όρεξη και μειώνουν το μεταβολισμό. Πρόκειται για ένα από τα ισχυρότερα διεγερτικά της όρεξης και είναι περίεργο που βρέθηκε ότι ένας μικρός αριθμός νευρώνων -μόνο μερικές χιλιάδες από τα δισεκατομμύρια των νευρώνων στον υποθάλαμο-μπορεί να παίξει τόσο σημαντικό ρόλο, δήλωσε ο Donato.
Για τη διεξαγωγή της λεπτομερούς μελέτης για την επίδραση της σηματοδότησης της GH στους νευρώνες AgRP, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν γενετικά τροποποιημένα ποντίκια στα οποία υπήρχε αποδέσμευση των νευρώνων AgRP και των υποδοχέων της αυξητικής ορμόνης καθώς επίσης και μια ομάδα ελέγχου με ποντίκια άγριου τύπου που δεν ήταν γενετικά τροποποιημένα.
Στα διάφορα πειράματα, οι ερευνητές μετρούσαν την κατανάλωση ενέργειας ολόκληρου του σώματος στις δύο ομάδες ποντικών όταν υποβλήθηκαν σε δίαιτα με περιορισμό τροφής κατά 60%. Διαπίστωσαν ότι στα ποντίκια ελέγχου μειώθηκε η δαπάνη θερμίδων (μεταβολισμός) κατά τη διάρκεια του περιορισμού της τροφής, πράγμα που συμβαδίζει με τις προσαρμοστικές αποκρίσεις που εξοικονομούν ενέργεια σε αυτή την κατάσταση. Αλλά ο μεταβολισμός μειώθηκε πολύ λιγότερο στα γενετικά τροποποιημένα ποντίκια.
«Ανακαλύψαμε ότι η απώλεια βάρους προκαλεί αύξηση των επιπέδων της αυξητικής ορμόνης στο υποθάλαμο, κάτι που ενεργοποιεί τους νευρώνες AgRP, καθιστώντας την απώλεια βάρους πιο δύσκολη και εντείνοντας την αίσθηση της πείνας. Αυτή είναι ακριβώς η ίδια λειτουργία που εκτελεί η λεπτίνη», δήλωσε ο Donato.
Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι τόσο σημαντική για τον οργανισμό, πρόσθεσε ο καθηγητής, που η εξέλιξη έχει προικίσει τους ανθρώπους με δύο μηχανισμούς εξοικονόμησης ενέργειας, ένας που ενεργοποιείται από τη λεπτίνη και ο άλλος από την αυξητική ορμόνη. «Ο ένας λειτουργεί ως αντίγραφο ασφαλείας για τον άλλο, γι ‘αυτό και οι θεραπείες απώλειας βάρους που βασίζονται αποκλειστικά στη λεπτίνη δεν λειτουργούν. Ο μηχανισμός της αυξητικής ορμόνης πρέπει να αντιμετωπιστεί ταυτόχρονα», δήλωσε ο Donato.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications.
