Τα μάτια μας εστιάζουν γρήγορα και με ακρίβεια τόσο μερικά εκατοστά κοντά όσο και χιλιόμετρα μακριά. Αλλά αυτή η αξιοθαύμαστη ικανότητα δεν διαρκεί για πάντα. Μαζί με τις πρώτες ρυτίδες γύρω από τα μάτια μας διαπιστώνουμε ότι μειώνεται η κοντινή μας όραση και η ικανότητα να βλέπουμε τα γράμματα ενός βιβλίου. Είναι τα συμπτώματα της πρεσβυωπίας.
Καθώς περνούν τα χρόνια, ένα άτομο που δεν φορούσε γυαλιά ούτε για μακριά ή ούτε για κοντά, αρχίζει σταδιακά να αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις της πρεσβυωπίας. Μετά από κάποια ηλικία, συνήθως μετά τα 45, το άτομο δυσκολεύεται να διαβάσει χωρίς γυαλιά σε απόσταση 35-40 εκατοστών και κουράζεται μετά από σύντομο διάστημα κοντινής εργασίας.
Η πρεσβυωπία είναι η συχνότερη διαθλαστική πάθηση και αποτέλεσμα φυσιολογικών ηλικιακών αλλοιώσεων. Ο οφθαλμός έχει τη δυνατότητα, με τη σύσπαση ενός μυός (ακτινωτός μυς), να αυξάνει τη διαθλαστική του δύναμη, αυξάνοντας την κυρτότητα του φακού, ώστε να εξασφαλίζεται κάθε φορά η ευκρινής εγγύς όραση. Με την πάροδο της ηλικίας, ο μυς του ανθρώπου σκληραίνει, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μία δυσχέρεια στη μεταβολή του σχήματος του φακού.
Το πρόβλημα εντοπίζεται στην προοδευτική ελάττωση της ελαστικότητας του κρυσταλλοειδούς φακού, που βρίσκεται πίσω από την ίριδα (το χρωματιστό τμήμα του ματιού). Ο φακός του ματιού χάνει την ελαστικότητά του και το εύρος των αποστάσεων που μπορεί να εστιάσει περιορίζεται, χωρίς κάποιας μορφής διόρθωση. Τελικά, όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από το φύλο θα εμφανίσουν πρεσβυωπία, η συντριπτική πλειονότητα μέχρι την ηλικία των 52 ετών. Στις γυναίκες εμφανίζεται περίπου τρία χρόνια πιο νωρίς από τους άνδρες.
Το πότε ακριβώς ένα άτομο θα έχει τα πρώτα συμπτώματα της πρεσβυωπίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες αλλά κυρίως από την διαθλαστική ικανότητα των ματιών του, δηλαδή αν έχει μυωπία ή υπερμετρωπία. Σε άτομα με υπερμετρωπία, η πρεσβυωπία θα εμφανιστεί σε μικρότερη ηλικία. Οι μύωπες μπορεί να μη χρειαστούν ποτέ γυαλιά πρεσβυωπίας, επειδή η μυωπία τους εξουδετερώνει την πρεσβυωπία και έτσι η ανάγκη για κοντινά γυαλιά μηδενίζεται.
Πολύς κόσμος κάνει λάθος μπερδεύοντας τα συμπτώματα της πρεσβυωπίας με εκείνα της υπερμετρωπίας. Οι δύο, όμως, καταστάσεις οφείλονται σε διαφορετική αιτία: η υπερμετρωπία οφείλεται σε ατέλεια του κερατοειδούς, ενώ η πρεσβυωπία οφείλεται στην σκλήρυνση του κρυσταλλοειδούς φακού που συμβαίνει με το πέρασμα των δεκαετιών.
Αντιμετώπιση
Η πρεσβυωπία δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί όσο άλλες διαθλαστικές ανωμαλίες των οφθαλμών. Δεν υπάρχει τρόπος να μειώσετε την πρεσβυωπία. Ωστόσο, η πρεσβυωπία μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά, φακούς επαφής ή χειρουργική επέμβαση.
Η πρεσβυωπία αντιμετωπίζεται με γυαλιά κοντινής οράσεως (μονοεστιακά ή πολυεστιακά), με πολυεστιακούς φακούς επαφής, με πολυεστιακούς ενδοφακούς και πρόσφατα, με ενδοκερατικά ενθέματα που τοποθετούνται στον ένα οφθαλμό. Σημειώστε πως αγοράζοντας γυαλιά από έναν μικροπωλητή μπορεί να βλέπετε καλύτερα αλλά τα γυαλιά αυτά δεν έχουν περάσει από κανένα ποιοτικό έλεγχο και είναι χαμηλής ποιότητας. Η παρατεταμένη χρήση τους μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη αύξηση της πρεσβυωπίας.
Είτε φορέσετε γυαλιά είτε όχι, η πρεσβυωπία σας θα αυξηθεί με την πρόοδο της ηλικίας. Η πρεσβυωπία αυξάνεται περίπου 1/2 βαθμό κάθε 1,5 με 2 χρόνια. Μέχρι την ηλικία των 55-58 ετών αυξάνεται προοδευτικά και φτάνει στους 3 βαθμούς (διοπτρίες). Ο βαθμός της πρεσβυωπίας θα προστεθεί αλγεβρικά στον βαθμό των γυαλιών που χρειάζεστε για μακρινή όραση. Αν π.χ. κάποιος έχει +1 βαθμό υπερμετρωπίας για να βλέπει μακριά, ο συνολικός βαθμός στα πρεσβυωπικά γυαλιά θα είναι 4 (+3+1= 4). Κάποιος με μυωπία -3 βαθμών δεν χρειάζεται γυαλιά για διάβασμα, διότι ο κοντινός βαθμός του είναι 0 (+3-3=0).
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο συνηθέστερος τρόπος αντιμετώπισης της πρεσβυωπίας ήταν τα γυαλιά και οι φακοί επαφής (πολυεστιακοί ή μονοεστιακοί με εφαρμογή της τεχνικής monovision). Εδώ και πολλά χρόνια ο χειρουργός οφθαλμίατρος έχει στη διάθεση του αρκετές χειρουργικές επιλογές ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει την κάθε περίπτωση με την καταλληλότερη μέθοδο. Ο ειδικός χειρουργός οφθαλμίατρος μπορεί να επέμβει στον κερατοειδή: α) σμιλεύοντας στην επιφάνεια του ένα πολυεστιακό προφίλ με Excimer ή FemtoLaser, β) δημιουργώντας μυωπία στον ένα οφθαλμό (μέθοδος monovision) με Excimer Laser γ) τοποθετώντας ένα μικρό ένθετο φακό στο εσωτερικό του κερατοειδή ή στον κρυσταλλοειδή φακό.
Η διόρθωση της πρεσβυωπίας με ενδοφακούς είναι παρόμοια με την επέμβαση για την αφαίρεση του καταρράκτη. Έτσι, τα άτομα που θα υποβληθούν σε αυτή την επέμβαση δεν θα χρειαστεί να κάνουν εγχείρηση καταρράκτη στο μέλλον. Οι ενδοφακοί που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως πολυεστιακοί ή μονοεστιακοί για την μέθοδο monovision. Αν συνυπάρχει αστιγματισμός, διορθώνεται και αυτός με κατάλληλο ενδοφακό.
‘Oπως συμβαίνει με κάθε χειρουργική πράξη, στις επεμβάσεις αυτές υπάρχει μια μικρή πιθανότητα διεγχειρητικών και μετεγχειρητικών επιπλοκών, η πλειονότητα των οποίων όμως διορθώνεται. Οι επιπλοκές αυτές μπορεί να είναι: ενδοφθαλμίτιδα, κερατίτιδα, κερατεκτασία, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς. H πολύ χαμηλή συχνότητα αυτών των επιπλοκών, καθιστά τις επεμβάσεις πρεσβυωπίας ασφαλείς, όταν εφαρμόζονται από εξειδικευμένους χειρουργούς.
