Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα μεταβολικό νόσημα, με κύρια χαρακτηριστικά την υπεργλυκαιμία και τη διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Είναι μια χρόνια νόσος που προκύπτει είτε όταν δεν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη είτε όταν ο οργανισμός αδυνατεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη. Οι κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης κύησης.
Οι παράγοντες που παίζουν καθοριστικό ρόλο στα επίπεδα των τιμών του σακχάρου στο αίμα, καθώς και στη συνολική ρύθμιση του διαβήτη, είναι πολλοί. Η συνέπεια στις βασικές αρχές της δίαιτας για το σακχαρώδη διαβήτη και η αποφυγή συχνών αποκλίσεων, η καθημερινή και συστηματική άσκηση, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και ο τακτικός έλεγχος του σακχάρου αίματος, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για να εξασφαλιστεί η επιθυμητή γλυκαιμική ρύθμιση. Σε αυτή τη ρύθμιση ο ρόλος της σωστής διατροφής -ποιοτικά, αλλά και ποσοστικά- για τα άτομα με διαβήτη είναι πρωταρχικής σημασίας και αποτελεί τη βάση για την πρόληψη των μακροχρόνιων επιπλοκών που συσχετίζονται με τη νόσο.
Ο βασικός στόχος της διατροφικής αγωγής στο σακχαρώδη διαβήτη είναι η διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα (ευγλυκαιμία). Από τα τρία μακρο θρεπτικά συστατικά της τροφής, οι υδατάνθρακες αποτελούν εκείνο το θρεπτικό συστατικό, που έχει την πιο άμεση επίπτωση και δράση στα μεταγευματικά επίπεδα γλυκόζης και για αυτό συγκεντρώνει την προσοχή των ατόμων με διαβήτη.
Η σύσταση της διατροφικής αγωγής σε μακροθρεπτικά συστατικά πρέπει να καθοριστεί εξατομικευμένα, λαμβάνοντας υπόψη ποικίλους παράγοντες, όπως τη φαρμακευτική αγωγή, τον τρόπο ζωής, τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας κ.α.
Η συνολική πρόσληψη υδατανθράκων προτείνεται να κυμαίνεται μεταξύ 45%-55% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης ενώ οι τελευταίες συστάσεις προτείνουν τα συνιστώμενα όρια να καθορίζονται και από την πρόσληψη του συνολικού λίπους, καθώς και των συνολικών πρωτεϊνών.
Οι υδατάνθρακες στη διατροφή των ατόμων με διαβήτη πρέπει κυρίως να προέρχονται από τρόφιμα, όπως τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα, αλλά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών (1-2%). Τα τρόφιμα αυτά είναι ταυτόχρονα και πηγές άλλων πολύτιμων θρεπτικών συστατικών όπως φυτικών ινών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Παρά το γεγονός ότι οι απλοί υδατάνθρακες, όπως η ζάχαρη και τα προϊόντα που την περιέχουν δεν απαγορεύονται, εντούτοις συστήνεται ο περιορισμός τους. H συνολική κατανάλωση των απλών υδατανθράκων και των τροφίμων που τους περιέχουν (όπως γλυκά, αναψυκτικά και χυμοί με πρόσθετη ζάχαρη κλπ) πρέπει να είναι ιδιαίτερα περιορισμένη (η πρόσληψη απλών σακχάρων δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% της συνολικά προσλαμβανόμενης ενέργειας).
Επομένως, ο διαιτητικός έλεγχος του σακχάρου του αίματος περιλαμβάνει την αποφυγή ή τη δραστική μείωση από το καθημερινό διαιτολόγιο των τροφών που περιέχουν ευαπορρόφητους υδατάνθρακες ή απλά σάκχαρα. Οι παραδοσιακά χρησιμοποιούμενες γλυκαντικές ύλες έχουν υδατάνθρακες και αποδίδουν θερμίδες και για αυτό θα πρέπει να προσεχθούν ή και να αποφεύγονται, κατά περίπτωση. Παραδείγματα τέτοιων ουσιών είναι:
- η επιτραπέζια ζάχαρη (σακχαρόζη)
- το μέλι
- η μαύρη ζάχαρη
- η μελάσα
- η φρουκτόζη
- το σιρόπι σφενδάμου
- το ζαχαροκάλαμο
- το νέκταρ αγκάβης
- η ζάχαρη ζαχαροπλαστείου
Διατροφικοί ισχυρισμοί στις ετικέτες τροφίμων
Οι ισχυρισμοί στις ετικέτες των τροφίμων που αφορούν στην περιεκτικότητα της ζάχαρης μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση. Οι συνηθέστεροι διατροφικοί ισχυρισμοί που συναντάμε στις ετικέτες των τροφίμων είναι: «χωρίς προσθήκη ζάχαρης», «χωρίς ζάχαρη», «με λιγότερη ζάχαρη». Αν και στα τρόφιμα αυτά μπορεί είτε να μην έχει προστεθεί επιπλέον ζάχαρη είτε η ποσότητα της ζάχαρης που περιέχεται να είναι χαμηλότερη από το κλασικό τρόφιμο, τα άτομα με διαβήτη πρέπει να θυμούνται ότι η ζάχαρη αποτελεί μόνο μια μορφή υδατάνθρακα και ότι κάποια από αυτά τα τρόφιμα μπορεί να περιέχουν άλλες μορφές υδατανθράκων όπως: άμυλο, φρουκτόζη κ.α.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα τα αναψυκτικά ή το ζελέ χωρίς ζάχαρη, η απομάκρυνση και αντικατάσταση της ζάχαρης αφαιρεί σχεδόν όλους τους υδατάνθρακες και όλες τις θερμίδες, καθιστώντας τα ασφαλή προς κατανάλωση από τα άτομα με διαβήτη.
Πηγή: “Ολιγοθερµιδικές Γλυκαντικές Ύλες, Ένας Ασφαλής Σύµµαχος στη ∆ιατροφή των Ατόµων µε ∆ιαβήτη”, το οποίο έχει αναρτηθεί στο site της ΕΔΕ (Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία).
