Η διατροφή που περιλαμβάνει πολλά τρανς λιπαρά αυξάνει τον κίνδυνο για άνοια και ειδικότερα για Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με μια δεκαετή ιαπωνική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Neurology, το περιοδικό της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή επιδημιολογίας και δημόσιας υγείας Toshiharu Ninomiya από το Kyushu University, παρακολούθησαν 1.628 ανθρώπους άνω των 60 ετών χωρίς άνοια στην αρχή της έρευνας.
Στη διάρκεια της δεκαετούς μελέτης, 377 συμμετέχοντες εμφάνισαν άνοια. Τον μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετώπιζαν όσοι εξαρχής είχαν μεγαλύτερες ποσότητες λιπαρών τρανς λιπαρών στο αίμα τους και τον μικρότερο κίνδυνο όσοι είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα τρανς λιπαρών. Από τους 407 που ξεκίνησαν τη μελέτη με τα υψηλότερα επίπεδα τρανς λιπαρών στο αίμα τους, 104 εμφάνισαν άνοια.
Μετά την προσαρμογή για άλλους παράγοντες κινδύνου άνοιας, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και το κάπνισμα, για όσους είχαν τα υψηλότερα επίπεδα τρανς λιπαρών ο κίνδυνος άνοιας ήταν, κατά μέσο όρο, αυξημένος κατά 52% σε σχέση με όσους είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα.
Άλλες μελέτες έχουν βρει ότι τα τρανς λιπαρά προκαλούν φλεγμονή και συσσώρευση της πρωτεΐνης βήτα αμυλοειδούς. Οι δύο καταστάσεις έχουν συσχετισθεί με την εμφάνιση άνοιας και ειδικότερα Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές τόνισαν ότι τα γλυκά αρτοσκευάσματα ήταν ο ισχυρότερος παράγοντας των υψηλών τρανς λιπαρών στο αίμα, ακολουθούμενα από τις μαργαρίνες.
Τα τρανς λιπαρά παράγονται κυρίως από τη βιομηχανία τροφίμων μέσω της υδρογόνωσης των φυτικών ελαίων, προκειμένου να δημιουργούνται στερεά λίπη τα οποία δίνουν καλύτερη ανθεκτικότητα στα τρόφιμα. Υπάρχουν στα αρτοποιήματα, γλυκά, κέικ, ζαχαρωτά, μπισκότα, καραμέλες, μαργαρίνες, κρουασάν, παγωτά, κατεψυγμένες πίτσες κλπ.
Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες της διατροφής θεωρούσαν τα τρανς λιπαρά αθώα -διότι είναι ακόρεστα λιπαρά- κατηγορώντας τα κορεσμένα λιπαρά ως αιτία περίπου κάθε κακού. Αλλά στην δεκαετία του 1990 άρχισε να φαίνεται ότι τα τρανς λιπαρά ήταν πολύ χειρότερα από τα κορεσμένα λιπαρά επιδρώντας αρνητικά στο προφίλ της χοληστερόλης (ανεβάζουν την κακή και ρίχνουν την καλή χοληστερόλη). Μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι τα τρανς λιπαρά προάγουν την αθηροσκλήρωση ενώ μια άλλη μελέτη βρήκε ότι σχετίζονται με τον κίνδυνο διαβήτη. Σήμερα τα τρανς λιπαρά θεωρούνται πέντε φορές χειρότερα από τα κορεσμένα ενώ υπάρχει η υποψία ότι αυτά ήταν που προκάλεσαν τη λεγόμενη επιδημία καρδιακών προσβολών την περίοδο 1930-1960 στις ΗΠΑ. Μάλιστα μια μετα-ανάλυση που “καταδίκασε” τα τρανς λιπαρά για τις καρδιακές προσβολές το 2014, “αθώωσε” τα κορεσμένα λιπαρά.
Ορισμένα τρανς λιπαρά υπάρχουν εκ φύσεως στη διατροφή (π.χ. στο γάλα και το κρέας) αλλά αυτά είναι διαφορετικά από τα τρανς λιπαρά που άρχισε να παράγει η βιομηχανία τροφίμων πριν από περίπου ένα αιώνα. Τα φυσικά τρανς λιπαρά δεν έχει βρεθεί ότι κάνουν κακό, αντίθετα ορισμένα μπορεί να κάνουν καλό. Αντίθετα τα βιομηχανικά τρανς λιπαρά, που ποτέ δεν είχαν καταναλωθεί από τον άνθρωπο πριν από έναν αιώνα, φαίνεται πως κάνουν μεγάλη ζημιά στην υγεία και έτσι σήμερα καταβάλλεται προσπάθεια να εξαλειφθούν πλήρως από τη διατροφή.
«Η νέα μελέτη δίνει άλλο ένα λόγο για να αποφεύγουμε τα τρανς λιπαρά», δήλωσε ο Ninomiya και υπενθύμισε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ζητήσει την εξάλειψη των τρανς λιπαρών παγκοσμίως έως το 2023.
