Η “κακή “χοληστερόλη, αυτή που μεταφέρεται στα σωματίδια LDL (λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας) θεωρείται βασικός παράγοντας πρόκλησης αθηροσκλήρωσης και άρα καρδιακών προσβολών και ισχαιμικών εγκεφαλικών. Η χοληστερόλη που βρίσκεται στις λιποπρωτεΐνες LDL αναφέρεται ως LDL-c (LDL-cholesterol). Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι οι λιποπρωτεΐνες LDL και η χοληστερόλη που μεταφέρουν σχετίζονται με τις καρδιακές παθήσεις, λίγοι γνωρίζουν τον κίνδυνο που ενέχουν οι λιποπρωτεΐνες (a) ή Lp(a).
Οι λιποπρωτεΐνες είναι συμπλέγματα πρωτεϊνών και λιπιδίων, τα οποία είναι απαραίτητα για τη μεταφορά της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και των λιποδιαλυτών βιταμινών μέσω των υγρών του σώματος (αίμα, λέμφος, διάμεσο υγρό). Όμως το ανθρώπινο σώμα δεν είναι τέλειο. Οι λιποπρωτεΐνες, και ειδικά αυτές που είναι μικρότερες σε μέγεθος, καθώς κυκλοφορούν στο αίμα, έχουν τη δυνατότητα να διαπεράσουν το ενδοθήλιο –ένα μονοκυτταρικό στρώμα που επικαλύπτει τις αρτηρίες- και να εισέλθουν μέσα στις αρτηρίες. Έτσι ξεκινά μια φλεγμονή που διογκώνει το πάχος των αρτηριών και στενεύει το άνοιγμά τους. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αθηροσκλήρωση και ευθύνεται περίπου για το 20% όλων θανάτων που οφείλονται σε παθήσεις.
Όμως εκτός από τις λιποπρωτεΐνες LDL και οι λιποπρωτεΐνες (α) είναι επικίνδυνες, αν και μέχρι πρόσφατα είχε υποτιμηθεί ο κίνδυνος που ενέχουν. Αυτός ο τύπος λιποπρωτεΐνης δημιουργείται στο συκώτι και αποτελείται από ένα σωματίδιο τύπου LDL με μια δεύτερη πρωτεΐνη, που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη (a) ή Αpo (a), η οποία τυλίγεται γύρω από το σωματίδιο LDL. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που γεννιούνται με αυξημένη Lp(a) μπορεί να έχουν διπλάσιο έως τετραπλάσιο κίνδυνο καρδιακών προσβολών και άλλων σοβαρών συμβάντων σε σύγκριση με όσους που έχουν χαμηλά επίπεδα Lp(a). Αυτός ο τύπος λιποπρωτεΐνης είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου που έχει συνδεθεί με καρδιακές παθήσεις σε νεότερους και υγιείς ενήλικες, χωρίς άλλους γνωστούς καρδιαγγειακούς κινδύνους. Και σε μεγάλο βαθμό κληρονομείται. Η Lp(a) προκαλεί αθηροσκλήρωση εισχωρώντας μέσω του ενδοθηλίου στις αρτηρίες και αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης.
Όπως η LDL, έτσι και η Lp(a) μπορεί να προκαλέσει αθηροσκλήρωση. Επιπλέον, η πρωτεΐνη Apo (a) που περιβάλει στο σωματίδιο της LDL είναι ένα πολύ κολλώδης και κάνει την Lp(a) να συμπεριφέρεται ως παράγοντας πήξης. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών και ισχαιμικών εγκεφαλικών. Να σημειωθεί ότι η Lp(a) μεταφέρει οξειδωμένα φωσφολιπίδια τα οποία προκαλούν φλεγμονή στα αγγεία, κάτι που ισχύει και για τα σωματίδια LDL.
Η υγιεινή διατροφή και η άσκηση μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της LDL χοληστερόλης αλλά μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχαν ενδείξεις ότι αυτό ισχύει για την Lp(a). Τα επίπεδα της Lp(a) στο αίμα φαίνεται να υπαγορεύονται από τα γονίδιά σας και τις παραλλαγές τους κατά 70%. Η Lp(a) ποικίλει σε μέγεθος ανάλογα με το μήκος της πρωτεΐνης Apo (a) που είναι τυλιγμένη γύρω από το σωματίδιο LDL και μπορεί να επαναλαμβάνεται έως και 40 φορές, ανάλογα με τα γονίδια που κληρονομήσατε. Ωστόσο μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι μια διατροφή με πολλά λιπαρά μπορεί να μειώσει τις τιμές της λιποπρωτεΐνης (α) σε σχέση με μια διατροφή με πολλούς υδατάνθρακες.
Τα περισσότερα άτομα έχουν επίπεδα Lp(a) από 5 έως 29 mg/dL. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο κίνδυνος καρδιακής νόσου μπορεί να αρχίσει να αυξάνεται μετά τα 30 mg/dl και ιδίως μετά τα 50 mg/dL. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν φάρμακα που να στοχεύουν την Lp(a). Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την υψηλή Lp (a) είναι μια διαδικασία φιλτραρίσματος του αίματος παρόμοια με την αιμοκάθαρση.
Οι παθολόγοι συνταγογραφούν εξετάσεις για την LDL χοληστερόλη αλλά συνήθως δεν περιλαμβάνουν την Lp(a). Επειδή τα σωματίδια της Lp(a) ποικίλλουν σε μέγεθος, οι εργαστηριακές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται συνήθως δεν είναι ιδανικές. Αυτές οι εξετάσεις μετρούν τη συνολική μάζα της Lp(a) στο αίμα σε χιλιοστόγραμμα ανά δέκατο λίτρου (mg/dL). Μια πιο ακριβής προσέγγιση είναι η μέτρηση της Lp(a) σε νανογραμμομόρια ανά λίτρο (nmol/L) που δείχνει τον αριθμό των σωματιδίων στο αίμα, όχι μόνο τη μάζα. Η χοληστερόλη που βρίσκεται στην Lp(a) αναφέρεται ως Lp(a)-c.
Καθώς η Lp(a) περιλαμβάνει ένα σωματίδιο LDL, τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης περιλαμβάνουν τη χοληστερόλη που βρίσκεται στην Lp(a). Κατά μέσο όρο, για κάθε επιπλέον 10 mg/dL της Lp(a) αυξάνονται τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης κατά 3-4 mg/dl. Εάν το επίπεδο της Lp(a) είναι χαμηλό, η επίδραση στην LDL χοληστερόλη είναι μικρή. Αλλά εάν έχετε πολύ υψηλή τιμή Lp(a), τότε η χοληστερόλη που βρίσκεται στην Lp(a) μπορεί να αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της LDL χοληστερόλης. Έτσι, δύο άτομα με χαμηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης π.χ. 70 mg/dL θα μπορούσαν να έχουν πολύ διαφορετικούς κινδύνους καρδιακών παθήσεων. Το ένα άτομο θα μπορούσε να έχει επίπεδο Lp(a) 10 mg/dL, που σημαίνει ότι λίγη χοληστερόλη της μέτρησης της LDL προέρχεται από την Lp(a). Το άλλο άτομο θα μπορούσε να έχει επίπεδο Lp(a) υψηλό, έτσι ώστε πάνω από τα δύο τρίτα της μετρούμενης χοληστερόλης στην LDL να προέρχονται από την Lp(a). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η εξέταση της Lp(a) είναι σημαντική.
Η εξέταση της Lp(a) πρέπει να γίνεται σε ασθενείς που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με:
- Πρόωρη καρδιακή νόσο ή οικογενειακό ιστορικό καρδιακού συμβάντος.
- Οικογενειακό ιστορικό υψηλής Lp(a).
- Οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία. Αποδεικνύεται ότι μεταξύ το 30-50% των ατόμων με οικογενειακή υπερχοληστερολαιμία έχουν αυξημένη Lp(a). Αυτό τους θέτει σε υψηλότερο κίνδυνο για πρόωρη καρδιακή νόσο ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Επαναλαμβανόμενες καρδιακές παθήσεις παρά τη βέλτιστη μείωση της LDL.
- Κίνδυνος 5% ή μεγαλύτερος για θανατηφόρο καρδιαγγειακό συμβάν εντός 10 ετών.
Παρόλο που οι επιλογές άμεσης θεραπείας είναι περιορισμένες προς το παρόν, γνωρίζοντας ότι το επίπεδο της Lp(a) μπορεί να βοηθήσει το γιατρό σας να σχεδιάσει μια καλύτερη θεραπεία.
