Στις αρχές του 20ου αιώνα ο καρκίνος του πνεύμονα ήταν μια σπάνια κακοήθεια, ωστόσο η αύξηση της έκθεσης στον καπνό του τσιγάρου συνέβαλε στον επιπολασμό της νόσου κατά τον 20ό και 21ο αιώνα.
Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, 1,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα εμφανίζονται διεθνώς κάθε χρόνο, ενώ οι θάνατοι από τη νόσο υπολογίζονται σε 1,1 εκατομμύρια. Στην Ελλάδα, κάθε χρόνο νοσούν περισσότερα από 7.000 άτομα ενώ η χώρα μας κατέχει την 4η θέση στον κόσμο στην εμφάνιση νέων περιστατικών ανά 10.000 κατοίκους.
Η συγκεκριμένη μορφή νεοπλασίας αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, σε άνδρες και γυναίκες εξίσου. Είναι ενδεικτικό ότι το 25% όλων των θανάτων από καρκίνο, οφείλονται στον καρκίνο του πνεύμονα. Αυτοί οι θάνατοι ξεπερνούν τους θανάτους από καρκίνο του παχέος εντέρου, του τραχήλου της μήτρας και του μαστού μαζί. Η πρόγνωση του εν λόγω καρκίνου σε σύγκριση με άλλους τύπους καρκίνου είναι δυσμενής και για το λόγο αυτό είναι γνωστός και ως “καρκίνος φονιάς”.
Ελένη Γαλάνη παθολόγος-ογκολόγος: Η ανοσοθεραπεία “απελευθερώνει” το ανοσοποιητικό σύστημα από ορισμένα φυσικά φρένα, και του επιτρέπει να επιτίθεται και να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα.
Βασικοί τύποι καρκίνου του πνεύμονα και αιτίες
Όπως αναφέρει η παθολόγος-ογκολόγος Δρ. Ελένη Γαλάνη ο καρκίνος του πνεύμονα ταξινομείται σε μικροκυτταρικό και μη μικροκυτταρικό. Οι δύο αυτές μορφές έχουν διαφορετικούς τρόπους ανάπτυξης, θεραπείας και πρόγνωσης.
«Τα μικροκυτταρικά καρκινώματα είναι σπανιότερα (το 10-15% των περιστατικών) ενώ αναπτύσσονται ταχύτερα και παρουσιάζουν συχνότερα μεταστάσεις. Τα μη μικροκυτταρικά καρκινώματα αποτελούν το 85-90% αλλά εξελίσσονται με αργότερο ρυθμό. Ο ιστολογικός τύπος έχει καθοριστικό ρόλο στο είδος της θεραπευτικής αγωγής που θα ακολουθηθεί, αλλά και στην πρόγνωση. Ο μη μικροκυτταρικός τύπος καρκίνου του πνεύμονα διαιρείται σε τρεις υποομάδες: τον πλακώδη, το αδενοκαρκίνωμα και τον μεγαλοκυτταρικό τύπο».
Πόσο αλήθεια ευθύνεται το κάπνισμα για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου καρκίνου; Σύμφωνα με την διακεκριμένη ογκολόγο, το κάπνισμα είναι υπεύθυνο για πάνω από το 80% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα. «Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, την επαγγελματική έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία, σε ορισμένους πολυκυκλικούς υδρογονάνθρακες, σε αμίαντο, αρσενικό και διάφορα μέταλλα (χρώμιο, νικέλιο κ.λπ.). Κάποια άτομα ενδέχεται επίσης να έχουν γενετική προδιάθεση και αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν τη νόσο».
Συμπτώματα και διάγνωση
Τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον καρκίνο του πνεύμονα είναι μη ειδικά και μπορεί να υπάρχει εκδήλωση και άλλων παθήσεων του πνεύμονα, επισημαίνει η κ. Γαλάνη. Το συχνότερο σύμπτωμα είναι ο συνεχιζόμενος βήχας ή η αλλαγή προϋπάρχοντος χρόνιου βήχα. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν την αποβολή αίματος με τα πτύελα, το βράχνιασμα της φωνής, το λαχάνιασμα, τον αναπνευστικό συριγμό, τον πόνο στο θώρακα κατά το βήχα ή τη βαθιά εισπνοή, την απώλεια όρεξης και βάρους, τη μεγάλη κόπωση και την υπνηλία.
Επίσης, κάποιοι ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα παρουσιάζουν ως πρώτο σύμπτωμα λοίμωξη του πνεύμονα που επιμένει ή υποτροπιάζει συχνά. Να σημειωθεί ότι στον συγκεκριμένο καρκίνο, που οι γιατροί τον θεωρούν αρκετά ύπουλο, τα συμπτώματα μπορεί να μην γίνονται αντιληπτά ή κάποιοι ασθενείς δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Επίσης, όπως λέει η κ. Γαλάνη, αρκετά συχνά ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να διαγνωστεί από συμπτώματα μεταστατικών εστιών, όπως πόνος στα οστά ή νευρολογική σημειολογία από εντοπίσεις στον εγκέφαλο.
Μια αξονική ετησίως σε καπνιστές άνω των 55 μειώνει σημαντικά τη θνητότητα
Η πρώτη εξέταση που γίνεται είναι συνήθως μια ακτινογραφία θώρακος, και ακολούθως αξονική τομογραφία θώρακος. Άλλες διαγνωστικές εξετάσεις, που μπορεί να γίνουν, σύμφωνα με την ογκολόγο, είναι αξονική τομογραφία κοιλίας, μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, σπινθηρογράφημα οστών και PET–CT ώστε να χαρτογραφηθεί η έκταση της νόσου και να καθοριστεί το θεραπευτικό πλάνο.
Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη βιοψίας με βρογχοσκόπηση ή με διαδερμική παρακέντηση της μάζας υπό απεικονιστική καθοδήγηση με αξονική τομογραφία. Ο ιστολογικός τύπος του όγκου σε συνδυασμό με την έκταση της νόσου θα καθορίσουν το είδος της θεραπείας.
«Η υιοθέτηση αντικαπνιστικής συμπεριφοράς και νοοτροπίας αποτελεί την ουσιαστική πρόληψη της νόσου. Ωστόσο, για τους καπνιστές ο προληπτικός έλεγχος με αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης ετησίως από την ηλικία των 55 ετών μειώνει σημαντικά τη θνητότητα από τη νόσο», επισημαίνει η κ. Γαλάνη.
Όσον αφορά τη θεραπεία, αυτή περιλαμβάνει τη χειρουργική αφαίρεση, την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία, καθώς και το συνδυασμό των παραπάνω θεραπειών, αναλόγως με το στάδιο της νόσου.
Το 80% των περιπτώσεων του καρκίνου του πνεύμονα διαγιγνώσκονται με προχωρημένη νόσο, και όπως εξηγεί η κ. Γαλάνη σε αυτή την περίπτωση η χημειοθεραπεία αποτελεί τη βασική θεραπεία με στόχο την παράταση του χρόνου ποιοτικής επιβίωσης των ασθενών.
Οι στοχευμένες θεραπείες έχουν λιγότερες παρενέργειες από τη χημειοθεραπεία
«Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα μικρό ποσοστό ασθενών με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα έχει αλλαγές στα γονίδια του όγκου (μεταλλάξεις) οι οποίες εμπλέκονται στη δημιουργία του καρκίνου. Οι θεραπείες που εφαρμόζονται σε αυτούς του ασθενείς είναι στοχευμένες και δρουν αναστέλλοντας τον ελαττωματικό μηχανισμό δράσης. Οι εξατομικευμένες αυτές θεραπείες χορηγούνται από το στόμα με χάπια και συνήθως έχουν λιγότερες παρενέργειες από τη χημειοθεραπεία, με σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα. Οι μεταλλάξεις αυτές είναι συχνότερες σε μη καπνιστές, σε γυναίκες και ασθενείς με αδενοκαρκίνωμα».
Μία ακόμη καινοτόμος θεραπεία, σύμφωνα με την ογκολόγο, είναι η ανοσοθεραπεία, η οποία είτε μόνη της ή σε συνδυασμό με τη χημειοθεραπεία, έχει βελτιώσει το θεραπευτικό τοπίο του καρκίνου του πνεύμονα. «Η θεραπεία αυτή, αλλάζει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τον καρκίνο. Η ανοσοθεραπεία «απελευθερώνει» το ανοσοποιητικό σύστημα από ορισμένα φυσικά φρένα, επιτρέποντάς του να επιτίθεται και να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα. Αυτό δίνει δυνατότητα μακροχρόνιας επιβίωσης στον ασθενή».
