Βρίσκεται στον καφέ, το τσάι και στα ενεργειακά ποτά: η καφεΐνη είναι η πιο ευρέως καταναλωμένη ψυχοδραστική ουσία στον κόσμο.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας έδειξαν σε μια διπλά τυφλή μελέτη τους ότι η τακτική πρόσληψη καφεΐνης μπορεί να μειώσει τη φαιά ουσία του εγκεφάλου. Ωστόσο, το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι προσωρινό.
Χωρίς αμφιβολία η καφεΐνη βοηθά τους περισσότερους από εμάς να αισθανθούμε εγρήγορση. Ωστόσο, μπορεί να διαταράξει τον ύπνο μας εάν καταναλώνεται το βράδυ. Η στέρηση ύπνου μπορεί με τη σειρά της να επηρεάσει τη φαιά ουσία του εγκεφάλου, όπως έχουν δείξει προηγούμενες μελέτες.
Μπορεί λοιπόν η τακτική κατανάλωση καφεΐνης να επηρεάσει τη δομή του εγκεφάλου λόγω του κακού ύπνου;
Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής την Δρ. Carolin Reichert και τον καθηγητή Christian Cajochen του Πανεπιστημίου της Βασιλείας διερεύνησαν αυτό το ερώτημα.
Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό: η καφεΐνη που καταναλώθηκε ως μέρος της μελέτης δεν είχε ως αποτέλεσμα τον κακό ύπνο. Ωστόσο, οι ερευνητές παρατήρησαν αλλαγές στη φαιά ουσία, όπως αναφέρουν στο περιοδικό Cerebral Cortex.
Η φαιά ουσία αναφέρεται στα μέρη του κεντρικού νευρικού συστήματος που αποτελούνται κυρίως από τα κυτταρικά σώματα των νευρικών κυττάρων, ενώ η λευκή ουσία περιλαμβάνει κυρίως τις μεγάλες επεκτάσεις των νευρικών κυττάρων.
Στη μελέτη συμμετείχε μια ομάδα 20 υγιών νέων ατόμων, που όλοι έπιναν καφέ καθημερινά. Τους δόθηκαν δισκία για να πάρουν σε δύο περιόδους των 10 ημερών και τους ζητήθηκε να μην καταναλώνουν άλλη καφεΐνη. Κατά τη διάρκεια της μιας 10ήμερης περιόδου, έλαβαν πράγματι δισκία καφεΐνης ενώ κατά την άλλη περίοδο στην πραγματικότητα έλαβαν εικονικό φάρμακο. Τα δισκία λαμβάνονταν τρεις φορές την ημέρα και περιείχαν 150 mg καφεΐνη το καθένα.
Στο τέλος κάθε 10ήμερης περιόδου, οι ερευνητές εξέτασαν τον όγκο της φαιάς ουσίας των συμμετεχόντων μέσω σάρωσης εγκεφάλου. Διερεύνησαν επίσης την ποιότητα του ύπνου των συμμετεχόντων στο εργαστήριο ύπνου καταγράφοντας την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου με ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG).
Η σύγκριση των δεδομένων αποκάλυψε ότι ο βαθύς ύπνος των συμμετεχόντων ήταν ίδιος, ανεξάρτητα από το αν είχαν πάρει καφεΐνη ή εικονικό φάρμακο.
Ωστόσο, είδαν μια σημαντική διαφορά στη φαιά ουσία, ανάλογα με το αν το άτομο είχε λάβει καφεΐνη ή εικονικό φάρμακο. Μετά από 10 ημέρες εικονικού φαρμάκου, που ισοδυναμεί με αποχή καφεΐνης, ο όγκος της φαιάς ουσίας ήταν μεγαλύτερος από ό, τι όταν λάμβαναν κάψουλες καφεΐνης.
Η διαφορά ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή στον δεξιό μεσαίο κροταφικό λοβό, συμπεριλαμβανομένου του ιππόκαμπου, μιας περιοχής του εγκεφάλου που είναι απαραίτητη για τη μνήμη.
“Τα αποτελέσματά μας δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι η κατανάλωση καφεΐνης έχει αρνητικό αντίκτυπο στον εγκέφαλο”, είπε η Reichert. “Ωστόσο, η καθημερινή κατανάλωση καφεΐνης επηρεάζει προφανώς το γνωστικό μας υλικό, το οποίο από μόνο του πρέπει να οδηγήσει σε περαιτέρω μελέτες”.
Η Reichert πρόσθεσε ότι στο παρελθόν, οι επιπτώσεις της καφεΐνης στην υγεία έχουν διερευνηθεί κυρίως σε ασθενείς, αλλά υπάρχει επίσης ανάγκη για έρευνα σε υγιή άτομα.
Καθώς μετά από μόλις 10 ημέρες αποχής από τον καφέ, είχε αναγεννηθεί σημαντικά η φαιά ουσία, η Reichert είπε: “Οι αλλαγές στη μορφολογία του εγκεφάλου φαίνεται να είναι προσωρινές, αλλά μέχρι στιγμής λείπουν συστηματικές συγκρίσεις μεταξύ αυτών που πίνουν καφέ και αυτών που καταναλώνουν λίγη ή καθόλου καφεΐνη”.
