Το να ζήσει κανείς μέχρι τα 100 χρόνια είναι ένα σπάνιο κατόρθωμα. Νέα έρευνα υποδηλώνει ότι οι αιωνόβιοι μπορεί να οφείλουν τη μακροζωία τους στο μικροβίωμα του εντέρου τους, τουλάχιστον εν μέρει.
Μια μελέτη Ιαπώνων που έζησαν πάνω από έναν αιώνα διαπίστωσε ότι φιλοξενούν ομάδες βακτηρίων στο έντερο τους που παράγουν μοναδικές ενώσεις και μπορούν να αποτρέψουν λοιμώξεις και άλλους περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες.
Οι αιωνόβιοι, γενικά, είναι λιγότερο επιρρεπείς σε χρόνιες ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία και κατά κάποιο τρόπο είναι ικανοί να αποτρέπουν τις μολυσματικές ασθένειες. Τώρα φαίνεται ότι το μικροβίωμα του εντέρου -τα δισεκατομμύρια μικροοργανισμών που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα- θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εξήγηση του γιατί.
Μπορεί να πιστεύουμε ότι τα μυστικό για τη μακροζωία είναι γραμμένο στα γονίδιά μας αλλά η γενετική αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 30% της μακροζωίας, γεγονός που αφήνει την πόρτα ανοιχτή σε πολλούς άλλους παράγοντες που αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, των σχέσεων και ενδεχομένως των βακτηρίων του εντέρου.
Η μελέτη εξέτασε 160 αιωνόβιους από όλη την Ιαπωνία που είχαν μέσο όρο ηλικίας τα 107 έτη και συνέκρινε τις βακτηριακές κοινότητες που είχαν σε δείγματα κοπράνων τους με 112 άλλους ηλικιωμένους που ήταν μεταξύ 80 και 90 ετών.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον μικροβιολόγο Yuko Sato από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Keio στο Τόκιο, αναζητούσαν διαφορές στα μικροβιώματα του εντέρου τους, δηλαδή, τα είδη των βακτηριακών ειδών και των ενώσεων που παράγουν. Προηγούμενες μελέτες σε αιωνόβιους από τη Σαρδηνία στην Ιταλία είχαν βρει ότι οι άνθρωποι ηλικίας άνω των 100 ετών είχαν μεγαλύτερη ποικιλία μικροβιακών ειδών στο έντερό τους σε σχέση με άλλους, είτε νέους είτε ηλικιωμένους.
Η γοητεία της μελέτης του εντερικού μικροβιώματος είναι ότι υπολογίζοντας πώς είναι ένα υγιές μικροβίωμα, οι επιστήμονες είναι σε θέση να βρουν τρόπους για να αλλάξουν τις κοινότητες των βακτηρίων ή να διορθώσουν τις ανισορροπίες για να αποτρέψουν ασθένειες και να βελτιώσουν την υγεία σε άλλους ανθρώπους.
Όσο ελκυστική κι αν ακούγεται αυτή η ιδέα, το μικροβίωμα του εντέρου είναι ένα μεγάλο πολύπλοκο θηρίο αλλά και πολύ ευαίσθητο. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι αλλαγές στη διατροφή μπορούν να αλλάξουν τη σύνθεση των μικροβίων του εντέρου μέσα σε λίγες μέρες, προωθώντας ορισμένα είδη έναντι άλλων. Τούτου λεχθέντος, οι αιωνόβιοι είναι ένα παράδειγμα υγιούς γήρανσης, οπότε αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν κάτι σωστά για να ζουν τόσο πολύ.
Ενώ μερικοί από τους αιωνόβιους σε αυτή τη μελέτη έδειξαν τυπικά σημάδια γήρανσης, όπως φλεγμονή χαμηλού επιπέδου, “οι περισσότεροι ήταν απαλλαγμένοι από χρόνιες ασθένειες όπως παχυσαρκία, διαβήτης, υπέρταση και καρκίνος”, ανέφεραν οι ερευνητές. Το συνολικό φορτίο των χολικών οξέων δεν ήταν διαφορετικό μεταξύ των ομάδων, αλλά οι αιωνόβιοι είχαν ένα μοναδικό μείγμα χολικών οξέων, χάρη σε βακτηριακά στελέχη που ήταν ικανά να το συνθέσουν.
Τα χολικά οξέα
Σε περαιτέρω επιθεώρηση, η ερευνητική ομάδα ξεχώρισε τα στελέχη Odoribacteraceae, τα οποία παρήγαγαν αξιόπιστα έναν τύπο χολικού οξέος που ονομάζεται ισοαλλο-λιθοχολικό οξύ (isoallo-lithocholic acid).
Ήταν αξιοσημείωτο ότι τόσο το προφίλ των κοπράνων όσο και ο μικροβιακός εντερότυπος των αιωνόβιων ήταν γενικά σταθερά μεταξύ των δειγμάτων, που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια 1-2 ετών, έγραψαν οι ερευνητές. Αλλά η μελέτη δεν έλαβε υπόψη άλλους παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή, οπότε δεν μπορούμε να πούμε τι ακριβώς συνέβαλε στο μοναδικό προφίλ του μικροβιώματος τους.
Σε περαιτέρω πειράματα, ο Sato και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι το ισοαλλο-λιθοχολικό οξύ θα μπορούσε να εμποδίσει την ανάπτυξη του Clostridium difficile στο εργαστήριο, ένα μικρόβιο του εντέρου που προκαλεί σοβαρή διάρροια και σοβαρή φλεγμονή του παχέος εντέρου. Και όταν ποντίκια μολυσμένα με C. difficile έλαβαν μια δόση από Odoribacteraceae, τα βακτήρια που διαμορφώνουν τη χολή που εντοπίστηκε στους αιωνόβιους, αυτό μείωσε την ποσότητα του C. difficile που απορρίφθηκε στα περιττώματά τους κάτω από τα ανιχνεύσιμα επίπεδα, πράγμα που υποδηλώνει ότι τα βοήθησε να αποτρέψουν τη μόλυνση.
“Σύμφωνα με τις γνώσεις μας, το ισοαλλο-λιθοχολικό οξύ είναι ένας από τους πιο ισχυρούς αντιμικροβιακούς παράγοντες έναντι των gram-θετικών μικροβίων, συμπεριλαμβανομένων των πολυανθεκτικών παθογόνων μικροοργανισμών”, έγραψαν οι ερευνητές, φτάνοντας στο σημείο να προτείνουν ότι τα μικροβιακά είδη που παράγουν ισοαλλο-λιθοχολικό οξύ, όπως τα Odoribacteraceae, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση της καλής υγείας του εντέρου σε μεγάλη ηλικία.
Ενώ αυτά τα εργαστηριακά πειράματα βοηθούν να εξηγηθεί πώς τα βακτηριακά είδη που βρέθηκαν στους αιωνόβιους θα μπορούσαν να προσφέρουν προστασία από λοιμώξεις μέσω των χολικών οξέων, άλλοι ειδικοί είναι πιο προσεκτικοί σχετικά με τα αποτελέσματα.
“Όπως πολλές μελέτες που επιδιώκουν να εμπλέξουν συγκεκριμένες υπογραφές μικροβιώματος με ιδιαίτερες συνθήκες στον άνθρωπο, η μελέτη αυτή αποκαλύπτει κυρίως συσχετισμούς και όχι αιτιότητα”, ανέφερε η φυσιολόγος Kim Barrett, από το UC San Diego, που δεν συμμετείχε στη μελέτη. Από την άλλη πλευρά, τα χολικά οξέα αναδύονται ως μια νέα κατηγορία εντερικών ορμονών που φαίνεται να κάνουν κάτι περισσότερο από την απλή πέψη και απορρόφηση του λίπους, είπε η Barrett. “Σίγουρα, η χειραγώγηση συγκεκριμένων χολικών οξέων, είτε μέσω του μικροβιώματος είτε με απευθείας χορήγησή τους, θα μπορούσε να έχει οφέλη για την υγεία”.
Ωστόσο, οι προβιοτικές θεραπείες που περιέχουν ζωντανά βακτήρια και πιστεύεται ότι προσφέρουν οφέλη στην υγεία έχουν ποικίλα αποτελέσματα μέχρι στιγμής, επομένως απαιτείται περισσότερη έρευνα για να περιμένουμε ότι κάποιο χάπι με βακτήρια μπορεί να βοηθήσει στη μακροζωία. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature.
Πηγή: Novel bile acid biosynthetic pathways are enriched in the microbiome of centenarians.
