Ένας λόγος που τα συμπληρώματα διατροφής είναι τόσο δημοφιλή είναι η αντίληψη του κοινού ότι είναι ακίνδυνα. Αλλά υπάρχουν πιθανοί κίνδυνοι από τη λήψη βιταμινών και μετάλλων. Σε αντίθεση όμως με τα φάρμακα, τα συμπληρώματα διατροφής δεν παρέχουν προειδοποιήσεις στους καταναλωτές για πιθανούς κινδύνους. Ούτε απαιτείται να υποβάλλονται σε εκτενή τεκμηρίωση για παρενέργειες στις ρυθμιστικές αρχές όταν υπάρχει άδεια εμπορίας, άρα υπάρχει άγνοια για τις τυχόν παρενέργειες. Η καθηγήτρια Geraldine Moses από το The University of Queensland, της Αυστραλίας, δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο, σύμφωνα με το οποίο υπάρχουν πιθανές βλάβες από τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών και μετάλλων.
Τα συμπληρώματα διατροφής είναι βιταμίνες, μέταλλα, αμινοξέα, ένζυμα, φυτικά εκχυλίσματα και φύκια που χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της διατροφής των ανθρώπων και όχι για τη θεραπεία ασθενειών. Στην Αυστραλία, τα έφτασαν σε πωλήσεις τα 4,9 δισεκατομμύρια δολάρια το 2017, διπλασιάζοντας τον τζίρο τους μέσα σε 10 χρόνια. Μια εθνική έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2018 έδειξε ότι το 63% των ανθρώπων τα χρησιμοποιούν τακτικά. Οι βιταμίνες και τα μέταλλα ήταν ο πιο δημοφιλής τύπος συμπληρωματικής διατροφής, που χρησιμοποιήθηκε από το 47% των ερωτηθέντων μιας έρευνας. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη βιταμίνη D, τη βιταμίνη C, το ασβέστιο, το μαγνήσιο και τη βιταμίνη Α.
Οι άνθρωποι συχνά λένε ότι δεν έχουν ακούσει ποτέ για βλάβες των συμπληρωμάτων διατροφής και αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι το μάρκετινγκ βασίζεται στα οφέλη τους. Επιπλέον, δεν παρέχονται ποτέ ενημερωτικά φυλλάδια για τους καταναλωτές και λίγα προϊόντα φέρουν προειδοποιήσεις στη συσκευασία τους για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν καλά αναγνωρισμένες βλάβες από ορισμένα συστατικά των συμπληρωμάτων διατροφής όταν καταναλώνονται σε υψηλές δόσεις. Αυτός είναι ο λόγος που τα προϊόντα βιταμίνης Α και σεληνίου υψηλής δοσολογίας πωλούνται μόνο από τα φαρμακεία.
Σύμφωνα με την Moses, οι αρνητικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν:
- Παρενέργειες. Aπό τις βιταμίνες και τα μέταλλα μπορεί να προκύψουν παρενέργειες από βραχυπρόθεσμη ή μακροχρόνια χρήση. Συνήθως λόγω υπερβολικής δοσολογίας. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν ασθένειες ή να διαταράξουν τις υπάρχουσες παθήσεις. Υπάρχουν κίνδυνοι από ορισμένα συμπληρώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.
- Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα. Οι αλληλεπιδράσεις μπορούν να κάνουν τα άλλα φάρμακα πιο τοξικά ή λιγότερο αποτελεσματικά.
- Καθυστέρηση μιας αποτελεσματικής θεραπείας. Ο χρόνος που αφιερώνεται στη λήψη αναποτελεσματικών προϊόντων μπορεί να καθυστερήσει τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις και να χαθεί πολύτιμος χρόνος που θα επιτρέψει την εξέλιξη μιας νόσου. Μερικές φορές μάλιστα υπάρχουν δόλιοι ισχυρισμοί που προσφέρουν ψευδείς ελπίδες.
Το κλειδί για την ασφάλεια είναι η δόση
Πολλά συμπληρώματα διατροφής χρησιμοποιούνται με ασφάλεια για ιατρικούς σκοπούς. Για παράδειγμα, οι γυναίκες συνταγογραφούνται φολικό οξύ, σίδηρο και ιώδιο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το κλειδί για την ασφαλή χρήση τους είναι η δόση η οποία καθορίζεται από την έρευνα και αποδεικνύει ότι τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων. Αυτό δεν συμβαίνει όταν οι άνθρωποι αυτοθεραπεύονται με προϊόντα που αγοράζουν στην ελεύθερη αγορά. Οι καταναλωτές σπάνια σκέφτονται την αποτελεσματική ή ασφαλή δόση και συχνά παίρνουν οτιδήποτε υποθέτουν ότι είναι σωστό. Πολλοί άνθρωποι παραμελούν τον κίνδυνο υπερδοσολογίας από το ίδιο συστατικό, όπως η βιταμίνη Β6 ή η βιταμίνη Α, που είναι πολύ πιθανό να συμβαίνει όταν λαμβάνονται πολλά συμπληρώματα διατροφής.
Για να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τη χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής, οι λεπτομέρειες σχετικά με τα οφέλη και τις βλάβες πρέπει να βασίζονται σε αποδεικτικά στοιχεία και να είναι άμεσα διαθέσιμα. Οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν όχι μόνο πού να αναζητήσουν αυτές τις πληροφορίες, αλλά και πώς να τις κρίνουν. Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να βοηθήσουν το κοινό συζητώντας ανοιχτά για τους κινδύνους και τα οφέλη των συμπληρωμάτων διατροφής, να εξηγήσουν γιατί η δόση είναι σημαντική τόσο για την αποτελεσματικότητα όσο και για την ασφάλεια και να βοηθήσουν σε πληροφορίες καλής ποιότητας που υπερβαίνουν τις ετικέτες του κατασκευαστή. Θα πρέπει επίσης να ζητηθεί από τους κατασκευαστές να κάνουν πιο άμεσα διαθέσιμες αυτές τις πληροφορίες.
