Είναι τα θηλαστικά ικανά να επιδείξουν ενσυναίσθηση το ένα για το άλλο και να επιδοθούν σε κοινωνικές συμπεριφορές βοηθώντας άλλα ζώα που βρίσκονται σε κίνδυνο;
Νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ εξέτασε το ζήτημα με βάση ένα ζωικό μοντέλο (αρουραίοι) και διαπίστωσε ότι όπως και στους ανθρώπους, οι αρουραίοι χωρίζονται επίσης σε διάφορες ομάδες, σε σημείο που έρχονται μόνο σε βοήθεια μελών την ομάδα τους χωρίς να βοηθούν αρουραίους από άλλες ομάδες.
Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν να πυροδοτείται το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου των αρουραίων όταν προσπαθούν να βοηθήσουν έναν εγκλωβισμένο φίλο τους. Από την άλλη πλευρά, όταν ο παγιδευμένος αρουραίος προέρχεται από άλλη, άγνωστη ομάδα, οι αρουραίοι δεν βοηθούν και το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου δεν ενεργοποιείται. Έτσι, η αίσθηση του ανήκειν είναι ο κυρίαρχος παράγοντας που επηρεάζει την κοινωνική αλληλεγγύη και όχι η ενσυναίσθηση για τα δεινά και τα προβλήματα των άλλων.
Η μελέτη καθοδηγήθηκε από τον Δρ. Inbal Ben Ami Bartal της Σχολής Ψυχολογικών Επιστημών και τη Σχολή Νευροεπιστημών Sagol στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, σε συνεργασία με την Daniela Kaufer καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και του Μπέρκλεϋ, καθώς και άλλους ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και το Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό, eLife.
Σύμφωνα με τον Bartal, η νέα μελέτη βασίστηκε σε μια προηγούμενη ανακάλυψη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, όπου διαπιστώθηκε ότι οι αρουραίοι δείχνουν ενσυναίσθηση για τους ομοίους τους και τους σώζουν όταν έχουν πρόβλημα, κάτι που τους δίνει ικανοποίηση σαν να τρώνε σοκολάτα. Αργότερα, πρόσθετη έρευνα διαπίστωσε ότι αν και οι αρουραίοι αγαπούν να βοηθούν τους ομοίους τους, βοηθούν μόνο μέλη της δικής τους ομάδας και όχι αρουραίους από άλλες ομάδες.
Ως αποτέλεσμα, στην παρούσα μελέτη, η ερευνητική ομάδα αποφάσισε να εξετάσει ποια αλλαγή στον εγκέφαλο προκαλεί αυτή τη διαφορά συμπεριφοράς που οδηγεί τους αρουραίους να βοηθήσουν μόνο τα μέλη της ίδιας ομάδας.
Ο Bartal εξηγεί ότι κατά τη διάρκεια της μελέτης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν φωσφορικά σημάδια για να σημαδέψουν εκείνους τους νευρώνες στον εγκέφαλο των αρουραίων που ήταν ενεργοί όταν οι αρουραίοι ήταν παρόντες με παγιδευμένους αρουραίους. Οι ερευνητές κατέγραψαν την εγκεφαλική δραστηριότητα μέσω ενός σήματος ασβεστίου που απελευθερώνεται όταν οι νευρώνες είναι ενεργοί.
Τα ευρήματα είναι συναρπαστικά. Όταν οι αρουραίοι βλέπουν εγκλωβισμένο αρουραίο, ενεργοποιείται ένα σύστημα στον εγκέφαλο, παρόμοιο με αυτό που παρατηρείται στους ανθρώπους όταν νιώθουν ενσυναίσθηση. Παρ’ όλα αυτά, μόνο όταν οι αρουραίοι διαπίστωσαν πως ο παγιδευμένος αρουραίος ήταν της δικής τους ομάδας, οι ερευνητές παρατήρησαν “χρήσιμη συμπεριφορά” και δράση στο “σύστημα ανταμοιβής” του εγκεφάλου, που σημαίνει ενεργοποίηση ενός νευρωνικού δικτύου που εμπνέει κίνητρα για πράξεις οι οποίες συμβάλλουν στην επιβίωση όπως π.χ. κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών.
Ο Bartal λέει ότι “αυτή η έρευνα δείχνει πως το σύστημα ανταμοιβής έχει μια σημαντική λειτουργία στην υποβοήθηση της συμπεριφοράς και αν θέλουμε να αυξήσουμε την πιθανότητα φιλο-κοινωνικής συμπεριφοράς, πρέπει να ενισχύσουμε περισσότερο το αίσθημα του ανήκειν παρά το αίσθημα της ενσυναίσθησης. Μια πρόσθετη μελέτη που διεξάγουμε αυτήν τη στιγμή για να εξετάσουμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των αρουραίων από διαφορετικές ομάδες κατά τη διάρκεια δύο εβδομάδων κατά τις οποίες ζουν μαζί και γίνονται φίλοι και πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τεχνητή διέγερση του εγκεφάλου για να κάνουμε τους αρουραίους να δείξουν ενσυναίσθηση για την κατάσταση των αρουραίων από άλλη ομάδα”.
