Γράφει ο Δρ. Μιχαήλ Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος (το κείμενο είναι προσαρμογή από το άρθρο Εναλλακτικές θεραπείες στην ημικρανία και από το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο “Ημικρανία και άλλες Κεφαλαλγίες”, έκδοση του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, Αθήνα, 2021).
Παρά την εκτεταμένη χρήση διαφόρων εναλλακτικών θεραπειών στην ημικρανία (για παράδειγμα: ομοιοπαθητική, βελονισμός), μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη ότι κάποια εναλλακτική θεραπεία στην ημικρανία έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα. Για να γίνει αντιληπτό το πως ακριβώς μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα αυτό, θα πρέπει να διευκρινιστούν ορισμένα βασικά θέματα ιατρικής μεθοδολογίας.
Όταν μία καινούργια θεραπεία για την ημικρανία δοκιμάζεται, θα πρέπει να αποδείξει την ανωτερότητά της απέναντι στο εικονικό φάρμακο (placebo), σε μελέτες που γίνονται με συγκεκριμένη μεθοδολογία που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Το placebo κατασκευάζεται ως ένα χάπι ίδιο σε μορφή, βάρος, γεύση με το υπό δοκιμή φάρμακο, χωρίς όμως να περιέχει δραστική ουσία μέσα. Είναι δηλαδή, μία εντελώς αδρανής απομίμηση του δοκιμαζόμενου φαρμάκου.
Οι ασθενείς που συμμετέχουν στην έρευνα γνωρίζουν ότι θα λάβουν είτε το υπό δοκιμή φάρμακο είτε το placebo, αλλά δεν ξέρουν αν τελικά αυτό που έλαβαν ήταν το δοκιμαζόμενο φάρμακο ή το placebo. Αυτό γίνεται για να μην μπορεί η «προδιάθεση» που έχουν, θετική ή αρνητική να επηρεάσει τη γνώμη που θα εκφέρουν. Επιπλέον, ούτε ο γιατρός που διενεργεί την έρευνα γνωρίζει αν ο κάθε συγκεκριμένος ασθενής έλαβε το υπό δοκιμή φάρμακο ή το placebo (για να αποφευχθεί παρεμβολή της δικής του «προδιάθεσης», θετικής ή αρνητικής). Αν και κάποιος θα περίμενε η αποτελεσματικότητα του placebo να ήταν 0%, είναι εντυπωσιακό ότι στις ημικρανίες ως και 40% των ασθενών που παίρνουν placebo έχει πολύ καλά αποτελέσματα.
Το φαινόμενο αυτό μπορεί να έχει διάφορες εξηγήσεις (τυχαία ύφεση της ημικρανίας σε κάποιους ασθενείς, αποτέλεσμα της θετικής προσδοκίας που δίνει η πιθανή χορήγηση κάποιας θεραπείας σε άλλους, αλλά και διάφορες ακόμη εξηγήσεις), αλλά αυτό που έχει σημασία είναι ότι ένα φάρμακο για να κυκλοφορήσει πρέπει να αποδείξει ότι είναι (κατά πολύ) ανώτερο του placebo. Έτσι, για τα φάρμακα που κυκλοφορούν με συγκεκριμένα στοιχεία γνωρίζουμε ποια είναι η αποτελεσματικότητά τους. Ωστόσο, για τις εναλλακτικές θεραπείες, είτε δεν ξέρουμε την αποτελεσματικότητα τους, είτε, όπου έχουν γίνει μελέτες, φαίνεται να είναι παρόμοια του placebo.
Ως εκ τούτου, οι διεθνείς επιστημονικές οργανώσεις θεωρούν ότι οι εναλλακτικές θεραπείες (όπως και φαρμακευτικές θεραπείες για τις οποίες δεν υπάρχει απόδειξη της δράσης τους) δεν μπορεί να προτείνονται ως θεραπείες σε ασθενείς με ημικρανία. Οπότε, κατά την άσκηση της ιατρικής σε κάποιο ιατρείο κεφαλαλγίας, η επιστημονικότερη άποψη έχει ως εξής: Θα πρέπει να διευκρινίζεται σε ανθρώπους με ημικρανία ότι οι εναλλακτικές θεραπείες δεν έχουν καμία απόδειξη για τη δράση τους (σε αντίθεση με τις ιατρικές θεραπείες) ή και ότι, σε κάποιες περιπτώσεις θεραπειών, υπάρχει και απόδειξη ότι η δράση τους είναι εφάμιλλη του placebo.
Έτσι, εναλλακτικές θεραπείες δεν είναι δυνατόν να προτείνονται στα πλαίσια της άσκησης της επιστημονικά τεκμηριωμένης ιατρικής επιστήμης. Σε περίπτωση που κάποιος ασθενής επιθυμεί να δοκιμάσει, και υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που πραγματικά είναι φιλικά διακείμενοι στις εναλλακτικές θεραπείες και αρνητικά διακείμενοι στις ιατρικές, θα πρέπει να του διευκρινίζεται ότι εφόσον το επιθυμεί ασφαλώς και μπορεί να το κάνει, αλλά σωστό είναι να το κάνει για ορισμένο χρονικό διάστημα και κατόπιν να κρίνει τη θεραπεία. Αν βοηθά, σαφώς και μπορεί να την ακολουθήσει. Διαφορετικά όμως, η επί μακρόν παραμονή σε μία εναλλακτική θεραπεία χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, απλά παρατείνει μία επώδυνη κατάσταση που υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής.
