Πρόσφατα το Instagram υπερασπίστηκε τον εαυτό του ενάντια σε ένα δημοσίευμα ότι βλάπτει την ψυχική υγεία νεαρών κοριτσιών, καθώς οι αναρτήσεις προωθούν μύθους για όμορφα σώματα. Η επικεφαλής της δημόσιας πολιτικής του Instagram, Karina Newton, αντέδρασε στο δημοσίευμα της εφημερίδας Wall Street Journal που η ανέφερε ότι η φωτοκεντρική κουλτούρα του Instagram επηρεάζει αρνητικά τους εφήβους, και ειδικά τα κορίτσια. Η Newton επικαλέστηκε μια μελέτη του Χάρβαρντ, σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχουν μόνο αρνητικές εμπειρίες για τους εφήβους από τη χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης αλλά και θετικές.
Η εφημερίδα κατηγόρησε το Instagram ότι αυξάνει το άγχος και την κατάθλιψη τους νέους. Ανέφερε επίσης ότι το Instagram υποβάθμισε τη ζημιά που γίνεται σε εκατομμύρια νέους που συνδέονται καθημερινά, ειδικά όταν έχουν την τάση να νιώθουν ντροπή για το σώμα τους, συγκρίνοντάς το με τις επώνυμες ομορφιές. «Τα θέματα όπως η αρνητική κοινωνική σύγκριση και το άγχος υπάρχουν στον κόσμο, επομένως θα υπάρχουν και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», είπε η Newton. Και συμπλήρωσε ότι το Instagram έχει εργαστεί για να αντιμετωπίσει προβλήματα εκφοβισμού, αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμού και διατροφικών διαταραχών που εκτίθενται στην πλατφόρμα.
Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram, το Facebook και το TikTok είναι πανταχού παρόντες και μέρος της ζωής των νέων ανθρώπων και ειδικά των κοριτσιών που είναι στην εφηβεία. Όλοι το κάνουμε. Σαν ρομπότ, περιηγούμαστε ατελείωτα στις ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Έχουμε κάνει καθημερινότητά μας να κοιτάζουμε τις οθόνες αγνοώντας τον κόσμο γύρω μας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 20% των εφήβων περνά πέντε ώρες στα social media την ημέρα. Μερικοί συνδέονται ακόμη και μετά τα μεσάνυχτα. Ωστόσο, εάν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι επιβλαβή ή όχι, εξαρτάται τελικά από το πως χρησιμοποιούνται.
Μια μελέτη έδειξε ότι η αλληλεπίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνεται με την ηλικία τόσο για τα κορίτσια όσο και για τα αγόρια. Τα κορίτσια χρησιμοποιούν τα social media περισσότερο από τα αγόρια, ένα μοτίβο που συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Στην ηλικία των 13 ετών, τα μισά κορίτσια συνομιλούσαν για περισσότερο από 1 ώρα την ημέρα, σε σύγκριση με το ένα τρίτο των αγοριών. Μέχρι την ηλικία των 15 ετών, το 59% των κοριτσιών και το 46% των αγοριών συνομιλούσαν για 1 ή περισσότερες ώρες την ημέρα.
Αλλά όπως υποδηλώνει μια πρόσφατη αμερικανική έρευνα, η ψυχολογική ευημερία αυτών των νεαρών γυναικών μπορεί να υποβαθμίζεται ως αποτέλεσμα. Οι έφηβοι που αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναφέρουν προβλήματα ψυχικής υγείας από αυτούς που αφιέρωναν περισσότερο χρόνο σε δραστηριότητες εκτός οθόνης (προσωπική κοινωνική αλληλεπίδραση, αθλήματα, άσκηση, εργασίες για το σπίτι, έντυπα μέσα ενημέρωσης και παρακολούθηση θρησκευτικών λειτουργιών). Και μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Personality and Individual Differences, εντόπισε μια ομάδα εφήβων που μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτη.
Πιο ευάλωτα τα τελειομανή έφηβα κορίτσια
Βρισκόμαστε κάτω από το ξόρκι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και, ενώ υπάρχουν οφέλη από τη χρήση τους, συχνά προκαλούν συναισθηματικό κόστος. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα με όμορφα μοντέλα, ανθρώπους που ζουν τέλειες ζωές και ανέφικτα ιδανικά για το σώμα. Οι φωτογραφίες τροποποιούνται χρησιμοποιώντας φίλτρα και εμφανίζονται μόνο οι καλύτερες στιγμές ενός ατόμου. Τα έφηβα κορίτσια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στα πρότυπα ομορφιάς. Τα social media συχνά εντείνουν τις ανασφάλειες και τα άγχη. Και, μπροστά στις επεξεργασμένες, τέλειες ζωές των άλλων, πολλά κορίτσια αισθάνονται ανεπαρκή, κάτι που έχει ψυχολογικές συνέπειες.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρέχουν στις έφηβες έναν τρόπο για να συγκρίνουν την εμφάνισή τους με άλλες. Δυστυχώς, η έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες συχνά αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους αρνητικά σε τέτοιες συγκρίσεις. Μια μελέτη εξέτασε τα καθημερινά αποτελέσματα των πληροφοριών σύγκρισης σε γυναίκες που δεν ήταν ικανοποιημένες από το σώμα τους και βρήκε ότι οι συγκρίσεις δημιουργούν ένα καθημερινό αρνητικό συναίσθημα. Η σύγκριση εντείνει τις ανησυχίες για την εικόνα του γυναικείου σώματος, μειώνει την ευτυχία και αυξάνει τα συναισθήματα κοινωνικής αποξένωσης. Οι ερευνητές της μελέτης είπαν ότι η «αυτοκριτική τελειομανία» είναι ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να κάνει τις νεαρές γυναίκες ευάλωτες στις βλαβερές συνέπειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Η τελειομανία είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. Διακρίνεται από παράλογα πρότυπα και σκληρή αυτοκριτική. Τα άτομα με υψηλή αυτοκριτική τελειομανία είναι πιθανό να θέτουν ασυμβίβαστα πρότυπα για την εμφάνισή τους και να συγκρίνουν τον εαυτό τους αρνητικά με τους άλλους. Μπορούν επίσης να έχουν την τάση να αισθάνονται ότι άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία γενικότερα απαιτούν την τελειότητα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες ανησυχίες σχετικά με τις προσδοκίες των άλλων. Η έρευνα αποκάλυψε ότι η τελειομανία αυξάνεται στους νέους και αυτό είναι ανησυχητικό διότι συνδέεται με μια σειρά από αρνητικά αποτελέσματα, όπως κατάθλιψη, συμπτώματα διατροφικών διαταραχών, ακόμη και σκέψεις για αυτοκτονία.
Για να ελέγξουν αν οι τελειομανείς είναι πραγματικά πιο ευάλωτοι στις αρνητικές συνέπειες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι ερευνητές μέτρησαν το επίπεδο τελειομανίας, εκτίμησης του σώματος, συμπτωμάτων κατάθλιψης και συγκρίσεων 135 εφήβων γυναικών με βάση την εμφάνιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -αυτό έγινε μια φορά την εβδομάδα για τέσσερις εβδομάδες. Τα κορίτσια που έκαναν τελειομανή αυτοκριτική είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν μεγαλύτερα συμπτώματα κατάθλιψης και να εκτιμούν λιγότερο το σώμα τους.
Τα άτομα με υψηλότερη αυτοκριτική τελειομανία πιστεύεται επομένως ότι είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αρνητικές κοινωνικές συγκρίσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή αντλούν την αυτοεκτίμησή τους από το να θεωρούνται από τους άλλους ως εμφανισιακά άψογα. Επιπλέον, τα ατελείωτα likes, σχόλια και follows μπορούν να προκαλέσουν συναισθήματα ανεπάρκειας. Οι αρνητικές συγκρίσεις επιδεινώνουν την υποκείμενη αίσθηση κατωτερότητας των τελειομανών.
Αν και τα σόσιαλ μίντια αποτελούν αναπόφευκτο μέρος της σύγχρονης κοινωνίας, οι συγγραφεςί λένε ότι οι έφηβοι που είναι πιο ευάλωτοι στις αρνητικές επιπτώσεις πρέπει να περνούν περισσότερο χρόνο εκτός σύνδεσης. Θα πρέπει επίσης να ελέγχουν τις ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης -αποκλείοντας ή κάνοντας σίγαση των λογαριασμών που τους προκαλούν άγχος. Τέλος, θα πρέπει να αποφεύγουν ή να επανεκτιμούν τις συγκρίσεις που γίνονται με άλλους. Ειδικότερα, οι έφηβοι θα ωφελούνταν από το να αμφισβητήσουν τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να είναι πιο επιφυλακτικοί με τις τέλειες εικόνες που απεικονίζονται στο διαδίκτυο.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν μιλώντας με τα παιδιά τους για το γεγονός ότι η αξία τους ως άτομα δεν εξαρτάται από την επίτευξη μιας τέλειας εμφάνισης. Θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να αποφύγουν τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να αποκτήσουν επικύρωση και αυτοεκτίμηση. Η αμφισβήτηση αυτής της πεποίθησης και η υιοθέτηση μεγαλύτερης αποδοχής του εαυτού είναι ζωτικής σημασίας για την εξουδετέρωση αυτών των βλαβερών επιπτώσεων.
