Σε ζωμό κύβων Knorr, σοκολάτες, σνακ, νουτέλα και κουάκερ μπορεί να περιέχονται ορυκτέλαια. Η ένωση καταναλωτών Foodwatch βρήκε για άλλη μια φορά πως 1 τρόφιμο στα 8 ανάμεσα στα 152 που ήλεγξε, περιέχει αρωματικούς υδρογονάνθρακες ορυκτών ελαίων. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για την υγεία.
Για τρίτη φορά από το 2015, τέθηκε σε λειτουργία το Foodwatch με εργαστηριακές δοκιμές για την εξέταση των τροφίμων σε ορυκτέλαια. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα καθημερινά τρόφιμα του σουπερμάρκετ είναι μολυσμένα με επιβλαβείς υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και σε μεγάλη έκταση. Από τα προϊόντα που δοκιμάστηκαν το 2021 και αγοράστηκαν στη Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία και Βέλγιο, τα 19 περιείχαν ανησυχητική ποσότητα αρωματικών υδρογονανθράκων ορυκτών ελαίων (MOAH: mineral oil aromatic hydrocarbons).
Οι υδρογονάνθρακες είναι μια μεγάλη ομάδα ενώσεων που, όπως δηλώνει και το όνομά τους, αποτελούνται από άτομα άνθρακα και υδρογόνου. Ο αριθμός των χημικών ενώσεών τους είναι μεγαλύτερος από 7 εκατομμύρια. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι η κύρια πηγή παραγωγής υδρογονανθράκων. Οι υδρογονάνθρακες διακρίνονται σε κορεσμένους ή ακόρεστους και κυκλικούς ή άκυκλους. Ως αρωματικοί υδρογονάνθρακες χαρακτηρίζονται κυκλικοί υδρογονάνθρακες που εμφανίζουν μια σειρά χαρακτηριστικών ιδιοτήτων που είναι γνωστές ως «αρωματικός χαρακτήρας».
Τα ορυκτά έλαια βρίσκονται σε πολλούς τομείς του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Έχουν βρεθεί -μεταξύ άλλων- και σε πολλά τρόφιμα όπως ρύζι, ζυμαρικά, σοκολάτα και βρώσιμα έλαια, αλλά υπάρχουν και σε συσκευασίες, παιδικά παιχνίδια, ζωοτροφές και καλλυντικά.
Τα ορυκτέλαια
Δύο είδη ορυκτελαίων μολύνουν τα τρόφιμα: οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες ορυκτών ελαίων (MOAH) και οι κορεσμένοι υδρογονάνθρακες ορυκτών ελαίων (MOSH). Αυτές οι δύο κατηγορίες πρέπει να διακρίνονται σαφώς, καθώς έχουν διαφορετική τοξικότητα.
Οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες ορυκτών ελαίων είναι ιδιαίτερα τοξικοί και «ύποπτοι ως καρκινογόνοι και μεταλλαξιογόνοι», εξηγεί η Foodwatch. «Η επίδρασή τους στη λειτουργία του ορμονικού συστήματος -ενδοκρινικοί διαταράκτες- έχει αποδειχτεί επίσης». Οποιαδήποτε ανιχνεύσιμη παρουσία τους στα τρόφιμα είναι απαράδεκτη.
Από την άλλη μεριά, οι κορεσμένοι υδρογονάνθρακες ορυκτών ελαίων βρίσκονται στα τρόφιμα πολύ πιο συχνά και σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις. Αυτές οι ουσίες συσσωρεύεται στο σώμα και μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβες σε διάφορα όργανα, όπως φαίνεται σε δοκιμές σε αρουραίους. Θεωρείται πως κάνουν κακό στην υγεία όταν καταναλώνονται πάνω από κάποιο όριο.
Τα αποτελέσματα των δοκιμών έδειξαν ότι 19 από τα 152 προϊόντα που αναλύθηκαν ήταν μολυσμένα με αρωματικούς υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων, το 12,5%. Τα επίπεδα μόλυνσης κυμαίνονταν από 0,63 mg ανά κιλό προϊόντος μέχρι 82 mg/kg. Οι κύβοι κνορ της Unilever αναγνωρίστηκαν ως μολυσμένοι με MOAH σε πολλές διαφορετικές παρτίδες σε πέντε χώρες, σε επίπεδα μόλυνσης που προκαλούν μεγάλη ανησυχία.
Οι κορεσμένοι υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων (MOSH) ανιχνεύθηκαν πάνω από το όριο ποσοτικού προσδιορισμού 0,5 mg ανά κιλό σε 140 από τα 152 προϊόντα, δηλαδή στο 92%. Τα επίπεδα μόλυνσης από MOSH κυμαίνονταν από 0,5 mg ανά κιλό προϊόντος σε 1.152 mg/kg.
Πιθανές πηγές μόλυνσης υπάρχουν σε όλη τη διαδρομή της παραγωγικής αλυσίδας για όλα τα προϊόντα διατροφής. Αυτό καθιστά δύσκολο τον εντοπισμό της προέλευσης μόνο από εργαστηριακές αναλύσεις. Τα ορυκτέλαια μπορούν εισαχθούν στα τρόφιμα σε κάθε στάδιο της αλυσίδας επεξεργασίας, από τη συγκομιδή, τη συσκευασία, καθώς και στην περαιτέρω επεξεργασία. Υπάρχει αναπόφευκτα μια ορισμένη ποσότητα ρύπανσης του περιβάλλοντος. Τα ορυκτέλαια χρησιμοποιούνται επίσης από τη βιομηχανία τροφίμων ως συνδετικά κατά της σκόνης, λιπαντικά σε μηχανήματα παραγωγής, ως γυαλιστικά ή σε κόλλες.
Η ένωση καταναλωτών υπογραμμίζει πως «η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχει αποφανθεί πως οποιαδήποτε έκθεση στους αρωματικούς υδρογονάνθρακες μέσω της διατροφής δημιουργεί κίνδυνο». Και καλεί για «μια κανονιστική ρύθμιση που να επιβάλει μηδενική ανοχή για τα MOAH σε όλα τα τρόφιμα στην Ευρώπη.
Από τον Οκτώβριο του 2015, η Foodwatch έχει κρούσει επανειλημμένα τον κώδωνα του κινδύνου για την παρουσία MOAH στα τρόφιμα ευρείας κατανάλωσης. Το 2015, βρήκε πως 6 στα 10 προϊόντα που είχε ελέγξει, ανάμεσα στα οποία ρύζι, κουσκούς, κορνφλέικς ή πάστες επάλειψης, εμφανίζουν «κίνδυνο καρκινογένεσης που συνδέεται με τους MOAH».
Το 2019 η Foodwatch βρήκε πως από τα 16 γάλατα για μωρά που αγοράζονταν στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ολλανδία, τα μισά περιείχαν «ανησυχητική ποσότητα MOAH». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε τον Ιούνιο 2020 να ορίσει ένα όριο για τα MOAH στα βρεφικά γάλατα.
Πηγή: Toxic mineral oil in food.
