Η κοινωνία μας βιώνει περισσότερο άγχος από ποτέ, οδηγώντας σε αρνητικά ψυχιατρικά και σωματικά αποτελέσματα. Το χρόνιο στρες συνδέεται με αρνητικές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία, επιταχύνοντας τη γήρανση. Τώρα, μια μελέτη βρήκε ότι το σωρευτικό στρες σχετίζεται με επιταχυνόμενη επιγενετική γήρανση σε ένα υγιές δείγμα κοινότητας νεαρής έως μέσης ηλικίας.
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει τρόπους μέτρησης της βιολογικής ηλικίας παρακολουθώντας χημικές αλλαγές στο DNA που συμβαίνουν φυσικά καθώς γερνούν οι άνθρωποι αλλά συμβαίνουν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές σε διαφορετικούς ανθρώπους. Αυτά τα λεγόμενα «επιγενετικά ρολόγια» έχουν αποδειχθεί καλύτεροι προγνωστικοί παράγοντες της διάρκειας ζωής και της υγείας από τη χρονολογική ηλικία.
Σε μια νέα μελέτη, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Yale χρησιμοποίησαν ένα τέτοιο ρολόι, με την ονομασία “GrimAge”, για να κάνουν δύο ερωτήσεις: Πόσο επιταχύνει το χρόνιο στρες αυτό το βιολογικό ρολόι; Και υπάρχουν τρόποι να το επιβραδύνετε και να παρατείνετε μια υγιή διάρκεια ζωής;
Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Translational Psychiatry, το άγχος όντως κάνει το ρολόι της ζωής να τρέχει πιο γρήγορα -αλλά τα άτομα μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των επιπτώσεων ενισχύοντας τη ρύθμιση των συναισθημάτων και τον αυτοέλεγχό τους.
Ο Rajita Sinha, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Yale και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, έχει περάσει δεκαετίες μελετώντας το άγχος και τους μυριάδες καταστροφικούς τρόπους που διαβρώνουν την ψυχική και σωματική υγεία.
Το παρατεταμένο άγχος, για παράδειγμα, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, εθισμού, διαταραχών της διάθεσης και διαταραχής μετατραυματικού στρες, δήλωσε ο Sinha. Μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό, επιταχύνοντας διαταραχές που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης. Το άγχος μειώνει επίσης την ικανότητά μας να ρυθμίζουμε τα συναισθήματα και να σκεφτόμαστε καθαρά.
Χρόνιο στρες και γήρανση
Η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Sinha και τον Zachary Harvanek, από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Yale, αποφάσισε να διερευνήσει εάν το άγχος επιταχύνει επίσης τη γήρανση σε έναν σχετικά νέο και υγιή πληθυσμό.
Στη μελέτη τους, συμμετείχαν 444 άτομα, ηλικίας 19-50 ετών, τα οποία παρείχαν δείγματα αίματος που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση των χημικών αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία και καταγράφηκαν από το GrimAge, καθώς και άλλους δείκτες υγείας. Οι συμμετέχοντες απάντησαν επίσης σε ερωτήσεις που είχαν σχεδιαστεί για να αποκαλύψουν τα επίπεδα άγχους και την ψυχολογική ανθεκτικότητα.
Αφού συνυπολογίστηκαν δημογραφικοί και συμπεριφορικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα, ο δείκτης μάζας σώματος, η φυλή και το εισόδημα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι σημείωσαν υψηλή βαθμολογία σε μετρήσεις που σχετίζονται με το χρόνιο στρες εμφάνισαν επιταχυνόμενους δείκτες γήρανσης και αρνητικές φυσιολογικές αλλαγές όπως αυξημένη η αντίσταση στην ινσουλίνη.
Ωστόσο, το άγχος δεν επηρέασε την υγεία όλων στον ίδιο βαθμό. Τα άτομα που σημείωσαν υψηλή βαθμολογία σε δύο μέτρα ψυχολογικής ανθεκτικότητας -ρύθμιση συναισθημάτων και αυτοέλεγχο- ήταν πιο ανθεκτικά στις επιπτώσεις του στρες στη γήρανση και στην αντίσταση στην ινσουλίνη.
«Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζουν τη δημοφιλή αντίληψη ότι το άγχος μας κάνει να γερνάμε πιο γρήγορα», είπε ο Harvanek, «αλλά προτείνουν επίσης έναν πολλά υποσχόμενο τρόπο για πιθανή ελαχιστοποίηση των δυσμενών συνεπειών του στρες μέσω της ενίσχυσης της ρύθμισης των συναισθημάτων και του αυτοελέγχου».
Με άλλα λόγια, όσο πιο ψυχολογικά ανθεκτικό είναι το άτομο, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να ζήσει μεγαλύτερη και πιο υγιή ζωή, είπε.
«Μας αρέσει να νιώθουμε ότι έχουμε κάποια εξουσία για τη μοίρα μας», είπε ο Sinha. «Έτσι είναι ωραίο να ενισχύουμε στο μυαλό των ανθρώπων ότι πρέπει να κάνουμε μια επένδυση στην ψυχολογική μας υγεία».
Πηγή: Psychological and biological resilience modulates the effects of stress on epigenetic aging, Translational Psychiatry (2021). DOI: 10.1038/s41398-021-01735-7.
