Ο αποκλεισμός μιας πρωτεΐνης πήξης του αίματος απέτρεψε την οστική απώλεια λόγω περιοδοντικής νόσου σε ποντίκια, σύμφωνα με έρευνα από επιστήμονες του Εθνικού Ινστιτούτου Οδοντιατρικής και Κρανιοπροσωπικής Έρευνας (NIDCR), μέρος των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ.
Βασιζόμενοι σε δεδομένα ζώων και ανθρώπων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η συσσώρευση της πρωτεΐνης, που ονομάζεται ινώδες (fibrin), πυροδοτεί μια υπερδραστήρια ανοσοαπόκριση που καταστρέφει τα ούλα και το υποκείμενο οστό.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, υποδηλώνει ότι η καταστολή της μη φυσιολογικής δραστηριότητας του ινώδους μπορεί να υπόσχεται την πρόληψη ή τη θεραπεία της περιοδοντικής νόσου, καθώς και άλλων φλεγμονωδών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από συσσώρευση ινώδους, συμπεριλαμβανομένης της αρθρίτιδας και της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Η περιοδοντική νόσος επηρεάζει σχεδόν τους μισούς Αμερικανούς άνω των 30 ετών και το 70% από αυτούς 65 ετών και άνω. Είναι μια βακτηριακή λοίμωξη των ιστών που στηρίζουν τα δόντια. Στα αρχικά της στάδια, η περιοδοντική νόσος προκαλεί ερυθρότητα και οίδημα (φλεγμονή) των ούλων. Σε προχωρημένα στάδια, που ονομάζεται περιοδοντίτιδα, το υποκείμενο οστό καταστρέφεται, οδηγώντας σε απώλεια δοντιών.
Ενώ οι επιστήμονες γνώριζαν ότι η περιοδοντίτιδα οφείλεται εν μέρει από μια υπερβολική απόκριση των ανοσοκυττάρων, μέχρι τώρα, δεν είναι σαφές τί είναι αυτό που πυροδοτεί την απόκριση και πώς προκακεί βλάβη στους ιστούς και στα οστά.
«Η σοβαρή περιοδοντική νόσος μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια δοντιών και παραμένει εμπόδιο στην παραγωγικότητα και την ποιότητα ζωής για πολλούς Αμερικανούς, ειδικά για όσους δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στην οδοντιατρική περίθαλψη», δήλωσε η διευθύντρια του NIDCR Rena D’ Souza. «Παρέχοντας την πιο ολοκληρωμένη εικόνα των υποκείμενων μηχανισμών της περιοδοντικής νόσου, αυτή η μελέτη μας φέρνει πιο κοντά σε πιο αποτελεσματικές μεθόδους πρόληψης και θεραπείας».
Σε σημεία τραυματισμού ή φλεγμονής, το ινώδες παίζει κανονικά προστατευτικό ρόλο, συμβάλλοντας στο σχηματισμό θρόμβων αίματος όταν χρειάζεται και ενεργοποιώντας τα κύτταρα του ανοσοποιητικού για την καταπολέμηση της μόλυνσης. Αλλά η υπερβολική ποσότητα ινώδους έχει συνδεθεί με προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης μιας σπάνιας μορφής περιοδοντίτιδας που οφείλεται σε μια κατάσταση που ονομάζεται ανεπάρκεια πλασμινογόνου. Σε προσβεβλημένους ανθρώπους, μεταλλάξεις στο γονίδιο PLG οδηγούν σε συσσώρευση ινώδους και ασθένεια σε διάφορα σημεία του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του στόματος.
Για να διερευνήσουν τη σύνδεση μεταξύ της μη φυσιολογικής συσσώρευσης ινώδους και της περιοδοντίτιδας, οι επιστήμονες, μελέτησαν την ανεπάρκεια πλασμινογόνου σε ποντίκια και ανέλυσαν ανθρώπινα γενετικά δεδομένα.
Όπως και οι άνθρωποι με την πάθηση, τα ποντίκια με ανεπάρκεια πλασμινογόνου ανέπτυξαν περιοδοντίτιδα, συμπεριλαμβανομένης της οστικής απώλειας και αυξημένα επίπεδα ινώδους στα ούλα. Τα ούλα των ποντικών ήταν γεμάτα με κύτταρα του ανοσοποιητικού που ονομάζονται ουδετερόφιλα, τα οποία βρίσκονται επίσης σε υψηλά επίπεδα σε κοινές μορφές περιοδοντίτιδας.
Τα ουδετερόφιλα συνήθως προστατεύουν τη στοματική κοιλότητα από επιβλαβή μικρόβια αλλά μια υπερβολική απόκριση ουδετερόφιλων πιστεύεται ότι προκαλεί βλάβη στους ιστούς.
Για να μάθουν αν το ινώδες οδηγούσε αυτή την υπερδραστήρια απόκριση, οι ερευνητές μείωσαν την ικανότητά του να αλληλεπιδρά με τους (δεσμευμένους) υποδοχείς πρωτεΐνης στα ουδετερόφιλα. Η εξασθενημένη σύνδεση μεταξύ ινώδους και ουδετερόφιλων απέτρεψε πλήρως την περιοδοντική απώλεια οστού σε ποντίκια με ανεπάρκεια πλασμινογόνου.
Εντυπωσιακά, μείωσε επίσης την οστική απώλεια σε φυσιολογικά ποντίκια με μια κοινή, σχετιζόμενη με την ηλικία μορφή περιοδοντίτιδας, υποδηλώνοντας ότι παρόμοιοι μηχανισμοί έπαιζαν και στις δύο μορφές της νόσου.
«Αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι το ινώδες μπορεί να προκαλέσει τη μετατόπιση της ανοσίας των ουδετερόφιλων από προστατευτική σε επιβλαβή σε ορισμένες περιπτώσεις», είπαν οι ερευνητές. «Αυτή η εμπλοκή ινώδους-ουδετερόφιλου μπορεί να είναι ένας παράγοντας για περιοδοντίτιδα».
Μια γενετική ανάλυση πάνω από 1.000 ανθρώπων φάνηκε να υποστηρίζει τα ευρήματα στα ζώα. Ακόμη και απουσία ανεπάρκειας πλασμινογόνου, μεταλλάξεις στο γονίδιο PLG συνδέθηκαν με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής περιοδοντίτιδα. Συνεπώς, παρόμοιες διαδικασίες συμβάλλουν σε σπάνιες και κοινές μορφές της νόσου.
Η μελέτη προτείνει ότι η υπερβολική συσσώρευση ινώδους στα ούλα -λόγω αλλαγών σε γονίδια όπως το PLG, χρόνια φλεγμονή από βακτηριακή λοίμωξη ή συνδυασμό των δύο- πυροδοτεί μια αυξημένη και τελικά επιβλαβή απόκριση ουδετερόφιλων που προκαλεί περιοδοντική νόσο. Τα αποτελέσματα συμφωνούν με τα ευρήματα άλλων ερευνητικών ομάδων, οι οποίες βρήκαν ότι το αυξημένο ινώδες μπορεί να συμβάλλει σε άλλες φλεγμονώδεις και αυτοάνοσες ασθένειες όπως είναι η αρθρίτιδα και η σκλήρυνση κατά πλάκας. Η παρέμβαση στη δραστηριότητα του ινώδους θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία αυτών των καταστάσεων.
«Τα δεδομένα μας υποστηρίζουν την ιδέα ότι η στόχευση της αλληλεπίδρασης ινώδους-ουδετερόφιλων θα μπορούσε να είναι μια πολλά υποσχόμενη οδός θεραπείας σε σπάνιες όσο και σε κοινές μορφές περιοδοντίτιδας», είπαν οι ερευνητές.
Πηγή: Fibrin is a critical regulator of neutrophil effector function at the oral mucosal barrier, Science (2021). DOI: 10.1126/science.abl5450.
