Καναδοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο McMaster έχουν μια νέα κατανόηση των προστατευτικών επιδράσεων της καφεΐνης στο καρδιαγγειακό σύστημα. Ενώ τα διεγερτικά της αποτελέσματα είναι γνωστά εδώ και καιρό, μια ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ότι η καφεΐνη αλληλεπιδρά με βασικούς κυτταρικούς παράγοντες για την απομάκρυνση της χοληστερόλης από την κυκλοφορία του αίματος.
Κατά μέσο όρο, ο μέσος ενήλικας που καταναλώνει 400 έως 600 mg καφεΐνης ημερησίως -δύο έως τρία φλιτζάνια καφέ την ημέρα. Πρόσφατες μελέτες σε επίπεδο πληθυσμού έδειξαν ότι όσοι πίνουν καφέ και τσάι έχουν μειωμένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο αλλά η βιοχημική εξήγηση δεν ήταν γνωστή μέχρι τώρα.
Σε μια μελέτη ορόσημο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η καφεΐνη είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση μιας σειράς διαδικασιών που μειώνει, τελικά, τη χοληστερόλη LDL στο αίμα -τη λεγόμενη «κακή» χοληστερόλη. Τα υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση καφεΐνης συνδέθηκε με μείωση των επιπέδων της πρωτεΐνη PCSK9 στο αίμα. Ελλείψει της PCSK9, η περίσσεια της LDL χοληστερόλης μπορεί να αφαιρεθεί γρήγορα από την κυκλοφορία του αίματος μέσω του υποδοχέα της LDL των ηπατικών κυττάρων.
«Αυτά τα ευρήματα παρέχουν τον υποκείμενο μηχανισμό με τον οποίο η καφεΐνη και τα παράγωγά της μπορούν να μετριάσουν τα επίπεδα της PCSK9 στο αίμα και έτσι να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου», δήλωσε ο Richard Austin, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής, στο Πανεπιστήμιο McMaster.
Πιο συγκεκριμένα, η καφεΐνη και τα παράγωγά της αποδείχθηκε ότι μπλοκάρουν την ενεργοποίηση μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται SREBP2, η οποία αυξάνει την έκφραση της PCSK9 στο ήπαρ και τη μεταφορά της στην κυκλοφορία του αίματος. «Δεδομένου ότι η SREBP2 εμπλέκεται σε μια σειρά από καρδιομεταβολικές ασθένειες, όπως ο διαβήτης και η λιπώδης νόσος του ήπατος, αυτά τα ευρήματα μπορεί να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις», πρόσθεσε ο Austin.
Το μοριακό φαινόμενο είναι παρόμοιο με αυτό που περιγράφηκε σε μια προηγούμενη μελέτη του Austin. Το 2021 ανακαλύφθηκε ότι μια σπάνια γενετική παραλλαγή στο γονίδιο PCSK9 -που μειώνει την έκκριση της PCSK9 από το ήπαρ -οδήγησε σε χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής για όσους φέρουν αυτήν την παραλλαγή. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications.
«Τα ευρήματα έχουν πολλές επιπτώσεις καθώς συνδέουν την καφεΐνη με το μεταβολισμό της χοληστερόλης σε μοριακό επίπεδο», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Guillaume Paré, ο οποίος μελετά τη γενετική και τη μοριακή επιδημιολογία των καρδιαγγειακών παθήσεων. «Αυτή η ανακάλυψη ήταν εντελώς απροσδόκητη και δείχνει ότι τα συνηθισμένα τρόφιμα και ποτά έχουν πολύ πιο σύνθετα αποτελέσματα από ό,τι νομίζουμε».
Η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε νέα παράγωγα καφεΐνης που μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα της PCSK9 στο αίμα με πολύ μεγαλύτερη ισχύ από την καφεΐνη, ανοίγοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων φαρμάκων για τη μείωση της LDL χοληστερόλης. «Είναι συναρπαστικό να βλέπουμε ένα ακόμη πιθανό κλινικό όφελος από την καφεΐνη», είπαν οι ερευνητές. «Είμαστε ενθουσιασμένοι που επιδιώκουμε αυτή τη νέα κατηγορία φαρμάκων -ή φαρμακοτροφίμων- για μια πιθανή θεραπεία και πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων».
Οι ερευνητές διερευνούν τα πρόσθετα οφέλη για την υγεία της καφεΐνης και των παραγώγων της πέρα από αυτά που παρατηρήθηκαν στην παρούσα μελέτη.
Πηγή: Caffeine blocks SREBP2-induced hepatic PCSK9 expression to enhance LDLR-mediated cholesterol clearance, Nature Communications (2022). DOI: 10.1038/s41467-022-28240-9.
