Του Tim Spector, καθηγητή Γενετικής Επιδημιολογίας στο King’s College London, The Conversation.
Τα άτομα που κάνουν τακτικά δίαιτες τείνουν να χάνουν βάρος αρχικά, αλλά στη συνέχεια κερδίζουν το χαμένο βάρος τους και μερικές φορές παίρνουν και παραπάνω από αυτό που αρχικά είχαν. Αυτό το φαινόμενο που ονομάζεται δίαιτα γιο-γιο σχετίζεται με αλλαγές στο μεταβολισμό και είναι ένας λόγος που οι δραστική περικοπή των θερμίδων αποτυγχάνει. Αλλά τι ακριβώς προκαλεί αυτές τις μεταβολικές αλλαγές παρέμενε για πολλά χρόνια μυστήριο. Σήμερα υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στα μικρόβια του εντέρου.
Μελέτη, έγινε από μια ομάδα Ισραηλινών επιστημόνων και αφορούσε ποντίκια εργαστηρίου που έκαναν κάνουν δίαιτα γιο-γιο. Οι ερευνητές τάισαν τα ποντίκια σε κύκλους εναλλασσόμενης διατροφής με πολλές και λίγες θερμίδες. Ξεκίνησαν με μεγάλες μερίδες υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά για να τα παχύνουν, μετά τα αδυνάτισαν με μια δίαιτα ελαφρών γευμάτων και ύστερα επανέλαβαν το ίδιο. Τα ποντίκια που είχαν εναλλασσόμενες ποσότητα θερμίδων κέρδισαν σιγά-σιγά περισσότερο βάρος από άλλα ποντίκια που έκαναν σταθερές δίαιτες ίδιας ποσότητας θερμίδων, ακόμη και από εκείνα που ακολουθούσαν συνεχώς μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
Οι ερευνητές βρήκαν ότι αυτό συνέβη επειδή το σώμα των ποντικιών που ανέκτησαν το βάρος τους μετά από τη δίαιτα, ξόδευε λιγότερες θερμίδες από αυτά που έκαναν σταθερές δίαιτες, έστω και αν οι δύο ομάδες κατανάλωναν την ίδια ποσότητα τροφής. Αυτό σήμαινε ότι ο μεταβολισμός τους είχε μειωθεί. Γνωρίζουμε ότι αυτή η αλλαγή στο μεταβολισμό του σώματος συμβαίνει σε άτομα που κάνουν δίαιτα γιο-γιο, αλλά η νέα μελέτη κατάφερε να εντοπίσει το γιατί κοιτάζοντας στο εντερικό μικροβίωμα.
Στους ανθρώπους, το εντερικό μικροβίωμα ζυγίζει σχεδόν όσο το συκώτι και τα περισσότερα μικρόβια βρίσκονται στο παχύ έντερο. Αυτή η κοινότητα μικροβίων υπερτερεί αριθμητικά των κυττάρων μας και έχει εκατοντάδες φορές περισσότερα γονίδια και ένζυμα ικανά να αφομοιώσουν τα τρόφιμα. Οι ερευνητές είδαν ότι υπήρχαν αξιοσημείωτες διαφορές στα μικρόβια του εντέρου των ποντικών που έκαναν δίαιτα γιο-γιο, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της ποικιλομορφίας τους, η οποία συσχετίζεται με την παχυσαρκία και άλλα μεταβολικά προβλήματα στους ανθρώπους. Όταν μεταμόσχευσαν αυτή τη διαταραγμένη ποικιλομορφία μικροβίων σε ποντίκια με σταθερή διατροφή, αυτά πήραν βάρος, κάτι που έδειξε ότι το εντερικό μικροβίωμα ήταν υπεύθυνο για την αύξηση του βάρους. Εξετάζοντας πώς τα μικρόβια αφομοιώνουν τις φυτικές ίνες, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή ήταν η αιτία που προκάλεσε την αύξηση του βάρους.
Μετά από την επιτυχή δίαιτα των ποντικιών που είχαν γίνει παχύσαρκα, τα είδη των εντερικών μικροβίων τους άλλαξαν και αυτή η αλλαγή παρέμεινε προκαλώντας μεταβολικές εκτροπές και συμβάλλοντας στην ταχύτερη ανάκτηση βάρους όταν τα ποντίκια άρχισαν και πάλι να τρώνε κανονικά. Μετά τη δίαιτα, το αλλοιωμένο εντερικό μικροβίωμα παρήγαγε λιγότερες υγιεινές ενώσεις από τα φυτά της διατροφής, οι οποίες ονομάζονται πολυφαινόλες και ειδικά μια κατηγορία τους, τα φλαβονοειδή. Οι πολυφαινόλες είναι το κλειδί για ένα υγιές έντερο και ο λόγος για τον οποίο πολλές τροφές με έντονα χρώματα είναι καλές για το έντερο. Η λήψη πολυφαινολών έχει συσχετιστεί με καλύτερη υγεία και λιγότερη παχυσαρκία.
Ευτυχώς, οι αλλαγές μετά τη δίαιτα, επειδή εμπλέκονται μικρόβια, είναι δυνητικά αναστρέψιμες. Οι ερευνητές δοκίμασαν μια σειρά από μεθόδους για να μειώσουν την αύξηση βάρους στα ποντίκια που έκαναν δίαιτα γιο-γιο. Πρώτον, τους έδωσαν αντιβιοτικά που αλλοίωσαν τα μικρόβια και αύξησαν τα επίπεδα πολυφαινολών. Αυτό θεράπευσε το πρόβλημα, αλλά δεν είναι ακριβώς μια πρακτική λύση για τους ανθρώπους. Στη συνέχεια δοκίμασαν μεταμοσχεύσεις κοπράνων που επίσης επέτυχε, αλλά και πάλι είναι λίγο δραστικές για του ανθρώπους. Στη συνέχεια προσπάθησαν να αντικαταστήσουν συγκεκριμένες πολυφαινόλες με συμπληρώματα διατροφής και επέτυχαν να μην αυξηθεί το βάρος των ποντικιών τόσο πολύ.
Ποιο είναι το μάθημα για τους ανθρώπους; Υποθέτοντας ότι ένας παρόμοιος μηχανισμός λειτουργεί στους ανθρώπους, κάτι που είναι πιθανό, τα πράγματα είναι αρκετά ξεκάθαρα. Μια δραστική απώλεια βάρους μπορεί να είναι μεταβολικά επικίνδυνη αλλάζοντας τα εντερικά μικρόβια και αυτό μπορεί να σας κάνει να καίτε λιγότερες θερμίδες. Η λύση είναι να φροντίζετε πάντα τα μικρόβιά σας όποια δίαιτα και να ακολουθείτε. Πρέπει να τα ταΐζετε με αρκετές φυτικές ίνες και τροφές πλούσιες σε πολυφαινόλες, οι οποίες υπάρχουν σε φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς, σπόρους, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, καφέ, μαύρη σοκολάτα ακόμα και στο κόκκινο κρασί. Η καλύτερη προσέγγιση εάν θέλετε να χάσετε βάρος μακροπρόθεσμα είναι να αποφύγετε εντελώς τις δραστικές δίαιτες και το σχολαστικό μέτρημα των θερμίδων, οι οποίες είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. Αντίθετα, τρώτε ποικίλα τρόφιμα, άφθονες φυτικές ίνες και αφήστε τα μικρόβια σας να φροντίσουν τα υπόλοιπα.
