Του Andrew Thomas, Principal Lecturer, Cardiff Metropolitan University. Πηγή: The Conversation.
Η άσκηση κάνει καλό στην υγεία μας, αυτό το ξέρουμε. Βοηθά στην οικοδόμηση των μυών, στην καύση του λίπους και μας ανεβάζει τη διάθεση. Αλλά υπάρχουν και άλλες, μοριακές και ανοσολογικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε επίπεδο κυττάρων. Αλλαγές που θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνες για την προστασία από τις καρδιακές παθήσεις, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τον διαβήτη τύπου 2 και τον καρκίνο.
Μπορεί να πιστεύετε ότι οι «μοριακές» αλλαγές δεν είναι τόσο μεγάλη υπόθεση. Στην πραγματικότητα, οι μοριακές αλλαγές επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ελέγχονται τα γονίδια και οι πρωτεΐνες μέσα στα κύτταρα. Τα γονίδια μπορούν να γίνουν περισσότερο ή λιγότερο ενεργά, ενώ οι πρωτεΐνες μπορούν να τροποποιηθούν γρήγορα για να λειτουργούν διαφορετικά και να εκτελούν εργασίες όπως η μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα πιο αποτελεσματικά ή να προστατεύουν τα κύτταρα από επιβλαβείς τοξίνες.
Ο διαβήτης τύπου 2 προκαλεί όλα τα είδη προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, της υψηλής αρτηριακής πίεσης, της τύφλωσης, της νεφρικής ανεπάρκειας και των νευρικών βλαβών και μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό των άκρων. Η υποκείμενη αιτία είναι η ανάπτυξη μιας αυξημένης φλεγμονώδους κατάστασης στον ιστό και τα κύτταρα του σώματος. Αυτό καταστρέφει τα κύτταρα και μπορεί τελικά να οδηγήσει σε αντίσταση στην ινσουλίνη και, τελικά, σε διαβήτη τύπου 2. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, την κακή διατροφή και τον καθιστικό τρόπο ζωής. Ακόμη και η χαμηλής έντασης άσκηση, όπως το γρήγορο περπάτημα, μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία του σώματος στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν διαβήτη γίνονται λιγότερο επιρρεπή επειδή είναι σε θέση να μεταβολίζουν τη γλυκόζη πιο αποτελεσματικά.
Σε μια μελέτη, οι ερευνητές ζήτησαν από 20 καθιστικούς ανθρώπους που κινδύνευαν να αναπτύξουν διαβήτη να περπατούν γρήγορα για 45 λεπτά, τρεις φορές την εβδομάδα, για οκτώ εβδομάδες. Αν και δεν υπήρξε καμία αλλαγή στο βάρος, στην αρτηριακή πίεση ή στο επίπεδο χοληστερόλης τους, κατά μέσο όρο κάθε συμμετέχων έχασε έξι εκατοστά από την περίμετρο της μέσης του. Και, το πιο σημαντικό, υπήρξε μείωση του διαβητικού τους κινδύνου.
Είναι ενδιαφέρον ότι υπήρξαν επίσης αλλαγές που προκαλούνται από την άσκηση στα μονοκύτταρα των συμμετεχόντων, ένα σημαντικό είδος ανοσοποιητικών κυττάρων που κυκλοφορεί στο αίμα. Αυτό οδήγησε σε μείωση της φλεγμονώδους κατάστασης του σώματος, έναν από τους κύριους κινδύνους για τον διαβήτη τύπου 2. Όταν το σώμα μας δέχεται επίθεση από ξένους εισβολείς όπως τα μικρόβια, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού όπως τα μονοκύτταρα μετατρέπονται σε μακροφάγα. Η κύρια λειτουργία τους είναι να καταπολεμούν τη μόλυνση στους ιστούς και τους πνεύμονες. Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι μακροφάγων, ο Μ1 και ο Μ2. Τα μακροφάγα Μ1 σχετίζονται με προφλεγμονώδεις αποκρίσεις και είναι απαραίτητα για την επιθετική καταπολέμηση των λοιμώξεων. Ωστόσο, σε παχύσαρκα άτομα που δεν ασκούνται, αυτά τα κύτταρα ενεργοποιούνται ακόμη και χωρίς μόλυνση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια ανεπιθύμητη, αυξημένη φλεγμονώδη κατάσταση που μπορεί να «πυροδοτήσει» το διαβήτη. Από την άλλη πλευρά, τα μακροφάγα Μ2 παίζουν ρόλο στην «απενεργοποίηση» της φλεγμονής και είναι καθοριστικής σημασίας για την «απόσβεση» των επιθετικών Μ1. Έτσι, μια υγιής ισορροπία των μακροφάγων Μ1 και Μ2 είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της βέλτιστης ανοσολογικής απόκρισης για την καταπολέμηση των λοιμώξεων -και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αυξημένης φλεγμονώδους κατάστασης που προέρχεται από την έλλειψη άσκησης και την παχυσαρκία.
Άλλες μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η άσκηση έχει ευεργετική επίδραση στη λειτουργία των ανοσοκυττάρων των ιστών και μπορεί να μειώσει την περιττή φλεγμονή. Η άσκηση σε παχύσαρκα άτομα έχει βρεθεί ότι μειώνει το επίπεδο φλεγμονής των ιστών, ειδικά επειδή υπάρχουν λιγότερα κύτταρα μακροφάγων στον λιπώδη ιστό. Επιπλέον, οι ερευνητές έχουν βρει μια σημαντική σχέση μεταξύ της άσκησης και της ισορροπίας των μακροφάγων Μ1 και Μ2. Έχει αποδειχθεί ότι η οξεία άσκηση σε παχύσαρκους αρουραίους είχε ως αποτέλεσμα μια μετατόπιση από τα «επιθετικά» μακροφάγα Μ1 στα πιο «παθητικά» Μ2 και ότι αυτό μειώνει τη φλεγμονώδη κατάσταση που σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Δεν υπάρχει οριστική απάντηση για το πόση και ποια ένταση άσκησης είναι απαραίτητη για την προστασία από τον διαβήτη. Αν και ορισμένοι ερευνητές έχουν δείξει ότι ενώ η άσκηση υψηλότερης έντασης βελτιώνει τη συνολική φυσική κατάσταση, υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ της άσκησης υψηλής και χαμηλής έντασης στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη. Ωστόσο, μια νέα μελέτη διαπίστωσε ότι όλες οι μορφές αερόβιας άσκησης -ιδιαίτερα η υψηλής έντασης διαλειμματική προπόνηση, όπως η ποδηλασία και το τρέξιμο- μπορούν να σταματήσουν αποτελεσματικά τη γήρανση σε κυτταρικό επίπεδο. Η άσκηση έκανε τα κύτταρα να παράγουν περισσότερες πρωτεΐνες για τα μιτοχόνδριά τους που παράγουν ενέργεια και τα ριβοσώματά τους που δημιουργούσαν πρωτεΐνες.
Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι οι αλλαγές που συμβαίνουν στα επίπεδα γονιδίων και πρωτεϊνών συνέβησαν πολύ γρήγορα μετά την άσκηση και ότι τα αποτελέσματα απέτρεψαν τη βλάβη σε σημαντικές πρωτεΐνες στα κύτταρα και βελτίωσαν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ινσουλίνη. Αν και μπορεί να μην δείτε αμέσως τις αλλαγές που θέλετε, ακόμη και η ήπια άσκηση μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά στον τρόπο που συμπεριφέρονται τα κύτταρα του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι η άσκηση μπορεί να έχει εκτεταμένα οφέλη για την υγεία και για άλλες φλεγμονώδεις ασθένειες πλην του διαβήτη.
