Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς οξυγόνο αλλά η μεγάλη ποσότητά του μπορεί να μας βλάψει. Το σώμα παράγει ενέργεια χρησιμοποιώντας τις τροφές που τρώμε και το οξυγόνο. Σκεφτείτε το λίγο σαν ένα κερί που καίει. Για να κάψουμε το φαγητό μας, χρειαζόμαστε οξυγόνο, το οποίο παίρνουμε από την εισπνοή του αέρα.
Το οξυγόνο δεν είναι το μόνο αέριο στον αέρα. Στην πραγματικότητα, ο αέρας αποτελείται κυρίως από άζωτο. Περίπου το 78% είναι άζωτο, το 21% οξυγόνο και υπάρχουν ίχνη άλλων στοιχείων. Το άζωτο επιβραδύνει τη διαδικασία καύσης των τροφών ώστε να λαμβάνουμε ενέργεια, λίγο-λίγο. Η εισπνοή καθαρού οξυγόνου πυροδοτεί μια σειρά από απρόσμενες χημικές αντιδράσεις. Ένα μέρος του οξυγόνο μετατρέπεται σε “ξαδερφάκια” του που λέγονται ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και προκαλούν ζημιές στο σώμα, ακόμα και στο DNA. Αυτό βλάπτει όλα τα όργανα, ακόμα και τους πνεύμονες, επομένως δεν μπορείτε να αναπνεύσετε κανονικά. Το αίμα μας έχει εξελιχθεί για να δεσμεύει το οξυγόνο που εισπνέουμε με ασφάλεια στο μόριο μεταφοράς που ονομάζεται αιμοσφαιρίνη. Εάν εισπνέετε αέρα με πολύ υψηλότερη από την κανονική συγκέντρωση O2, το οξυγόνο στους πνεύμονες κατακλύζει την ικανότητα του αίματος να το μεταφέρει μακριά. Το αποτέλεσμα είναι το οξυγόνο να συνδέεται με τις επιφανειακές πρωτεΐνες των πνευμόνων, παρεμβαίνει στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και επίσης επιτίθεται στον αμφιβληστροειδή του ματιού.
Ακόμα και αν πάρουμε το οξυγόνο γρήγορα με συνεχείς βαθιές αναπνοές, μπορεί να μας ζαλίσει, μια κατάσταση που ονομάζεται υπεραερισμός. Αυτό δεν προκαλεί τοξικότητα οξυγόνου στις συνήθεις συνθήκες, η ζάλη οφείλεται στο ότι τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που πέφτουν χαμηλά.
Ωστόσο η αναπνοή καθαρού οξυγόνου μπορεί μερικές φορές να είναι απαραίτητη. Οι αστροναύτες και οι δύτες βαθέων υδάτων εισπνέουν μερικές φορές καθαρό οξυγόνο επειδή εργάζονται σε πολύ επικίνδυνα μέρη. Το χρονικό διάστημα που αναπνέουν καθαρό οξυγόνο και το πόσο ελέγχεται προσεκτικά, ώστε να μην βλάπτονται. Επίσης, τα άρρωστα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των πρόωρων μωρών στο νοσοκομείο ή των ατόμων που εισάγονται στο νοσοκομείο με κορωνοϊό, μπορεί να χρειαστούν επιπλέον βοήθεια στην αναπνοή. Μπορεί να τους δοθεί επιπλέον οξυγόνο, πάνω από αυτό που υπάρχει στον αέρα επειδή δεν παίρνουν αρκετό. Αλλά και πάλι, το πολύ οξυγόνο μπορεί να είναι επικίνδυνο, γι’ αυτό οι γιατροί και οι νοσοκόμες παρακολουθούν στενά για να βεβαιωθούν ότι οι οι ασθενείς λαμβάνουν ακριβώς τη σωστή ποσότητα που χρειάζονται.
